Στον κατήφορο χωρίς φρένα το Κυπριακό

Τρομάζει ο χρόνος που περνά και παραμένει υπό κατοχή η πατρίδα μας. Σαράντα οκτώ χρόνια μετά διαπιστώνεται “ξηρασία” σε ιδέες και πολιτικές για ανατροπή των κατοχικών δεδομένων. Οι διαχειριστές νυν και προηγούμενοι, θεωρώντας πως έχουν δοκιμάσει τα πάντα (αλλά επί της ουσίας επέμεναν κι επιμένουν στην ίδια αδιέξοδη πολιτική), έχουν μετατραπεί σε “θεατές”.

Το πολιτικό σύστημα καταφεύγει στην ευκολία των συνθημάτων, στις ταμπέλες. Σε όλα αυτά υπάρχει μονίμως μια αντίφαση. Συζητούνται ζητήματα στο Κυπριακό, στα οποία δεν πιστεύουν οι διαχειριστές πως θα καταλήξουν σε αποτέλεσμα που θα γίνει αποδεκτό, γιατί θα είναι θνησιγενές. Κι όμως επιμένουν. Είναι ως να γνωρίζουν πως μπροστά τους είναι γκρεμνός και δεν πατάνε φρένο…

Το 1974, τον Αύγουστο, στη Γενεύη, η ελλαδική και η ελληνοκυπριακή πλευρά απέρριψαν την τουρκική πρόταση. Μια πρόταση που θα νομιμοποιούσε τα αποτελέσματα της εισβολής και τις επιπτώσεις της. Μερικά χρόνια μετά εκείνες οι προτάσεις, που τελεσιγραφικά έστειλε η Άγκυρα «για να μην προελάσουν τα τουρκικά στρατεύματα», έγιναν η σημαία του αγώνα των διαχρονικών κυβερνήσεων της Λευκωσίας. Δεν ήταν επειδή πέρασε ο χρόνος, που οδήγησε στην προσαρμοστικότητα των διαχειριστών, αλλά γιατί οι χειρισμοί οδήγησαν σε αυτοεγκλωβισμό.

Εκείνο, λοιπόν, που θεωρήθηκε καταστροφικό τον Αύγουστο του 1974 και απορρίφθηκε ενώ ήταν γνωστό ότι θα προήλαυναν τα κατοχικά στρατεύματα, έχει καταστεί “μοναδική επιλογή” για τους Κυπρίους. Μια συνταγή συμφωνίας, την οποία είχε απορρίψει και ο Μακάριος, σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις (στον Μιχάλη Κακογιάννη). Είχε δηλώσει πως εάν γινόταν αποδεκτή η ομοσπονδία δύο ζωνών, η Τουρκία θα την μετέτρεπε σε συνομοσπονδία, σε δύο κράτη και αυτό είναι απολύτως απαράδεκτο. Σημειώνεται πως στον Μακάριο φορτώνουν κάποιοι τις δικές τους υποχωρήσεις και πολιτικά αδιέξοδα. Δεν είναι ο Μακάριος που αποδέχθηκε όλες αυτές τις στρεβλώσεις, ρυθμίσεις που καθιστούν την Κύπρο αιχμάλωτη της Τουρκίας.

Την ίδια ώρα, εκείνοι που κατά καιρούς βλέπουν “χαμένες ευκαιρίες” στο Κυπριακό, είναι οι ίδιοι που σχεδόν αποδέχονται όλα τα σενάρια που προτείνονται. Αποδέχθηκαν την εσαεί τουρκική παρουσία το 2004. Την ίδια ώρα, φωνάζουν ότι το 2017 χάθηκε η ευκαιρία να απαλλαχθούμε από στρατεύματα και εγγυήσεις, που δεν είχαν πρόβλημα να αποδεχθούν δεκατρία χρόνια πριν. Βέβαια, καμία αναφορά για τις εσωτερικές πτυχές του προβλήματος, μιας και από τη λειτουργία του κράτους πολλά εξαρτώνται.

Που τελειώνει ο κατήφορος

Είναι προφανές πως 48 χρόνια μετά, υπάρχει μια σύγχυση ως προς το ζητούμενο και το επιδιωκόμενο. Κι αυτό αφορά όλες τις λεγόμενες σχολές σκέψης στο Κυπριακό. Από το 1974 και εντεύθεν η εθνική πολιτική στο Κυπριακό ακολουθεί τις εξελίξεις, που άλλοι καθορίζουν. Η “εθνική” πολιτική στηρίζεται στο γεγονός ότι κάθε φορά γίνεται αποδεκτή η προηγούμενη τουρκική θέση, οι προηγούμενες αξιώσεις της κατοχικής δύναμης. Πολιτική δεν σημαίνει είτε να γίνονται όλα όσα προτείνονται αποδεκτά είτε να απορρίπτονται εκ προοιμίου, χωρίς να προτείνεται οτιδήποτε συγκεκριμένο.

Για να μπορεί να διαμορφωθεί προοπτική επίλυσης, πρώτα θα πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ της “λύσης” και της λύσης. Δεύτερο, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και κατανοήσουμε τις στρατηγικές επιδιώξεις της κατοχικής Τουρκίας. Είναι σαφές πως οι συνθήκες και τα δεδομένα δεν είναι ευνοϊκά. Η Τουρκία για άλλη μια φορά είναι αναβαθμισμένη, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Η Τουρκία είναι αναβαθμισμένη επειδή αξιοποιεί τα γεωπολιτικά της πλεονεκτήματα και τη δύναμή της. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι επειδή η Τουρκία είναι αναβαθμισμένη θα γίνουν αποδεκτές οι απαιτήσεις της.

Τι απομένει; Είτε θα δράσουμε προς την κατεύθυνση της επίτευξης συμφωνίας, που θα αντέξει στον χρόνο και θα απαλλάσσει τη χώρα από ξένες παρουσίες και εξαρτήσεις, είτε θα γίνει αποδεκτή φόρμουλα αποδοχής των αποτελεσμάτων της εισβολής. Το δεύτερο θα συνιστά αυτοχειρία. Το κράτος θα πρέπει να λειτουργεί δημοκρατικά και ελεύθερα, χωρίς διαχωρισμούς, οι οποίοι θα διαιωνίζουν τον εθνικισμό και θα φλερτάρουν μονίμως με νέες περιπέτειες. Αυτή η πορεία δεν δοκιμάσθηκε. Η άλλη ναι και βιώνουμε τα αποτελέσματα.