Πρώτο πλήγμα και παθητική άμυνα – Μήπως η Ελλάδα πρέπει να γίνει Ισραήλ;

Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε αναφέρει ότι όταν μία χώρα απειλείται ευθέως και ρητά, όπως συμβαίνει με την Ελλάδα, έχει δικαίωμα ακόμα και για προληπτικό πλήγμα. Και μόνο η αναφορά ότι υπό αυτές τις συνθήκες μπορεί η Ελλάδα να εξετάσει το ενδεχόμενο να καταφέρει πρώτο πλήγμα στην Τουρκία, ξεσήκωσε τις γνωστές αντιδράσεις. Πολλές από τις αντιδράσεις προέρχονται κι από ανθρώπους που δεν ανήκουν στους γνωστούς εθνομηδενιστικούς κύκλους, γι’ αυτό και αξίζει να μιλήσουμε πιο αναλυτικά για το ζήτημα αυτό.

Οι περισσότεροι που αντέδρασαν αρνητικά ουσιαστικά υποστηρίζουν ότι «αυτά τα πράγματα δεν γίνονται» κι αν γίνονται γενικά «δεν μπορούν να γίνουν από την Ελλάδα». Το εάν η ελληνική πολιτική ηγεσία, που έχει και την αρμοδιότητα να αποφασίσει, έχει το σθένος να εντάξει το πρώτο πλήγμα στη δέσμη των επιλογών της, είναι ένα άλλο ζήτημα. Αυτό που εξετάζουμε είναι εάν από στρατηγικής απόψεως πρέπει υπάρχει στη δέσμη των επιλογών.

Το πρώτο ερώτημα είναι εάν η Ελλάδα έχει ή όχι το δικαίωμα στην αυτοάμυνα; Και επειδή μάλλον η απάντηση θα είναι καταφατική, προκύπτει το δεύτερο ερώτημα: το δικαίωμα της αυτοάμυνας πρέπει να ασκείται με τους όρους που επιβάλλει ο επιτιθέμενος; Ο επιτιθέμενος είναι αυτός που πρέπει να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων; Δεν του χαρίζουμε έτσι ένα κρίσιμο πλεονέκτημα, τοποθετώντας την πατρίδα μας σε μειονεκτική θέση;

Όταν η Τουρκία συνεχίζει να κατεδαφίζει την ελληνική εθνική κυριαρχία και να απειλεί με πολεμική ενέργεια, η Ελλάδα δεν νομιμοποιείται να αντιδράσει με μαζικό πρώτο πλήγμα στην τουρκική πολεμική μηχανή; Οι ελληνικές κινήσεις πρέπει να είναι μόνον απαντήσεις στις τουρκικές ενέργειες; Δηλαδή, να προσφέρουμε στην Άγκυρα στο πιάτο τον έλεγχο της κλιμάκωσης και την πρωτοβουλία των κινήσεων για “να μην εμφανιστούμε ως επιτιθέμενοι”; Ακόμη κι αν θεωρήσουμε από γεγονότα κι όχι από αυθαίρετες υποθέσεις πως η πολεμική αναμέτρηση είναι επικείμενη, η Ελλάδα πρέπει να περιμένει παθητικά να εκδηλωθεί η τουρκική επίθεση και μόνον μετά να αντιδράσει, αφού θα έχει υποστεί το πρώτο πλήγμα με ό,τι αυτό συνεπάγεται;

Θα χάσουμε την διεθνή υποστήριξη

Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτή την άποψη, αν εμφανιστούμε ως επιτιθέμενοι θα «χάσουμε την διεθνή υποστήριξη» και θα υποστούμε οδυνηρές συνέπειες. Κάποιοι, μάλιστα, αναφέρουν ότι θα χάσουμε τη δυνατότητα να μας στηρίξει ενόπλως η ΕΕ. Αυτές οι απόψεις είναι –για να το πούμε ευγενικά– η αντεστραμμένη εικόνα των ουτοπικών αντιλήψεων, σύμφωνα με τις οποίες θα λάβουμε ουσιαστική βοήθεια εναντίον της Τουρκίας από τις ΗΠΑ, την ΕΕ ή από οπουδήποτε αλλού γιατί είμαστε “παράγοντας σταθερότητας”!

Όσο εξωπραγματικό είναι να περιμένουμε άλλους να έλθουν να πολεμήσουν για λογαριασμό μας, άλλο τόσο εξωπραγματικό είναι να φοβόμαστε πως θα υποστούμε συντριπτικές κυρώσεις από το εξωτερικό μόνο και μόνο γιατί θα υπερασπίσουμε την πατρίδα μας με τον τρόπο που εμείς κρίνουμε πιο πρόσφορο κι όχι αντιδρώντας αντανακλαστικά στις πρωτοβουλίες της Τουρκίας. Προφανώς, δεν μιλάμε για στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό. Μιλάμε για τον τρόπο διεξαγωγής ενός πολέμου που μπορεί επισήμως να μην έχει αρχίσει, αλλά έχει ουσιαστικά και προαναγγελθεί από την Τουρκία και με υβριδικό τρόπο έχει ήδη ξεκινήσει.

Κανείς δεν υποτιμά τη δημόσια διπλωματία, αλλά η στρατηγική μιας χώρας δεν έχει κύριο στόχο να κερδίσει τη διεθνή συμπάθεια. Αν θέλουμε κάτι τέτοιο, τότε όντως ο καλύτερος τρόπος για να το επιτύχουμε είναι να περιμένουμε παθητικά την επίθεση του αντιπάλου. Η Κύπρος το 1974, πράγματι, κέρδισε πάρα πολύ συμπάθεια διεθνώς και συνέλεξε πολλά ψηφίσματα συμπαράστασης και καταδίκης της Τουρκίας, αλλά ο τουρκικός στρατός είναι στη βόρεια Κύπρο μισό αιώνα μετά…

Η Ελλάδα δεν είναι Ισραήλ

Υποστηρίζεται από πολλούς ότι «η Ελλάδα δεν είναι Ισραήλ», με την έννοια ότι το Ισραήλ έχει και τις δυνατότητες και τις “πλάτες” να κάνει κάτι τέτοιο. Το Ισραήλ, όμως, προχώρησε σε προληπτικό πρώτο πλήγμα στον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 γιατί είχε μικρότερη κι όχι μεγαλύτερη ισχύ από τους αντιπάλους του. Το Ισραήλ προχώρησε τότε στο αιφνιδιαστικό πλήγμα, γιατί το ισοζύγιο ισχύος ήταν δραματικά εις βάρος του, όχι μόνο σε στρατιώτες, αλλά και στον αριθμό κρίσιμων οπλικών συστημάτων, όπως μαχητικών αεροσκαφών. Επίσης, σε αντίθεση με ό,τι γενικά πιστεύεται, το Ισραήλ δεν είχε εξασφαλίσει τη συναίνεση των ΗΠΑ, πολλώ δε μάλλον τη στήριξή τους για να προχωρήσει σε αυτήν την ενέργεια.

Δεν δίστασε μάλιστα να προχωρήσει και σε προσβολή αμερικανικών δυνάμεων. Στις 8 Ιουνίου 1967, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ισραηλινά μαχητικά και τορπιλάκατοι διεξήγαγαν πολλαπλές επιθέσεις εναντίον του πλοίου του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ USS Liberty, που βρίσκονταν σε διεθνή ύδατα στη Μεσόγειο, σκοτώνοντας 34 μέλη του πληρώματος και πεζοναύτες και τραυματίζοντας άλλους 171.

Εκ των υστέρων το Ισραήλ δήλωσε ότι η επίθεση έγινε από λάθος, αλλά όλα δείχνουν ότι ήταν μάλλον εσκεμμένη ενέργεια που είχε σκοπό να δείξει ότι ήταν αποφασισμένο για τα πάντα και δεν επρόκειτο να δεχθεί παρεμβάσεις από κανέναν. Η Ελλάδα, ευτυχώς, δεν είναι στην κατάσταση που ήταν το Ισραήλ τότε. Χάρη κυρίως στη συμμετοχή της στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, βρίσκεται σε έναν σχετικά προστατευμένο θύλακα όσον αφορά τις διεθνείς αντιδράσεις, σε περίπτωση που προέβαινε σε παρόμοια ενέργεια.

Τι εννοούμε προληπτικό πλήγμα

Μία άλλη αντίρρηση είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει τα μέσα για να επιφέρει ένα προληπτικό πρώτο πλήγμα. Η απάντηση είναι ότι τα έχει. Γιατί εάν δεν τα είχε θα ήταν έρμαιο της Τουρκίας από στρατιωτικής απόψεως. Είναι αληθές ότι οπλικά συστήματα που θα μπορούσαν να παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο σε μια παρόμοια ενέργεια, όπως τα βομβαρδιστικά A-7 Corsair, δεν βρίσκονται πλέον στο ελληνικό οπλοστάσιο, εντούτοις η ελληνική πολεμική μηχανή διαθέτει τεράστια ισχύ πυρός, την οποία μπορεί να εξαπολύσει τόσο από αέρος, όσο και από στεριάς και θάλασσας.

Άλλωστε, όταν μιλάμε για αποφασιστικό πρώτο πλήγμα δεν αναφερόμαστε στην εξαφάνιση του τουρκικού στρατεύματος, ούτε στην “ολοκληρωτική νίκη”, όπως παρανόησαν κάποιοι. Με τον όρο αυτό εννοούμε την προσβολή κομβικών στοιχείων της τουρκικής πολεμικής μηχανής, έτσι ώστε να δυσκολευθεί να λειτουργήσει ως ολότητα σε όλο το εύρος και βάθος του σύνθετου γεωγραφικά και επιχειρησιακά ελληνοτουρκικού συστήματος.

Επίσης, μιλάμε για προσβολή με σκοπό την απομείωση κρίσιμων οπλικών συστημάτων της Τουρκίας, έτσι ώστε η Ελλάδα να βρεθεί με εμφανή πλεονεκτήματα στα χέρια της και να αναγκάσει τον αντίπαλο ή να σταματήσει την σύγκρουση και να αποφευχθεί ο μεγάλης κλίμακας πόλεμος, ή, αν επιλέξει να συνεχίσει τη σύγκρουση, να την συνεχίσει από δυσμενή θέση.

Το μήνυμα που περνάς

Με όλα τα παραπάνω, βέβαια, ο γράφων δεν συστήνει την πραγματοποίηση προληπτικού πλήγματος στην Τουρκία “εδώ και τώρα”, ούτε ποτέ το υπονόησε σ’ αυτό ή στο προηγούμενο άρθρο. Αυτό ήταν σαφές και στο προηγούμενο άρθρο. Η πρόταση ήταν και παραμένει να υπάρξει επιτελικός σχεδιασμός και γι’ αυτό το σενάριο, ώστε να το βάλουμε στο τραπέζι. Να το εντάξουμε στην “εργαλειοθήκη” των διαθέσιμων επιλογών και να το θέσουμε στην υπηρεσία της αποτροπής και της διπλωματίας. Μην έχετε καμία αμφιβολία ότι η Τουρκία διαθέτει ήδη επιτελικό σχέδιο για πρώτο πλήγμα κατά της Ελλάδας.

Αξίζει να σημειωθεί πως το Ισραήλ έχει ενσωματώσει στο αποτρεπτικό του δόγμα το προληπτικό πρώτο πλήγμα, λόγω των μικροσκοπικών του γεωγραφικών διαστάσεων που το καθιστούν ευάλωτο σε επιθέσεις μεγάλης κλίμακας. Προβάλει δηλαδή αυτήν την επιλογή έτσι ώστε να αποτρέψει τους αντιπάλους και να μην αναγκαστεί να την χρησιμοποιήσει. Δηλαδή, το πρώτο πλήγμα δεν είναι ένα ύπουλο όπλο που το κρατάς κρυμμένο και περιμένεις την κατάλληλη στιγμή για να το χρησιμοποιήσεις, αλλά ένα κομμάτι της αποτρεπτικής σου στρατηγικής που το διαφημίζεις στον αντίπαλο.

Παρεμπιπτόντως, η στρατιωτική αποτροπή δεν συνίσταται στο πόση στρατιωτική ισχύ έχεις στα χέρια σου, αλλά κυρίως με πόσους και με ποιους τρόπους είσαι διατεθειμένος να την αξιοποιήσεις και πως αυτό το επικοινωνείς στον αντίπαλο. Όσα όπλα κι αν έχεις στα χέρια σου, αν έχεις περάσει το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσεις παρά μόνο στο είδος της αντιπαράθεσης που επιλέγει και καθορίζει ο αντίπαλος, τότε η αποτροπή σου είναι διάτρητη.

Προληπτικό πλήγμα και διπλωματία

Αντιθέτως, ακόμη και αν υστερείς σαφώς έναντι του αντιπάλου όσον αφορά την στρατιωτική ισχύ, αλλά είσαι απρόβλεπτος στο πως θα την χρησιμοποιήσεις, τότε η αποτρεπτική σου ικανότητα βελτιώνεται σημαντικά. Και η Ελλάδα πρέπει να πράξει ακριβώς αυτό. Να καταστεί απρόβλεπτη έναντι των αντιδράσεων της προς την δεδηλωμένη τουρκική επιθετικότητα. Και βέβαια αυτήν της την ιδιότητα του απρόβλεπτου να την αξιοποιήσει τόσο έναντι της Τουρκίας όσο και των δυτικών “συμμάχων”. Κάποια στιγμή πρέπει να κατανοήσουμε ότι μόνο μια απρόβλεπτη στις αντιδράσεις της Ελλάδα μπορεί να αναγκάσει τη Δύση να παρέμβει αποφασιστικά για να φρενάρει την τουρκική επιθετικότητα.

Το να εμπλουτίσεις με το προληπτικό πρώτο πλήγμα την “εργαλειοθήκη” των δυνητικών επιλογών σου δεν αντιβαίνει τη διπλωματία. Αντιθέτως, τη συμπληρώνει και την υπηρετεί. Για παράδειγμα, μπορούμε να προτάξουμε προς την Τουρκία (και στον διεθνή παράγοντα) ότι η διευρυνόμενη αποδόμηση της ελληνικής κυριαρχίας μπορεί να απαντηθεί με μια αναπάντεχα οξεία αντίδραση. Αυτή δεν θα ήταν “αναγκαία” επιλογή για την Ελλάδα, αλλά θα μπορούσε να την αξιοποιήσει όταν και εάν έκρινε σκόπιμο. Το γεγονός, μάλιστα, ότι η Τουρκία έχει δηλώσει επισήμως ότι η άσκηση του νόμιμου δικαιώματος για επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας είναι αιτία πολέμου, αυτομάτως καθιστά το πρώτο πλήγμα ενέργεια αυτοάμυνας, άρα νόμιμη.

Κλείνοντας υπογραμμίζουμε ότι το προληπτικό πλήγμα, ακόμη και υπό τις βέλτιστες συνθήκες, είναι μια εξαιρετικά παρακινδυνευμένη ενέργεια και θα πρέπει να υπάρχει αποκλειστικώς και μόνον ως “τελευταία επιλογή” (choice of last resort), αλλά πρέπει να υπάρχει. Είναι άλλο να έχεις μια επιλογή και να μην την εξασκείς, θεωρώντας την άκρως επικίνδυνη και, εν πάση περιπτώσει, μη παραγωγική. Και άλλο να θεωρείς πως δεν έχεις το δικαίωμα να έχεις αυτήν την επιλογή γιατί “είσαι η Ελλάδα κι όχι το Ισραήλ”!