Σχέδιο θαλάσσιων πάρκων και τουρκικές αντιδράσεις

Το σχέδιο της Ελλάδας για την ίδρυση δύο μεγάλων θαλάσσιων πάρκων στο Ιόνιο και το Αιγαίο, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας “30×30” της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία του 30% της θάλασσας και της ξηράς έως το 2030, έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση τουρκικών φιλοκυβερνητικών κύκλων. Το τουρκικό ερευνητικό κέντρο TÜRK DEGS (Κέντρο Ναυτικών και Παγκόσμιων Στρατηγικών), που δρα υπό την καθοδήγηση του απόστρατου ναυάρχου και θεωρητικού της “Γαλάζιας Πατρίδας” Cihat Yaycı, δημοσίευσε εκτενή ανάλυση με τίτλο «Το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη!». Το άρθρο αναπαρήχθη και από την ειδησεογραφική ιστοσελίδα TRHaber, γνωστή για την κυβερνητική της προσέγγιση.

Αντιρρήσεις στη βάση κυριαρχίας και διεθνούς δικαίου

Στην ανάλυση διατυπώνεται η άποψη ότι το ελληνικό σχέδιο για θαλάσσια πάρκα συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου και απόπειρα δημιουργίας τετελεσμένων. Σύμφωνα με το TÜRK DEGS, η Ελλάδα επιχειρεί να οικειοποιηθεί θαλάσσιες περιοχές “αμφισβητούμενης κυριαρχίας”, εμφανίζοντάς τες ως περιβαλλοντικά προστατευόμενες, με στόχο να παγιώσει τη δική της παρουσία και να περιορίσει την πρόσβαση της Τουρκίας σε αυτές. Τονίζεται ότι οποιαδήποτε τέτοια πρωτοβουλία, εφόσον υλοποιηθεί μονομερώς χωρίς την έγκριση της Άγκυρας, συνιστά ευθεία παραβίαση των τουρκικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Συσχέτιση με τη στρατηγική της “Γαλάζιας Πατρίδας”

Η ρητορική του άρθρου ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική της “Γαλάζιας Πατρίδας” που προτάσσει την προστασία των “ναυτικών δικαιωμάτων και συμφερόντων” της Τουρκίας σε τρεις θάλασσες. Επιχειρείται η παρουσίαση της ελληνικής πρωτοβουλίας ως μέρους ενός ευρύτερου σχεδίου περικύκλωσης και αποκλεισμού της Τουρκίας από το Αιγαίο, τη Μεσόγειο και την Ανατολική Θράκη. Το θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο παρουσιάζεται περίπου ως πρόσχημα για “υφαρπαγή” χωρικών υδάτων ή για την “ανακήρυξη de facto ΑΟΖ”.

Καχυποψία για διεθνή υποστήριξη μέσω περιβαλλοντικής διπλωματίας

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον τρόπο που η Ελλάδα αξιοποιεί, κατά τους Τούρκους αναλυτές, τη διεθνή περιβαλλοντική ατζέντα προκειμένου να κερδίσει ευρύτερη υποστήριξη. Επισημαίνεται ότι η ανακοίνωση για τα θαλάσσια πάρκα έγινε από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη κατά την Παγκόσμια Διάσκεψη “Our Ocean” στην Αθήνα, παρουσία διεθνών παραγόντων, κάτι που θεωρείται από την Άγκυρα ως μια μορφή “περιβαλλοντικής πολιτικής παγίωσης εθνικών διεκδικήσεων”. Τέτοιου είδους κινήσεις ερμηνεύονται ως προσπάθεια “διεθνοποίησης” ζητημάτων που η Τουρκία θεωρεί διμερή.

Ανησυχία για περιορισμό ναυτικής και στρατιωτικής ελευθερίας

Το TÜRK DEGS τονίζει ότι οι ζώνες προστασίας και οι περιορισμοί που συνδέονται με τα θαλάσσια πάρκα θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την ελευθερία πλεύσης του τουρκικού στόλου, αλλά και να περιορίσουν τις στρατιωτικές δραστηριότητες στο Αιγαίο, ειδικά σε περιοχές όπου η Τουρκία διεξάγει ασκήσεις ή θεωρεί ότι έχει δικαιώματα να το πράττει. Υποστηρίζεται επίσης ότι η κίνηση αυτή θα έχει επιπτώσεις στη ναυσιπλοΐα, την αλιεία και την ενεργειακή έρευνα, καθώς και στη στρατηγική ισορροπία στην Ανατολική Μεσόγειο.

Πολιτικοποίηση περιβάλλοντος και εργαλειοποίηση οικολογίας

Η ανάλυση του τουρκικού ινστιτούτου κλείνει με μια καταγγελία για “περιβαλλοντικό πολιτικό ακτιβισμό” της Ελλάδας, όπου το φυσικό περιβάλλον φέρεται να χρησιμοποιείται ως προκάλυμμα για την επίτευξη στρατηγικών στόχων. Αυτή η ρητορική εντάσσεται στη διαρκή προσπάθεια της Τουρκίας να αμφισβητήσει την εγκυρότητα ελληνικών πρωτοβουλιών που βρίσκουν απήχηση διεθνώς, αποδίδοντάς τους κρυφά γεωπολιτικά κίνητρα.

Συμπεράσματα

Η αντίδραση της Τουρκίας στο σχέδιο θαλάσσιων πάρκων της Ελλάδας αναδεικνύει την ένταση που εξακολουθεί να υπάρχει μεταξύ των δύο χωρών όχι μόνο στα ζητήματα κυριαρχίας και ΑΟΖ, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνονται ακόμη και διεθνώς αποδεκτές περιβαλλοντικές πολιτικές. Η Άγκυρα δείχνει να ανησυχεί ότι τέτοιες κινήσεις ενδέχεται να νομιμοποιήσουν, μέσω του soft power της περιβαλλοντικής διπλωματίας, την ελληνική θέση σε περιοχές όπου υφίσταται ελληνοτουρκική διαφορά. Αντίστοιχες ρητορικές αντανακλούν την αδυναμία διαμόρφωσης κοινής στρατηγικής περιβαλλοντικής προστασίας στο Αιγαίο, ακόμη και μπροστά στην πρόκληση της κλιματικής κρίσης.