Πως βλέπουν οι Αμερικανοί τις σχέσεις με Ελλάδα και Τουρκία

Αίτημα για την ίδρυση Κέντρου Αντιαεροπορικής και Αντιπυραυλικής Αριστείας στη χώρα μας έχει υποβάλει η ελληνική κυβέρνηση στο ΝΑΤΟ, αξιοποιώντας τη συμμαχική προτεραιότητα θωράκισης της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και την αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Το νέο «Κέντρο Αριστείας», αν η ελληνική πρωτοβουλία ευοδωθεί, θα πιστοποιεί την κατάρτιση στελεχών των ενόπλων δυνάμεων και πολιτικού προσωπικού των μελών του ΝΑΤΟ στις χρήσεις της υψηλής τεχνολογίας για αμυντικούς σκοπούς.

Μεταξύ άλλων, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν οι υποδομές στο πεδίο βολής Κρήτης και να μελετηθεί η συνεργασία με παρόμοια «Κέντρα Αριστείας», που λειτουργούν σε άλλα κράτη-μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, καλύπτοντας ευρεία θεματολογία, όπως η αντιτρομοκρατική συνεργασία, η ενεργειακή ασφάλεια, οι ναυτικές επιχειρήσεις, η μηχανολογία και η εκπαίδευση σε εξομοιωτές. Σημειώνεται ότι προ ημερών ο γενικός γραμματέας. του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ χαρακτήρισε μείζον θέμα ανησυχίας τούς νέας τεχνολογίας πυραύλους της Ρωσίας (SSC-8), για τους οποίους θα υπάρχει ελάχιστος χρόνος αντίδρασης από τις ευρωπαϊκές χώρες.

Η πρωτοβουλία εκδηλώνεται σε μια περίοδο, κατά την οποία η Αθήνα αναμένει την έμπρακτη υπερατλαντική στήριξη σε πολλά θέματα, λόγω και της διεξαγωγής, για πρώτη φορά, του «Στρατηγικού Διαλόγου» Ελλάδας-ΗΠΑ στην Ουάσινγκτον (13 Δεκεμβρίου). Οι διαβουλεύσεις στην Ουάσινγκτον διεξάγονται λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στη Μόσχα.

Για την επίσκεψη Τσίπρα, αμερικανικές πηγές αναφέρουν ότι οι ΗΠΑ κατανοούν την ανάγκη της Ελλάδας για τήρηση ισορροπιών, με δεδομένο το επίπεδο σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας και ότι δεν ανησυχούν πολύ για το ενδεχόμενο απομάκρυνσης της Αθήνας από την κοινή πολιτική κυρώσεων της Δύσης, λόγω της κρίσης στην Ουκρανία. Με ιδιαίτερο δε ενδιαφέρον παρακολουθούνται οι αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στην κρίση με το Πατριαρχείο Μόσχας για την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Οι Αμερικανοί βλέπουν κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών

Οι ίδιες αμερικανικές πηγές εγκωμιάζουν τον κ. Τσίπρα για την πολιτική του στα Βαλκάνια. Θεωρούν ότι, συγκριτικά με την περίοδο των συλλαλητηρίων του Φεβρουαρίου, έχει υπάρξει αλλαγή δεδομένων, χωρίς, ασφαλώς, να σχολιάζουν τις συχνές προκλήσεις του Ζ. Ζάεφ και τον εσωτερικό διχασμό στην Αθήνα. Η πρόβλεψή τους είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση θα επιτύχει την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών από την ελληνική Βουλή στο πρώτο τρίμηνο του 2019.

Ως προς την Τουρκία, όλοι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι χρησιμοποιούν προσεκτικές διατυπώσεις: αφενός επιθυμούν την παραμονή της Άγκυρας στο στρατόπεδο της Δύσης, αφετέρου δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τη συνεχιζόμενη συνεργασία των προέδρων Ερντογάν και Πούτιν και για την προμήθεια των S-400. Τονίζουν ότι, σε περίπτωση τελικής παράδοσής τους, θα υπάρξει σοβαρή αντίδραση των ΗΠΑ.

Από την πλευρά τους, τα ελληνικά υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας έχουν μεταφέρει προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο, αντίστοιχα, την ανησυχία τους όχι μόνο για τους S-400, αλλά και για τα μαχητικά F-35. Κρίνουν ότι η ταυτόχρονη παραλαβή τους από την Τουρκία ίσως ανατρέψει οριστικά κάθε έννοια ισορροπίας δυνάμεων στο Αιγαίο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η Ουάσινγκτον, πέραν των (και) δημόσιων προειδοποιήσεων ότι θα αντιδράσει για τους S-400, αποφεύγει την παράθεση λεπτομερειών. Αποστάσεις τηρεί και για  το θέμα της (πιθανής) επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων με τη διπλωματική διατύπωση ότι, αν περιοριστεί στο Ιόνιο, δεν αναμένεται τουρκική αντίδραση.

Ικανοποιημένοι για τις διευκολύνσεις

Πάντως, σε αντίθεση με τις αναπαραγόμενες φήμες, δεν επίκειται αναθεώρηση του νομικού πλαισίου της διμερούς αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας-ΗΠΑ (συμφωνία MDCA) ούτε σε σχέση με τη βάση της Σούδας ούτε -πολύ περισσότερο- σχετικά με την ίδρυση νέων αμερικανικών βάσεων στη βόρεια Ελλάδα ή στα νησιά. Οι αρμόδιοι Αμερικανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν χαρακτηριστικά ότι «προτιμούμε πράξεις αντί για λόγια». Εκφράζουν, μάλιστα, ικανοποίηση για τις (παράτολμες, έως αδιανόητες μέχρι πολύ πρόσφατα) πολιτικές αποφάσεις της επιχειρησιακής υποστήριξης των μη επανδρωμένων MQ-9 στη Λάρισα και της χειμερινής μεταστάθμευσης ελικοπτέρων και εκπαίδευσης των πληρωμάτων τους στο Στεφανοβίκιο.

Στα ζητήματα της οικονομίας, οι αμερικανικές εκτιμήσεις είναι θετικές, αλλά τονίζεται ότι ο κίνδυνος δεν έχει παρέλθει και πως θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα και τη βαλκανική ενδοχώρα με πύλη εισόδου τη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο κ. Κατρούγκαλος και ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζ. Πάιατ εξέτασαν πρόσφατα διάφορες εναλλακτικές λύσεις για τη συνέχιση, εντός του πρώτου εξαμήνου του 2019, του θετικού κλίματος της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης με τη διοργάνωση παρόμοιας εκδήλωσης (μικρότερης, φυσικά, κλίμακας).

Η ασάφεια ως προς τον ακριβή χρόνο των εκλογών, όμως, δεν επιτρέπει τον κατάλληλο προγραμματισμό. Από τον χρόνο των εκλογών εξαρτάται και ο ορισμός συναντήσεων με Αμερικανούς αξιωματούχους, όπως ο υπουργός Εμπορίου Γ. Ρος και ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών για Ενεργειακούς Πόρους Φ. Φάνον, που επισκέφθηκε πρόσφατα τη Λευκωσία, το Κάιρο και την Ιερουσαλήμ, αλλά όχι και την Αθήνα.