Στη μέγγενη Βερολίνου και FRONTEX η κυβέρνηση για το μεταναστευτικό

Ραγδαία επιδείνωση του μεταναστευτικού και αδυναμία αντιμετώπισής του διαπιστώνει η κυβέρνηση, προδιαγράφοντας ανησυχητικές εξελίξεις σταδιακής αποσταθεροποίησης της ίδιας και ολόκληρης της χώρας μόλις λίγους μήνες μετά τις εκλογές. Η επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη για δημόσια τήρηση χαμηλών τόνων όσον αφορά στο μεταναστευτικό, εξυπηρετεί την πρόθεση να οικοδομηθεί η εικόνα “κανονικότητας” και επανεκκίνησης της οικονομίας. Η επιλογή αυτή είναι απολύτως κατανοητή, αλλά η πραγματικότητα που προκύπτει από τις διπλωματικές διαβουλεύσεις είναι πολύ διαφορετική.

Σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές, ο ίδιος ο Μητσοτάκης –πολύ πριν από τις δημόσιες επισημάνσεις του υπουργού Προστασίας του Πολίτη Χρυσοχοίδη στο Ευρωκοινοβούλιο– είχε μεταφέρει εμπιστευτικά σε ξένους συνομιλητές του κατηγορηματικές εκτιμήσεις ότι η εξέλιξη του Μεταναστευτικού δεν είναι διαχειρίσιμη και ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν θα συνεχίσει την απειλητική τακτική των αυξημένων ροών, σε βάρος της Ελλάδας και της ΕΕ.

Κατά τις ίδιες πηγές, ο πρωθυπουργός έθεσε ευθέως το ζήτημα στον Τούρκο πρόεδρο, στη συνάντηση της Νέας Υόρκης στις 25 Σεπτεμβρίου, αλλά απάντηση δεν έλαβε. Όπως είναι γνωστό, ακολούθησε νέα αύξηση των μεταναστευτικών ροών δέκα ημέρες αργότερα. Το πολιτικό ερώτημα, βέβαια, είναι, γιατί η ελληνική πλευρά αναχώρησε σχεδόν ενθουσιασμένη από τη Νέα Υόρκη, συμφωνώντας επιπλέον στη σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας με την Τουρκία άνευ όρων, όπως επεδίωκε επί διετία ο Ερντογάν.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από τον εμφανή αιφνιδιασμό της κυβέρνησης, λόγω της έντασης και της ταχύτητας των εξελίξεων στο Μεταναστευτικό (το θέμα ουσιαστικά απουσίαζε από την προεκλογική της ατζέντα και το δημόσιο διάλογο), οι χειρισμοί της δυσχεραίνονται, ούτως ή άλλως, από τις επιλογές της ΕΕ και των ισχυρότερων εταίρων. Μεταξύ άλλων, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν τις τελευταίες ημέρες οι υπηρεσιακές εκτιμήσεις της FRONTEX ότι το κυβερνητικό σχέδιο για μεταφορά χιλιάδων ατόμων από τα νησιά του Αιγαίου στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι λανθασμένο!

Κριτική στον Μητσοτάκη από FRONTEX

Η FRONTEX, η οποία έχει μέγιστες ευθύνες για την ελλιπή αντιμετώπιση της κρίσης, αξιολογεί πως η κυβέρνηση εκπέμπει λάθος μήνυμα στα κυκλώματα δουλεμπόρων και στους ίδιους τους πρόσφυγες και μετανάστες. Εκπέμπει το μήνυμα πως δεν θα υπάρχει πλέον εγκλωβισμός στα νησιά και πως θα ανοίξουν νέες ευκαιρίες μετακίνησης προς την κεντρική Ευρώπη.

Υπό αυτό το σκεπτικό, αξιωματούχοι της FRONTEX υιοθετούν ορολογία περί έναρξης “δευτερογενών ροών” από την Ελλάδα. Παραγνωρίζουν την πραγματικότητα ότι όσοι λίγοι καταφέρνουν να διεισδύσουν στα γειτονικά βαλκανικά κράτη συλλαμβάνονται και επαναπροωθούνται στη χώρα μας με συνοπτικές διαδικασίες. Η άποψη της FRONTEX, μαζί με τις αντιδράσεις σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οδήγησαν στην προ ημερών δήλωση του Μητσοτάκη στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ ότι οι μαζικές μεταφορές στην ενδοχώρα δεν θα συνεχιστούν.

Ταυτόχρονα, κατά τον ίδιο τρόπο που πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συγχαίρουν την Άγκυρα για την αποτελεσματικότητα συγκράτησης 3,7 εκατομμυρίων προσφύγων στο έδαφός της, η κυρίαρχη εκτίμηση των επιτελών της FRONTEX είναι ότι η τουρκική ακτοφυλακή αναπτύσσει επαρκείς δυνάμεις στο Αιγαίο και ανακόπτει πολλές από τις ροές. Πάντως, παρά το άριστο κλίμα μεταξύ Άγκυρας και FRONTEX, δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει αποδεκτή η πρόταση περί κοινών περιπολιών ή “ενισχυτικών” περιπολιών ευρωπαϊκών σκαφών μέσα στα τουρκικά χωρικά ύδατα.

Ασαφής η στάση του Βερολίνου για το μεταναστευτικό

Σε συνέχεια όλων αυτών των εξελίξεων, η Αθήνα αναμένει την πολιτική της νέας Κομισιόν και κυρίως της Γερμανίας (αποτελεί ιδεατό προορισμό της συντριπτικής πλειονότητας των προσφύγων και μεταναστών) για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου. Παρά τις διαβουλεύσεις Μητσοτάκη-Μέρκελ και των υπουργών Εξωτερικών Δένδια και Μάας και παρά την επίσκεψη του υπουργού Εσωτερικών Ζέεχοφερ στην Αθήνα προ μηνός, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμα σαφή εικόνα για τις τελικές προτάσεις του Βερολίνου.

Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα πρόσφατου άρθρου του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Κουμουτσάκου (ένας από τους ελάχιστους κυβερνητικούς αξιωματούχους με επίγνωση των τρεχουσών και μελλοντικών συνεπειών του Μεταναστευτικού) πως «ελπίζουμε ότι, όταν η πρόταση Ζέεχοφερ παρουσιαστεί ολοκληρωμένη, θα ανταποκρίνεται στις αρχές της αλληλεγγύης και υπευθυνότητας».

Στην παρούσα φάση και παρά τις στενές ελληνογερμανικές σχέσεις, δεν επιτρέπεται μεγάλη αισιοδοξία, καθώς το Βερολίνο δεν επιθυμεί να διακινδυνεύσει για κανένα λόγο την παροχή της –κυρίως οικονομικής– βοήθειας της ΕΕ προς την Τουρκία. Επίσης, οι προτάσεις Ζέεχοφερ είναι ασαφείς ως προς τους άξονες της προκαταρτικής εξέτασης των αιτημάτων ασύλου στις χώρες πρώτης εισόδου, όπως η Ελλάδα, και της τελικής λήψης απόφασης σε “κεντρικό” επίπεδο ή σε άλλες χώρες.

Υπάρχει, δηλαδή, ορατός κίνδυνος εγκλωβισμού ¨μεγάλου αριθμού μεταναστών στην Ελλάδα παρά τις (θεωρητικές) προβλέψεις του σχεδίου Ζέεχοφερ ότι όσοι δεν δικαιούνται προστασία και άσυλο θα επαναπροωθούνται στις χώρες προέλευσης με συνυπευθυνότητα της FRONTEX. Και ασφαλώς δεν είναι καθόλου καθησυχαστικό ότι ήδη το Βερολίνο υιοθετεί τις προαναφερθείσες υπηρεσιακές εκτιμήσεις της FRONTEX ότι είναι λάθος οι μεταφορές από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα.