Σε πολιτικό πιόνι μετατρέπει την Αγία Σοφία ο Ερντογάν

Η κορυφαία χριστιανική εκκλησία, η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε τζαμί την μέρα της Αλώσεως, την 29η Μαΐου 1453. Η έφοδος των Οθωμανών έγινε το πρωί, όταν κατά χιλιάδες εισέβαλαν στο κέντρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σκοτώνοντας και λεηλατώντας. Το ίδιο βράδυ, ο Μωάμεθ ο Πορθητής εισήλθε στην Αγία Σοφία και προσευχήθηκε στον Αλλάχ «αναβάς επί της Αγίας Τραπέζης».

Σε μία περίοδο κλιμάκωσης της τουρκικής προκλητικότητας η επέτειος της Άλωσης (567 χρόνια από τότε) αποκτά πρόσθετο συμβολισμό. Για το νεοοθωμανικό καθεστώς Ερντογάν, άλλωστε, αυτά τα γεγονότα είχαν εξαρχής αποκτήσει ιδεολογική σημασία, με την έννοια της επαναφοράς της οθωμανικής παράδοσης, κατ’ αντιπαράθεση με το κοσμικό κεμαλισμό. Γι’ αυτό και κάθε χρόνο τέτοια ημέρα στήνονται φιέστες. Φέτος, μάλιστα, οι εκδηλώσεις τονώνουν όχι μόνο το θρησκευτικό συναίσθημα των Τούρκων, αλλά και το λαβωμένο προφίλ του Ερντογάν. Ειδικά τώρα, που αντιμετωπίζει δυσεπίλυτα προβλήματα.

Δεν θα έχανε, λοιπόν, την ευκαιρία να δώσει στο ακροατήριό του τα ισλαμικά του διαπιστευτήρια, τραβώντας ακόμα περισσότερο το σκοινί. «Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Άλωση που διοργανώνονται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού μας, οι προσευχές θα διαβαστούν στην Αγία Σοφία», δήλωσε την παραμονή ο Ερντογάν.

Πρόκειται για ακριβό τηλεοπτικό σόου, εξαιτίας της πανδημίας. Άρτος και θέαμα, λοιπόν. Για τον σκοπό αυτό έχει στηθεί ένα ομοίωμα τείχους εκτός του ναού. Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι λίγες μόλις ημέρες νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου είχε αναρτήσει μία φωτογραφία της Αγίας Σοφίας, με την λεζάντα «το επιθυμούμε. Να είστε υπομονετικοί. Θα τα καταφέρουμε μαζί». Έκτοτε, τα τουρκικά Μίντια βοούν ότι η Αγία Σοφία, που σήμερα είναι μουσείο, θα μετατραπεί σε τζαμί.

Αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις

Ο Τούρκος πρόεδρος παίζει με την ιδέα, καλλιεργώντας τη σχετική προσδοκία των ισλαμιστών ειδικά μετά το 2016. Είχε, μάλιστα, προαναγγείλει ακόμα και «αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις» στο εσωτερικό της. Μόνο τυχαίο, επίσης, δεν είναι το γεγονός ότι η επαναλειτουργία των τζαμιών συμπίπτει με την επέτειο της Άλωσης. Αρχικά, ήταν προγραμματισμένο για τις 12 Ιουνίου.

Ο Ερντογάν γνωρίζει, όμως, ότι η Αγία Σοφία, ως παγκόσμιο μνημείο, δεν είναι εύκολο να μετατραπεί σε τζαμί. Οι αντιδράσεις δεν θα προέλθουν μόνο από την Αθήνα. Η εφημερίδα Χουριέτ δημοσίευσε μακροσκελές άρθρο για την ιστορία της Αγίας Σοφίας από την ίδρυσή της ως το σήμερα. Ο ιστορικός ναός, εξάλλου, είναι το δημοφιλέστερο τουριστικό αξιοθέατο στην Τουρκία, καθώς την επισκέπτονται ετησίως 3.720.000 τουρίστες.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης ξεκαθάρισε πως δεν μπορεί να γίνει δεκτή οποιαδήποτε αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών στο παρελθόν είχε προτρέψει την Τουρκία να δείξει τον προσήκοντα σεβασμό στην ιστορία του χώρου. Στο παρελθόν η UNESCO είχε δηλώσει ότι ακόμα και η αλλαγή ονόματος σε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς προϋποθέτει την έγκριση του αρμοδίου συμβουλίου του διεθνούς οργανισμού.