Τα ελληνικά drones που έκλεψαν την παράσταση στην DEFEA 2023

Όλοι συμφώνησαν ότι η φετινή DEFEA 2023 ήταν σαφώς πιο αναβαθμισμένη και πολυπληθέστερη από την προηγούμενη διοργάνωση, ενώ προοιωνίζεται μια ακόμη καλύτερη, το 2025. Σίγουρα, παρά την αξιοσημείωτη παρουσία ελληνικών εταιρειών, οι περισσότερες ήταν ξένες. Το ερώτημα είναι αν αυτό το γεγονός περιορίζεται στο επιχειρηματικό πεδίο, ή αν αποτελεί μια αντανάκλαση του περιβάλλοντος που γέννησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Απ’ ότι φαίνεται, το δεύτερο είναι το πιθανότερο. Την έκθεση πλημμύρισαν drone (όλων των ειδών και μεγεθών, επιθετικά ή επιτήρησης) από σχεδόν όλες τις αντιπροσωπείες των χωρών που συμμετείχαν. Κάτι εμφανές σε όσους ασχολούνται με τα εξοπλιστικά, ήταν ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες-εκθέτες έδιναν έμφαση σε αμυντικά συστήματα και όχι σε επιθετικά.

Πέραν από αεροπορικά και ναυτικά συστήματα από εταιρίες προμηθευτές των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (Naval Group, Dassault, Lockheed Martin, Boeing) ελάχιστα συστήματα με επιθετικές δυνατότητες, ιδίως χερσαία, επιδείχθηκαν. Eξαίρεση αποτέλεσαν οχήματα που προορίζονται για προμήθειες του Ελληνικού Στρατού, όπως, το ΤΟΜΠ HOPLITE της EODH, το θηριώδες ΤΟΜΑ Lynx της Rheinmetall, το ΤΟΜΑ Philoctetes (Φιλοκτήτης) 8×8 της Nexter, το επίσης ογκώδες CV90 της BAE Systems, κλπ.

Άλλα εκθέματα αποτελούσαν προτάσεις για αναβαθμίσεις υπαρχόντων οχημάτων του Ελληνικού Στρατού, αλλά και προτάσεις, όπως της TATRA, για τα φορτηγά οχήματα. Δεν είναι ότι έλειπαν τα οχήματα, αλλά τα περισσότερα (όπως τα δύο Leo2A&) ήταν εκεί για να επιδείξουν τις δυνατότητες αναβάθμισης τους, οι οποίες προορίζονται και πάλι προς πώληση στο ελληνικό κράτος.

Από τα συστήματα πυροβολικού που παρουσιάστηκαν ξεχώρισαν το πυροβόλο/οβιδοβόλο Zuzana των155 mm, το σλοβάκικο KONŠTRUKTA-Defence που ήρθε με οργανικό πλήρωμα από σλοβακική μονάδα και διάφορες παραλλαγές συστημάτων πυραύλων και ρουκετών της ισραηλινής Elbit, όπως το PULS.

Η παρουσία ελληνικών εταιρειών

Κάτι που πρέπει να τονιστεί και το οποίο επισημάνθηκε κατ’ ιδίαν από στελέχη διαφόρων ελληνικών εταιριών, είναι η μη αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ελληνικής βιομηχανίας. Ενώ ο πρόεδρος του ΣΕΚΠΥ εξήρε τις προσπάθειες της ελληνικής βιομηχανίας στον τομέα των στρατιωτικών εξοπλισμών, πολλά στελέχη (και μάλιστα εταιριών με δυναμικό στον εξαγωγικό τομέα) τόνισαν ότι το ελληνικό Δημόσιο, σχεδόν επιδεικτικά, τους αγνοεί.

Κάποιοι μάλιστα εξήγησαν ότι η επιβίωση τους εξαρτάται από την δραστηριότητα τους, ως αντιπρόσωποι ξένων οίκων. Υπήρξαν υπόνοιες ότι καταβάλλονται υπόγειες προσπάθειες από τους μεγάλούς οίκους του εξωτερικού να επηρεάσουν πολιτικούς παράγοντες, ή παράγοντες εντός των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, ώστε να προτιμώνται επιλογές ξένων παραγωγών.

Από την άλλη, οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες αντιμετωπίζουν το δίλημμα να προτιμήσουν δοκιμασθείσες πλατφόρμες ξένων οίκων, ή να μπουν στην διαδικασία να χρηματοδοτήσουν την εγχώρια έρευνα και ανάπτυξη με άγνωστα μελλοντικά αποτελέσματα. Στο παρελθόν, εγχώριες προσπάθειες έχουν αποδώσει, στην καλύτερη των περιπτώσεων, αμφίβολης ποιότητας αποτελέσματα, ακόμη και σε προγράμματα τα οποία ήταν απλά και τα οποία τελικά απαξιώθηκαν (βλ. Artemis 30).

Ακόμη και σε προγράμματα υποκατασκευών, ή παραγωγής κατόπιν αδείας, υπήρξαν σημαντικότατες καθυστερήσεις ή και αστοχίες, με πολλά παραδείγματα. Η έγκαιρη παράδοση είναι κρίσιμη σε όλη την αλυσίδα της παγκόσμιας παραγωγής, πόσο δε μάλλον, στον ζωτικής σημασίας τομέα της άμυνας και των στρατιωτικών προμηθειών.

Ενώ σε άλλες χώρες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Τουρκία, η θεμελίωση μιας αρχικής δυνατότητας παραγωγής στρατιωτικού υλικού μέσω κατασκευών προχώρησε σε κοινοπραξίες με ξένες εταιρίες, μεταμορφώθηκε μέσω αντίστροφου μηχανικού σχεδιασμού (reverse engineering) και κατέληξε στην σχεδίαση εγχώριων συστημάτων, στην Ελλάδα, η όποια αντίστοιχη προσπάθεια, κατέληξε σε μια παταγώδη και συχνά τραγική αποτυχία.

Κακό παρελθόν-ευοίωνο μέλλον

Πολλά έφταιξαν. Οι τεράστιες αγκυλώσεις του κράτους, τα άκρατα και αδηφάγα αιτήματα συνδικαλιστών, η κερδοσκοπία, η ραθυμία και η κακοδιαχείριση των ίδιων των επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων. Πλέον, όμως, η τεχνολογική πρόοδος και η υποβοηθούμενη από την τεχνητή νοημοσύνη δυνατότητα σχεδίασης και συναρμολόγησης μιας ρομποτικής κατασκευής, αλλά και η δυνατότητες τρισδιάστατης εκτύπωσης, μπορούν να προσδώσουν μια νέα δυναμική στις ελληνικές επιχειρήσεις, ιδίως σε εκείνες που είναι διατεθειμένες να ξεκινήσουν από το μηδέν,  σαρώνοντας τα σαθρά πρότυπα προηγούμενων δεκαετιών.

Καθώς το μέλλον του πολέμου φαίνεται, τουλάχιστον άμεσα, να τροφοδοτείται από φτηνές μη-επανδρωμένες πλατφόρμες, κατά κύριο λόγο σε αέρα και θάλασσα, οι οποίες καθίστανται αλματωδώς “εξυπνότερες” και μπορούν να δώσουν μία πολυπόθητη ώθηση στην ελληνική βιομηχανία. Από την άλλη, ο περιορισμός της εμβέλειας καθοδήγησης σημαίνει ότι αυτά τα συστήματα είναι κυρίως αμυντικής φύσεως. Ίσως, οι παραπάνω παράγοντες εξηγούν γιατί υπήρχαν αρκετές αξιόλογες ελληνικές συμμετοχές, με προτάσεις μη επανδρωμένων πλατφορμών στην φετινή DEFEA. Η αυξημένη χρήση περιπλανώμενων πυρομαχικών στη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση έχει οδηγήσει σε πολλαπλασιασμό των προτάσεων από τη ελληνική βιομηχανία.

Intracom- Attalus

Η Ελλάδα δεν είναι άτρωτη σε αυτή τη “μόδα” και στη DEFEA η Intracom Defense αποκάλυψε τη δική της λύση της για περιπλανώμενα πυρομαχικά, το οποίο ονομάζει Attalus. Σύμφωνα με την εταιρεία, οι δοκιμές πτήσης, απόδοσης και αξιολόγησης θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2023, με τις δοκιμές πλήγματος να είναι προγραμματισμένες για το 2024. Χωρίς δεσμεύσεις ITAR (εξαγωγικές απαγορεύσεις, λόγω χρήσης αμερικανικών υποσυστημάτων), το Attalus θα είναι διαθέσιμο στα τέλη του 2025.

Για να συγκρατήσει το κόστος, η κεφαλή 1,25 kg, ικανή να νικήσει 400 mm έλασης ομοιογενούς θωράκισης, παρέχεται από την ΕΑΣ. Το χρηματοκιβώτιο και η συσκευή όπλισης έχει σχεδιαστεί σύμφωνα με το STANAG 4187 και επομένως είναι σε θέση να απενεργοποιήσει την κεφαλή μόλις ενεργοποιηθεί, επιτρέποντας την ανάκτηση του συστήματος σε περίπτωση ματαίωσης της λειτουργίας του.

Το Attalus χρησιμοποιεί καταπέλτη για απογείωση και κρυπτογραφημένο σύνδεσμο δεδομένων, ανθεκτικό σε αντίμετρα, ο οποίος εξασφαλίζει πλήρη ικανότητα επίγειας διαχείρισης μετά την εκτόξευση. Αυτό επιτρέπει στα Attalus να συνομιλούν μεταξύ τους και όχι μόνο με το σταθμό ελέγχου εδάφους, προκειμένου να συντονίσουν μια “επίθεση σμήνους”, ενώ ένα Attalus μπορεί επίσης να παίξει το ρόλο του ραδιο-μεταδότη για να επεκτείνει την εμβέλεια άλλων παρόμοιων πυρομαχικών κατά την πτήση.

Είναι εξοπλισμένο με ένα αυτοματοποιημένο σύστημα αναγνώρισης και παρακολούθησης στόχων που βασίζεται σε αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη εμπλέκεται και στην ικανότητα σμήνους. Η ταχύτητα πτήσης του Attalus είναι 85 χ.α.ω., με μέση παραμονή στο αέρα 42 λεπτά, ωστόσο αυτό είναι ένα αρκετά συντηρητικό νούμερο.

Altus – M3NTOR

Παρούσα και η Altus, ο κύριος πάροχος μικρών drone στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Παρουσίασε ένα νέο drone φορτίου μαζί με την οικογένεια των drones κάθετης από/προσγείωσης. Η εταιρεία παρουσίαζε το δικτυοκεντρικό ιεραρχημένο σύστημα διοίκησης, ελέγχου και επικοινωνίας M3NTOR που είχε σχεδιαστεί για να εκμεταλλεύεται δεδομένα από πολλαπλούς αισθητήρες, από οπτικά συστήματα εγκατεστημένα σε drone έως ραντάρ.

Το M3NTOR εκμεταλλεύεται πλήρως τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση που βοηθούν τον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Η ζωντανή επίδειξη επέτρεψε την παρατήρηση της εκμετάλλευσης των δεδομένων που παρείχαν δύο Altus, που πετούσαν πάνω από τον Μαραθώνα και κοντά στην Κρήτη αντίστοιχα.

ΕΑΒ- Αρχύτας

Και βέβαια δεν μπορούσε να λείπει το μη επανδρωμένο αεροσκάφος Αρχύτας, το αστέρι του περιπτέρου της Ελληνικής Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας. Το ελληνικό drone είναι εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο προγραμματισμένο για την πρώτη πτήση του. Δεν υπήρχαν πολλές πληροφορίες, καθώς το έργο βρίσκεται ακόμη σε φάση καθορισμού του, ωστόσο εκτίθετο μοντέλο σε κλίμακα 1 προς 2.

Οι πίσω επιφάνειες ελέγχου ανεστραμμένου V και το κάθετο σταθερό μπροστά, εξασφαλίζουν ευελιξία. Η πρόωση παρέχεται από έναν θερμικό κινητήρα που βρίσκεται στο πίσω μέρος, με έλικα δύο λεπίδων. Το Αρχύτας προσφέρει κάθετη από/προσγείωση και άρα είναι κατάλληλο για χρήση από πλοία, χρησιμοποιώντας δύο ρότορες που αναπτύσσονται στις φάσεις απογείωσης και προσγείωσης. Ωστόσο, για να βελτιστοποιηθούν οι επιδόσεις πτήσης, αυτοί ανασύρονται στην άτρακτο.

Αυτή η διαμόρφωση εξασφαλίζει μέγιστη ευελιξία στη χρήση. Αν και δεν δόθηκαν λεπτομέρειες, είναι προφανές ότι οι δύο ρότορες θα χρησιμοποιηθούν μόνο για λίγους ελιγμούς, καθώς ενεργοποιούνται από ηλεκτρικούς κινητήρες που τροφοδοτούνται από μπαταρίες, που πιθανώς βρίσκονται στο κάτω μέρος της ατράκτου. Το μοντέλο δεν περιλάμβανε σύστημα προσγείωσης, αλλά αυτό θα χρειαστεί οπωσδήποτε, λαμβάνοντας υπόψη τα αεροδυναμικά παραρτήματα που βρίσκονται κάτω από την άτρακτο.

S.A.S. Management-Aihmi

Η βελτίωση της ασφάλειας των επανδρωμένων ή μη επανδρωμένων πλατφορμών οπλισμένων με ρουκέτες ήταν ο στόχος της S.A.S. Management όταν αποφάσισε να επενδύσει στο drone i AHM-1X. Τα συστήματα αεράμυνας πολύ μικρής εμβέλειας σε συνδυασμό με συστήματα αντι-drone, καθιστούν τον χώρο πάνω από το πεδίο της μάχης επικίνδυνο για ελικόπτερα και επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, καθιστώντας σε τακτικό επίπεδο τις βολές ρουκετών και πυραύλων δύσκολη σε τέτοιες συνθήκες αεράμυνας. Η ελληνική εταιρεία, που ειδικεύεται σε μη επανδρωμένα συστήματα, άρχισε να αναπτύσσει έναν φορέα για την αύξηση της εμβέλειας των πυραύλων 2,75 ιντσών (70 mm), σε στενή συνεργασία με την Thales, είτε μη κατευθυνόμενο, είτε με κιτ καθοδήγησής.

Το σύστημα με τη μορφή drone, εξοπλισμένο με ηλεκτρικό κινητήρα στο πίσω μέρος, ονομάστηκε Aihmi (αιχμή) και προαιρετικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ανεμόπτερο, χωρίς οποιοδήποτε σύστημα πρόωσης. Η διαφορά από άλλα μη-επανδρωμένες πλατφόρμες είναι ότι στο μπροστινό μέρος ένας πύραυλος 2,75 ιντσών (Hydra), έχει εισαχθεί στην άτρακτο. Πριν την εκτόξευση, τα φτερά βρίσκονται αναδιπλωμένα κατά μήκος της ατράκτου και εκτείνονται αμέσως μετά την εκτόξευση. Το συνολικό βάρος είναι 16 κιλά, 12 από τα οποία αντιπροσωπεύονται από τον ίδιο τον πύραυλο, ενώ το πλαίσιο του αεροσκάφους είναι κατασκευασμένο σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από ανθρακονήματα.

Η μπαταρία επιτρέπει πτήση 15 λεπτών με ταχύτητα κινητήρα έως και 140 χ.α.ω. Στη συνέχεια τα συστήματα ξεκινούν την προσέγγιση ολίσθησης, με λόγο ολίσθησης 13-15, πράγμα που σημαίνει ότι εάν εκτοξευτεί σε ύψος 2.000 μέτρων θα ταξιδέψει για 26-30 χλμ. Επομένως, η εμβέλεια εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ύψος απελευθέρωσης και η καθοδήγηση παρέχεται από GPS/αδρανειακό σύστημα.