Πρώτα ελληνοτουρκικά και μετά Κυπριακό – Τι μαγειρεύουν ΗΠΑ και Γερμανία

Προτεραιότητα στα ελληνοτουρκικά και στη συνέχεια στο Κυπριακό φαίνεται ότι θα δοθεί με βάση σχεδιασμούς, που έχουν εκπονηθεί παρασκηνιακά από βασικούς διεθνείς παίκτες. Όπως συναφώς σημειώνουν ενημερωμένες δυτικές πηγές, διαπιστώνεται πρόσφορο έδαφος για ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, στη βάση της πολιτικής των “ήρεμων νερών”, που διαμορφώθηκε μετά τους φονικούς σεισμούς του περασμένου Φεβρουαρίου στην Τουρκία.

Επιχειρώντας να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο με την μορφή συγκοινωνούντων δοχείων, ελληνοτουρκικών και Κυπριακού, φαίνεται πως βασικός στοιχείο και εργαλείο των όποιων πρωτοβουλιών βρίσκονται σε εξέλιξη είναι το θέμα της ενέργειας. Ο απώτερος στόχος είναι, εάν αυτό καταστεί εφικτό, μια συμφωνία πακέτο ελληνοτουρκικών και Κυπριακού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτό θα γίνει ταυτόχρονα.

Πρωτοβουλίες αναπτύσσουν σε αυτή τη φάση οι Αμερικανοί αλλά και οι Γερμανοί. Οι Αμερικανοί προκρίνουν μια προσέγγιση, που να διατηρεί την σχετική ηρεμία στην περιοχή και παράλληλα να ξεκινήσει ένας διάλογος, ο οποίος τουλάχιστον να συντηρεί το “καλό κλίμα”. Στην Ουάσινγκτον βλέπουν ότι ως πρώτο βήμα μπορεί να γίνει μια –χωρίς εκατέρωθεν πολιτικό κόστος– συνεργασία στο πεδίο της ενέργειας.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί χωρίς, σε πρώτη φάση, να ανοίξουν θέματα κυριαρχίας. Μπορεί, για παράδειγμα, να ξεκινήσει με την μεταφορά υγροποιημένου αερίου σε τερματικά στις δυο χώρες. Το γεγονός ότι οι κινήσεις γίνονται με φόντο την ενέργεια επιβεβαιώνεται και από τους Αμερικανούς αξιωματούχους, που φαίνεται να εμπλέκονται στην προσπάθεια. Είναι ο τέως πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζέφρεϊ Πάιατ, που είναι σήμερα υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για Ενεργειακούς Πόρους και ο σύμβουλος του Προέδρου Μπάιντεν για την ενεργειακή ασφάλεια, Άμος Χόκστάϊν.

Ο τελευταίος είχε καταλυτικό ρόλο στην πρόσφατη συμφωνία Ισραήλ και Λιβάνου για καθορισμό θαλάσσιων ζωνών. Αυτή η συμφωνία, λόγω του βαθμού δυσκολίας που υπήρχε καθώς εμπλέκονταν δυο εχθρικές χώρες, δημιούργησε, όπως σημειώνουν οι Αμερικανοί, δυναμική και για άλλες πρωτοβουλίες. Οι Αμερικανοί θεωρούν πως η συγκυρία είναι ευνοϊκή για τα ελληνοτουρκικά και πως μπορεί να επιτευχθεί μια συμφωνία μέσα από μικρά και μεγάλα βήματα. Μια συμφωνία, όπως τονίζεται, συνολική στο Αιγαίο.

Την ίδια ώρα, οι Γερμανοί, αναζητώντας ρόλο, επιχειρούν να μεσολαβήσουν και να φιλοξενήσουν συναντήσεις σε διάφορα επίπεδα. Στην Αθήνα, κρατάνε μικρό καλάθι καθώς δεν μπορούν να εκτιμήσουν με βεβαιότητα ότι ο Ερντογάν θα αλλάξει συμπεριφορά. Το αντίθετο, οι ενδείξεις δείχνουν πως ο Τούρκος Πρόεδρος με τον αέρα του νικητή δεν έχει λόγους να εγκαταλείψει την επιθετική πολιτική του και τα επεκτατικά του σχέδια σε βάρος Ελλάδος και Κύπρου.

Είναι σαφές πως οι Αμερικανοί, κτίζοντας “καλό κλίμα”, θεωρούν πως θα επωφεληθεί όλη η περιοχή. Είναι, πάντως, σαφές πως ενώ η Άγκυρα παρουσιάζεται να θέλει να αφήσει ανοικτά παράθυρα ή και χαραμάδες στα ελληνοτουρκικά, στο Κυπριακό η στάση της είναι διαφορετική. Γνωρίζει πως οι χώρες που παρεμβαίνουν δίνουν προτεραιότητα στα ελληνοτουρκικά και πολύ λιγότερο στο Κυπριακό. Άλλωστε η Τουρκία σε σχέση με την Κύπρο δεν άλλαξε ποσώς στάση και συμπεριφορά. Ούτε καν για τις εντυπώσεις. Κι αυτό επιβεβαιώνεται από κινήσεις επί του εδάφους:

Πρώτον, μεθοδευμένα επιχειρεί να επιβάλει τετελεσμένα επί του εδάφους με “οικοδομική ανάπτυξη” σε διάφορες περιοχές των κατεχομένων. Δίνεται βάρος στο θέμα της περίκλειστης περιοχής της κατεχόμενης Αμμοχώστου, στην οποία γίνονται βήματα προς την κατεύθυνση του ανοίγματός της και εποικισμού. Είναι σαφές πως το θέμα των περιουσιών προκαλεί πονοκέφαλο στη Λευκωσία, η οποία ωστόσο έχει διαμορφώσει ένα πλαίσιο κινήσεων σε πολιτικό, διπλωματικό και νομικό επίπεδο, ώστε να αντιμετωπίσει αρνητικές εξελίξεις.

Δεύτερον, η ενίσχυση και αναβάθμιση των στρατιωτικών υποδομών της Τουρκίας στα κατεχόμενα αποτελεί μήνυμα πως αυτή η “επένδυση” δεν γίνεται για να εγκαταλειφθεί. Συνδέεται με τους ευρύτερους γεωστρατηγικούς στόχους της Άγκυρας για ενίσχυση της επιρροής της στην ευρύτερη περιοχή. Είναι ξεκάθαρο πως αποτελούν υποδομές, που αυξάνουν τις πολιτικές ισχύος και ελέγχου από πλευράς της κατοχικής δύναμης.

Τρίτον, στο θέμα της ενέργειας η κατοχική δύναμη επιχειρεί να διαμορφώσει συνθήκες για να καταστεί μέρος των ενεργειακών εξελίξεων. Προσεγγίζει Αίγυπτο και Ισραήλ, στέλνει μηνύματα προς τις εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ ότι καμία κίνηση δεν θα γίνει εάν δεν συμφωνεί η Τουρκία. Οι τελευταίες εξελίξεις στα ενεργειακά δεν φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη αυτή την προειδοποίηση, ωστόσο, όλα θα κριθούν την ώρα της αξιοποίησης-ανάπτυξης του αερίου.

Η Λευκωσία έχοντας συνολική εικόνα των διαφόρων κινήσεων, κυρίως των τουρκικών, κινείται παράλληλα σε πολλούς άξονες. Προωθεί την πρόταση της για ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό. Η πρόταση εξηγήθηκε στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ένωσης και τους  ευρωπαϊκούς θεσμούς. Τα κράτη-μέλη έχουν ενημερωθεί ότι η Λευκωσία προτίθεται να θέσει προς συζήτηση το θέμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που θα πραγματοποιηθεί αυτόν τον μήνα.

Την ίδια ώρα, διατηρεί ανοικτή γραμμή με Ουάσινγκτον, Παρίσι και Βερολίνο. Σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά, οι πρωτοβουλίες για μεταφορά αερίου από ισραηλινά θαλασσοτεμάχια προς την Κύπρο με αγωγό και η συνεργασία με τις χώρες της περιοχής, δεν είναι άσχετη με τις άλλες πρωτοβουλίες. Η στρατηγική προίκα της Κύπρου αναδεικνύεται με συνεργασίες με τις χώρες της περιοχής, αλλά και τις κινήσεις στα ενεργειακά, γεγονός που θα πρέπει να αφορά και τους εταίρους μας στην ΕΕ.