“Παπαγαλάκι” των Βρετανών ο Γκουτέρες

Την τελική “επίθεση” στο διπλωματικό παρασκήνιο προετοιμάζουν τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και η Βρετανία ενόψει της νέας άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης, που χρονικά αναμένεται να πραγματοποιηθεί μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου. Την ίδια ώρα, η κατοχική Τουρκία έχει ξεκινήσει εκστρατεία να πείσει για τη “νέα θέση” της στο Κυπριακό, τη λύση δύο κρατών. Η Λευκωσία παρακολουθώντας τις κινήσεις που γίνονται, κατά κύριο λόγο στο παρασκήνιο, επέλεξε να παρέμβει με επιστολές προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, τα Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, τους θεσμούς και ηγέτες των κρατών μελών της ΕΕ.

Η άτυπη Πενταμερής Διάσκεψης της Γενεύης ( 27-29 Απριλίου) διαμόρφωσε νέα δεδομένα, που θα αποτελέσουν στη συνέχεια βασικό συστατικό των συζητήσεων.
Το πιο σημαντικό είναι η θέση και η στάση του Γενικού Γραμματέα. Ανεξαρτήτως τι έχει αναφερθεί στο τέλος, η θέση του κ. Γκουτέρες την πρώτη ημέρα των συναντήσεων είναι άκρως ανησυχητική και όπως εκτιμάται αυτή είναι η στάση, που αποφάσισε να τηρήσει.

Κυρίως οι αναφορές του για εσωτερική και εξωτερική κυριαρχία. Αλλά και η τοποθέτηση του σε σχέση με το ζήτημα αυτό. Ο Αντόνιο Γκουτέρες προχώρησε και σε μια διατύπωση, που αιφνιδίασε για το από πού πηγάζει η κυριαρχία: «Από τη βάση (δύο κοινότητες) στην κορυφή». Μια θέση που προδήλως παραπέμπει σε συνομοσπονδία. Ήταν δε συγκεκριμένος σημειώνοντας πως η κυριαρχία θα ανήκει στις κοινότητες.

“Παπαγαλάκι” των Βρετανών

Αυτό, που δηλαδή, περιλαμβάνεται στη βρετανική φόρμουλα: «Στην Κύπρο υπάρχουν από το 1960 δύο κοινότητες οι οποίες σήμερα ως κοινοτικά κυρίαρχα κρατίδια (Community States) θα ιδρύσουν την Κυπριακή Ομοσπονδιακή Δημοκρατία, με τον ίδιο τρόπο που ιδρύθηκε και η Κυπριακή Δημοκρατία το 1960, δηλαδή από τις δύο κοινότητες…».

Όλο και περισσότεροι εκτιμούν πως ο Γενικός Γραμματέας έχει σε μεγάλο βαθμό πεισθεί από το Λονδίνο για τη φόρμουλά του. Αναμένεται δε πως ο Αντόνιο Γκουτέρες, σε κάποια φάση, ενδεχομένως στη νέα άτυπη Διάσκεψη, θα παρουσιάσει, με κάποιες επουσιώδη, φραστικές περισσότερο διαφοροποιήσεις, τη φόρμουλα, ως δική του, ένα νέο Πλαίσιο Γκουτέρες. Σε ό,τι αφορά το έγγραφο που κατέθεσε στο Κραν Μοντανά, τον Ιούλιο του 2017, φαίνεται να έχει μπει στο αρχείο. Καμία αναφορά στο Πλαίσιο Γκουτέρες του Κραν Μοντανά δεν έγινε από τα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη και επί τούτου το είχε ξεκαθαρίσει η απεσταλμένη του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, κατά τη διάρκεια των ταξιδιών της στη Λευκωσία.

Είναι, πάντως, ξεκάθαρο πως με βάση τα όσα είπε ο Γ.Γ. την πρώτη ημέρα της άτυπης Διάσκεψης της Γενεύης σε συνδυασμό με πληροφορίες που κυκλοφορούν στο παρασκήνιο, το μοντέλο που προωθείται με τις ευλογίες των Άγγλων είναι συνομοσπονδιακό. Το πώς θα παρουσιαστεί είναι ένα θέμα, που φαίνεται ότι έχει συζητηθεί.

Τακτικές

Παράλληλα, σε σχέση με την τακτική που ακολουθείται και από το Διεθνή Οργανισμό, η νέα Διάσκεψη θα ακολουθήσει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ( 24-25 Ιουνίου). Δεν θα προηγηθεί, όπως ζήτησε η ελληνική πλευρά, ώστε να υπάρξει εικόνα για τη στάση της Άγκυρας στο Κυπριακό, πριν να συζητηθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα επόμενα βήματα στα ευρωτουρκικά. Η Λευκωσία γνωρίζοντας πως χάνει ένα σημαντικό εργαλείο, έχει ζητήσει από τον κ. Γκουτέρες κοινή συνάντηση με τον Ταλάτ. Ανεξαρτήτως τί θα απαντήσει ο Γ.Γ., υπενθυμίζεται πως η απεσταλμένη του ΟΗΕ, κ. Λουτ, θα επισκεφθεί εντός Ιουνίου τη Λευκωσία και δεν αποκλείεται να φιλοξενήσει η ίδια τη συνάντηση Αναστασιάδη και Ταλάτ.

Η Βρετανία έχει αναλώσει πολλές δυνάμεις ώστε η νέα Πενταμερής να πραγματοποιηθεί μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Κι αυτό, για να μπορεί η Άγκυρα να παίξει με το Κυπριακό και να εξασφαλίσει εκ προοιμίου δώρα, αν και δεν είναι εύκολο τούτο. Παράλληλα με το χέρι βοηθείας που προσφέρει για να ικανοποιηθούν οι τουρκικές απαιτήσεις από την ΕΕ, το Λονδίνο έχει αρχίσει μια προσπάθεια για να πειστούν διεθνείς παίκτες για τη φόρμουλά του στο Κυπριακό. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως οι Βρετανοί κινούνται, κυρίως, προς τους Αμερικανούς, οι οποίοι ωστόσο δεν φαίνεται να έχουν σε αυτή τη φάση στις προτεραιότητές τους το Κυπριακό.

Η κατοχική Τουρκία από την πλευρά της, κάτω από το βάρος των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, κινείται στη μετά την άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη περίοδο, με βάση το έγγραφο που κατέθεσε ο Τατάρ στη Γενεύη. Δεν πρόκειται να κάνει πίσω σε αυτή τη φάση. Θα επιμένει μέχρι τέλους να αναγνωριστούν οι Τουρκοκύπριοι ως χωριστός λαός. Να αναγνωριστεί η κυριαρχική ισότητα και το ίσο διεθνές καθεστώς.

Δεν πρόκειται, ωστόσο, να σταθεί στην ονοματολογία. Ο στόχος είναι ένα μοντέλο συνομοσπονδιακό, που θα επιτρέπει στην Τουρκία να έχει κυριαρχία στο βορρά και συγκυριαρχία στο νότο κι ας παρουσιαστεί ως ΔΔΟ. Επιδιώκει να ελέγχει τους υδρογονάνθρακες και το κράτος, μέσα από ρυθμίσεις όπως αυτή της θετικής ψήφου. Σημειώνεται δε πως, αν και αρχικά δόθηκε εντολή στον Τατάρ να απορρίψει τη βρετανική φόρμουλα, ωστόσο, σε μεταγενέστερο στάδιο μπορεί να την αποδεχθεί καθώς είναι πολύ κοντά στους στρατηγικούς της στόχους.

Η Λευκωσία από την πλευρά της κινείται περισσότερο σπασμωδικά. Οι επιστολές που έστειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προς διεθνείς παίκτες παραπέμπουν σε μια κινητικότητα εντυπωσιασμού παρά ουσίας και δεν μπορεί να ανατρέψει την πορεία των εξελίξεων, όπως διαμορφώθηκαν στη Γενεύη. Η στάση της θα κριθεί προφανώς στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Και το ερώτημα είναι κατά πόσο θα αξιοποιήσει το εργαλείο που διαθέτει στο πεδίο της ΕΕ, ή θα το απεμπολήσει, κάτω από το βάρος των πιέσεων και των εκβιασμών της Άγκυρας, για νέα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο και την κυπριακή ΑΟΖ.

Τα φλερτ τη  Άγκυρας

Το… φλερτ της Άγκυρας με το Κάϊρο, μέχρι στιγμής, δεν απέδωσε. Στις συζητήσεις που ξεκίνησαν, οι Αιγύπτιοι έχουν θέσει ένα πλαίσιο συνεργασίας που περιλαμβάνει όλα τα κράτη της περιοχής, με ειδική αναφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό ασφαλώς δεν γίνεται αποδεκτό από την κατοχική Τουρκία. Περαιτέρω, το Κάϊρο επιμένει στις συμφωνίες οριοθέτησης που έχουν γίνει με την Ελλάδα και την Κύπρο. Από αιγυπτιακής πλευράς τέθηκε και η ανάγκη συνεργασίας στη βάση του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), που δεν αναγνωρίζει η Τουρκία.

Αν και μέχρι στιγμής οι συζητήσεις των δυο χωρών δεν φαίνεται να προχωρούν, ωστόσο, είναι προφανές πως οι συνομιλίες προσέγγισης θα συνεχιστούν καθώς η Άγκυρα χρειάζεται επειγόντως να παρουσιάσει ανοίγματα προς άλλες χώρες. Είναι προφανές πως η κατοχική δύναμη επιχειρεί να ανοίξει κανάλια επικοινωνίας και με άλλα κράτη της περιοχής, όπως είναι η Σαουδική Αραβία.

Δεν είναι τυχαίο πως πριν από την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών, η Άγκυρα είχε στραφεί και προς το Τελ Αβίβ. Είχε απευθύνει πρόσκληση προς τον Ισραηλινό υπουργό Ενέργειας, αλλά μια τέτοια επίσκεψη σε αυτή τη φάση προβάλλει απόμακρη. Στο μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, θα μεταβεί σήμερα στο Αμμάν της Ιορδανίας για συνομιλίες με τον ομόλογό του και το ερχόμενο Σάββατο στο Κάιρο. Οι επισκέψεις θα πραγματοποιηθούν σε μια κρίσιμη περίοδο για την περιοχή.

Η προσοχή πολλών κρατών της περιοχής είναι στραμμένη προς την Ουάσινγκτον και πρωτίστως πώς θα κινηθεί στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Μέχρι στιγμής, η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη πολιτική. Οι πληροφορίες, ωστόσο, φέρουν τους Αμερικανούς να μη θέλουν να επανέλθουν στην περιοχή ως πρωταγωνιστές αλλά δεν θέλουν να χάσουν και τον έλεγχο. Κοντολογίς, σε καμία περίπτωση δεν θα δεχθούν τη Ρωσία και την Κίνα να έχουν ρόλο και ως εκ τούτου θα επενδύσουν και θα στηρίξουν συμμάχους, με τους οποίους έχουν “κοινούς προσανατολισμούς”. Οι Αμερικανοί αναφέρονται συγκεκριμένα για περιφερειακές συνεργασίες με κράτη που θεωρούν ότι έχουν “κοινές προσεγγίσεις”.