Στο οπλοστάσιo της Γαλάζιας Πατρίδας και τα μετεωρολογικά ραντάρ

Παρατηρώντας τα προβλήματα που προκάλεσε ο πρόσφατος χιονιάς στην Αττική, αναλογιζόμαστε πως θα αντιμετωπίσουμε κάποια καταστροφή που θα μας προκαλέσει η Τουρκία, η οποία συνεχώς μας απειλεί. Δεν μπορούμε μάλιστα να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο, σε μια μελλοντική φυσική καταστροφή, η γείτων να βρει την ευκαιρία για να μας επιτεθεί. Η δε Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας είναι υπεύθυνη για την αντιμετώπιση των όποιων καταστροφών θα μας προκαλέσουν οι Τούρκοι και η ΕΜΥ θα κληθεί να τη στηρίξει.

Όμως η ΕΜΥ αντιμετωπίζει προβλήματα, τα οποία επηρεάζουν την λειτουργία της και κατ’ επέκταση την μετεωρολογική υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, των πολιτών και γενικότερα των λειτουργιών του κράτους. Ανάμεσα στις λειτουργίες αυτές είναι η εθνική άμυνα, η ναυτιλία και η αεροναυτιλία. Στις δύο τελευταίες περιλαμβάνεται και η μετεωρολογική υποστήριξη στις ευαίσθητες εθνικά περιοχές έρευνας και διάσωσης, τις οποίες διεκδικεί η Τουρκία.

Παρότι για όλα τα παραπάνω θέματα υπάρχει ιδιαίτερη ευαισθησία των πολιτών, το κράτος δεν στηρίζει την ΕΜΥ στον βαθμό που θα όφειλε, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει συνέπειες στα εθνικά μας θέματα. Τα προβλήματα που ταλανίζουν την Υπηρεσία οφείλονται, μεταξύ άλλων, στη δυσκολία απρόσκοπτης λειτουργίας των υποδομών της και στις ελλείψεις προσωπικού.

Όσον αφορά στις υποδομές, πχ κατά την κακοκαιρία του πρόσφατου χιονιά, δεν λειτουργούσε κανένα από τα μετεωρολογικά ραντάρ της Αττικής (δύο της ΕΜΥ και ένα της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας). Όμως η λειτουργία τους θα είχε βοηθήσει τα μάλα στην λεπτομερέστερη παρακολούθηση και στην ακριβέστερη πρόγνωση των επομένων ολίγων ωρών για την έλευση του χιονιά.

Όπλο της Τουρκίας τα μετεωρολογικά ραντάρ

Το να ευρίσκονται εκτός ενεργείας κάποια από τα οκτώ ραντάρ καιρού της ΕΜΥ (εικόνα 1) είναι συνηθέστατο φαινόμενο. Μάλιστα συχνά το πρόβλημα κρατά για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα, ακόμα και ετών! Η συνήθης αιτία είναι η έλλειψη κονδυλίων, η ελλιπής συντήρηση, για να ακολουθήσουν η έλλειψη κατάλληλα εκπαιδευμένων τεχνικών, διάφορες γραφειοκρατικές διαδικασίες, αδυναμίες των προμηθευτών ή και ελλείψεις ανταλλακτικών.

Εν τούτοις όταν είναι χαλασμένα τα μετεωρολογικά ραντάρ μας, ιδιαίτερα όσα καλύπτουν το Αιγαίο, η Τουρκία χαίρεται. Διότι επηρεάζεται η δυνατότητα της μετεωρολογικής υποστήριξης της αεροναυτιλίας και της ναυτιλίας, συνεπώς της έρευνας και της διάσωσης. Επίσης χαίρεται διότι την ίδια στιγμή στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου η γείτων έχει τοποθετήσει πέντε μετεωρολογικά ραντάρ (Κωνσταντινούπολη, Μπαλικεσίρ, Σμύρνη, Μούγλα, Αττάλεια).

Τοιουτοτρόπως ισχυρίζεται ότι καλύπτει πολύ καλύτερα την περιοχή έρευνας και διάσωσης που διεκδικεί. Δηλαδή την περιοχή ανατολικά του 25ου μεσημβρινού, τη διεκδίκηση της οποίας αναβάθμισε τελευταίως με το δόγμα της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Προκειμένου μάλιστα να εντυπωσιάζει ακόμα περισσότερο επιδεικνύει χάρτες με εμβέλεια κάθε ραντάρ της δήθεν στα 400 χιλιόμετρα!

Αυτή η εμβέλεια στην πράξη απέχει πάρα πολύ από την αληθινή επιχειρησιακή των 120-150 χιλιομέτρων. Όμως η εικόνα που επιδεικνύουν οι Τούρκοι δείχνει μια ακόμα ψεύτικη “Γαλάζια Πατρίδα”, των μετεωρολογικών ραντάρ! Στα πλαίσια της τουρκικής προπαγάνδας είναι το ίδιο αρπακτική και κινείται στους ίδιους στόχους. Με αυτές τις μεθοδεύσεις η Τουρκία προσπαθεί επιτηδείως να επιδείξει στους αρμόδιους Διεθνείς Οργανισμούς Αεροναυτιλίας και Ναυτιλίας (ICAO και IMO) ότι, για την συγκεκριμένη περιοχή, είναι ικανότερη στην έρευνα και διάσωση από την Ελλάδα.

Για να έχει δε κάποιες επιτυχίες στον τομέα αυτό εις βάρος της Ελλάδας, αλλά και της Κύπρου, έχει αναβαθμίσει μεταξύ άλλων και την μετεωρολογική υποστήριξη στις δυτικές και νότιες ακτές της. Έτσι ελπίζει ότι θα πείσει τους εν λόγω Οργανισμούς να της δώσουν το δικαίωμα-υποχρέωση έρευνας και διάσωσης στις ανωτέρω περιοχές, αφαιρώντας το από την Ελλάδα, παρά την ύπαρξη ελληνικών νήσων. Ανάλογα προσπαθεί και στην περιοχή της Κύπρου.

Άλλα προβλήματα στην ΕΜΥ

Όμως, εκτός των ραντάρ, αντίστοιχα προβλήματα και για παρόμοιους λόγους παρουσιάζει και το δίκτυο των αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών της ΕΜΥ. Πρόκειται επίσης για σοβαρά βοηθήματα για την υποστήριξη της ναυτιλίας και αεροναυτιλίας και συνεπώς της έρευνας και διάσωσης.

Επί πλέον, η ΕΜΥ από χρόνια προσπαθεί να κατασκευάσει-εξελίξει ένα σύγχρονο σύστημα πρόγνωσης πραγματικού χρόνου (“nowcasting”). Αυτό θα βελτιώσει την ακρίβεια της πρόγνωσης τόσο στον χώρο-τόπο, όσο και στον χρόνο εκδήλωσης των φαινομένων, αλλά και στην ένταση αυτών. Δηλαδή ομοίως θα βοηθήσει στην έρευνα και διάσωση.

Πρόκειται για ένα σύστημα, στην εφαρμογή-μοντέλο του οποίου εισέρχονται συνεχώς όλες οι πρόσφατες μετεωρολογικές πληροφορίες, προκειμένου να παράγει ακριβή τοπικά προγνωστικά στοιχεία για το επόμενο εξάωρο. Έτσι θα μπορεί να δίδει πρόγνωση ανά μία ή μισή ώρα ή και λιγότερο. Οι τοπικές αυτές προγνώσεις θα βελτίωναν σημαντικά τις επιτυχίες της Υπηρεσίας στην πρόγνωση ολίγων ωρών. Τα ραντάρ καιρού είναι απολύτως απαραίτητα για την τροφοδοσία του συστήματος αυτού με στοιχεία.

Οφείλουμε εδώ να σημειώσουμε ότι αντίστοιχα συστήματα αναπτύσσουν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εδώ και πολλά χρόνια. Παρ’ όλα αυτά η Ελλάδα έχει αργοπορήσει πολύ να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που έχει. Τα αίτια είναι η μη διάθεση προσωπικού που να ασχοληθεί σταθερά με το αντικείμενο, ενίοτε δε και οικονομικά. Όσον αφορά στην έλλειψη προσωπικού, η κατάσταση όλο και χειροτερεύει, με τη σταδιακή αποχώρηση όσων συνταξιοδοτούνται. Η απουσία προσλήψεων νέων στελεχών για διάφορους τομείς δυσχεραίνει τη λειτουργία της Υπηρεσίας.

Σε άγνοια το ΥΠΕΞ

Το κράτος επί δεκαετίες δεν έχει δώσει την απαραίτητη σημασία, ώστε να παρέχει τα απαραίτητα ποσά, όχι τόσο για την αγορά, αλλά για τη συντήρησή των σύγχρονων μετεωρολογικών μηχανημάτων. Επίσης δεν αφιερώνει για αυτά ανάλογο τεχνικό προσωπικό. Έτσι συχνά προτιμά να διαθέτει κονδύλια υπέρ άλλων αναγκών, βάζοντας τις ανάγκες της ΕΜΥ σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα.

Ωστόσο δεν πρέπει να παραξενευόμαστε όταν η ΕΜΥ δεν έχει προτεραιότητα στις ανάγκες του κράτους που εκπροσωπείται από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ) στο οποίο υπάγεται διοικητικά και οικονομικά. Διότι είναι φυσικό η Πολεμική Αεροπορία, να προτιμά να πετάνε τα πολεμικά αεροπλάνα, παρά να ικανοποιείται κάποια ανάγκη της ΕΜΥ, την οποία κάποιες φορές υποτιμά.

Εν τούτοις η αποτελεσματικότερη στήριξη του κράτους στην ΕΜΥ θα είχε βελτιώσει την ποιότητα των προγνώσεων. Πρέπει να γίνει κατανοητό στα υψηλά επίπεδα των κυβερνήσεων ότι όταν και όπου η μετεωρολογία μας έχει αδυναμίες, καραδοκούν συνέπειες σε τομείς όπως η οικονομία, η κοινωνία, η υγεία, η εθνική άμυνα, η ασφάλεια των πτήσεων και της ναυσιπλοΐας, ακόμα και η εξωτερική πολιτική.

Στα τελευταία όμως οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, για τον επί πλέον λόγο ότι περιλαμβάνουν και εθνικά θέματα, όπως η έρευνα και διάσωση, στο πλαίσιο της συγκρουσιακής σχέσης μας με την Τουρκία. Κανονικά το υπουργείο Εξωτερικών θα έπρεπε να ενδιαφέρεται για την καλή λειτουργία της ΕΜΥ και ιδιαίτερα των ραντάρ καιρού. Αλλά έχουμε τη βεβαιότητα ότι δεν έχει καν γνώση του θέματος και για αυτό δεν έχει ενδιαφερθεί ποτέ. Πάντως ελπίζουμε ότι στο μέλλον θα δείξει το ανάλογο ενδιαφέρον.