Στη Γενεύη με θνησιγενή λύση στο τραπέζι

Για τη Δύση η επίλυση του Κυπριακού συνδέεται με την εξυπηρέτηση ευρύτερων στρατηγικών στόχων στην Ανατολική Μεσόγειο. Στόχοι που αφορούν θέματα ασφαλείας, αλλά και το ζήτημα των υποθαλάσσιων ενεργειακών πόρων που βρίσκονται σε διαδικασία εντοπισμού και εξόρυξης.

Τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες θεωρούν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα επιλύσει ένα πρόβλημα στις σχέσεις ΕΕ-ΝΑΤΟ (λόγω Τουρκίας) και ταυτόχρονα θα επιφέρει μείωση της ρωσικής επιρροής. Επιπλέον, η επίλυση του Κυπριακού, σε μια εποχή εντάσεων και περιφερειακών πολέμων, θα θεωρηθεί επιτυχία για τον ΟΗΕ.

Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες ανακοίνωσε νέα πενταμερή διάσκεψη στη Γενεύη, παρά το γεγονός ότι εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών στην Κύπρο, καθώς και μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Το γεγονός και μόνον ότι όσα αποφασίστηκαν στη Νέα Υόρκη τυγχάνουν διαφορετικής ανάγνωσης από την κάθε πλευρά αποτελεί ένδειξη των ασαφειών που πλανώνται πάνω από κεφαλαιώδους σημασίας πτυχές του Κυπριακού.

Αυτό είναι αποτέλεσμα της τακτικής της εποικοδομητικής ασάφειας με στόχο να γεφυρωθούν μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών. Υπενθυμίζεται ότι και στην περίπτωση του Σχεδίου Ανάν ο ΟΗΕ χρησιμοποίησε την ίδια τακτική με τα γνωστά αποτελέσματα.

Ούτε αυτή τη φορά έχουν αξιολογηθεί οι κίνδυνοι αποσταθεροποίησης και ενδεχομένως κατάρρευσης του οικοδομήματος που προετοιμάζουν. Πέραν των διαφορών στις θέσεις των δύο κοινοτήτων, υπάρχει τεράστια δυσπιστία καθώς επίσης και έλλειψη ενός ελάχιστου πλαισίου κοινών στόχων.

Ο κίνδυνος της κατάρρευσης

Το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο είχε και έχει μεγάλη έγνοια να μην του επιρρίψει ευθύνες ο ΟΗΕ. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, που να επισκιάζεται η ουσία. Στην απομακρυσμένη περίπτωση που τελικά η νέα Διάσκεψη στη Γενεύη, κατόπιν πιέσεων, καταλήξει σε ένα πλαίσιο λύσης, ελλοχεύει ο κίνδυνος να οδηγηθούμε αφ’ ενός σε ένα νέο εθνικό διχασμό, αφ’ ετέρου σε απόρριψη στην περίπτωση δημοψηφίσματος.

Οι θέσεις των δύο κοινοτήτων είναι ήδη γνωστές. Το ίδιο και οι θέσεις της Τουρκίας για συνέχιση των εγγυήσεων, για παραμερισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας και αντικατάσταση της από ένα νέο κρατικό μόρφωμα και για εκ περιτροπής προεδρία. Τα ζητήματα αυτά δεν είναι τα μόνα, στα οποία υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις.

Αλλά και στην όχι ορατή περίπτωση που εγκριθεί μια τέτοια συμφωνία σε δημοψήφισμα, είναι ορατό το ενδεχόμενο επιδείνωσης του σημερινού status quo και πιθανότατα της κατάρρευσης. Εν ολίγοις, το αφήγημα της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (όπως συζητείται σήμερα) είναι επικίνδυνα υπερτιμημένο. Προφανώς το πολιτικό σύστημα της Κύπρου θα πρέπει να αξιολογήσει τα δεδομένα με πραγματισμό και μακριά από ιδεολογικούς ευσεβοποθισμούς.

Σκοπός δεν είναι το αδιέξοδο και βεβαίως ούτε η κατάληξη σε ένα επικίνδυνο πλαίσιο λύσης. Αρχικά το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο και στη συνέχεια ο διεθνής παράγοντας πρέπει να κατανοήσουν τις πραγματικότητες και να τολμήσουν να αποδεχθούν τη διαφοροποίηση της διαδικασίας. Εν κατακλείδι, προβάλλει ως αναγκαιότητα η υιοθέτηση μιας εξελικτικής διαδικασίας, η οποία να δημιουργεί κίνητρα σ’ όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την άρση του αδιεξόδου.