Τα ελληνοτουρκικά και ο κυπριακός “μπελάς”

Δύο σημαντικές συναντήσεις θα πραγματοποιηθούν σήμερα Δευτέρα στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ. Η πρώτη θα είναι μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, με τον Τούρκο ομόλογό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η δεύτερη είναι μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και του Τούρκου προέδρου.

Σημαντικότερη κρίνεται αυτή μεταξύ Μπάιντεν και Ερντογάν, καθώς θα καθορίσει και το τοπίο για τα επόμενα βήματα, τόσο σε σχέση με τις προθέσεις της αμερικανικής πλευράς για την περιοχή όσο και από τουρκικής αναφορικά με την υλοποίηση των επεκτατικών της σχεδιασμών. Μέχρι πού, δηλαδή, θα τραβήξει το σχοινί η Άγκυρα.

Σε αυτή τη φάση, το μεγάλο “αγκάθι” στις σχέσεις ΗΠΑ και Τουρκίας είναι η αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400. Για την Ουάσινγκτον η παρουσία και εγκατάσταση του συστήματος σε τουρκικό έδαφος είναι κόκκινη γραμμή. Έχει ξεκαθαρίσει πως δεν μπορεί να το αποδεχθεί και τούτο έχει καταστεί σαφές προς την Άγκυρα, η οποία ωστόσο μέχρι στιγμής “αντιστέκεται”.

Είναι σαφές πως ο Μπάιντεν δεν καλοβλέπει τα τερτίπια του ηγέτη της κατοχικής Τουρκίας και δεν έχει καμία διάθεση να καλύψει τον Ερντογάν όπως έκανε ο προκάτοχός του, Ντόναλντ Τραμπ. Την ίδια ώρα, οι Αμερικανοί θέλουν την Τουρκία στο δυτικό μαντρί και θα προσπαθήσουν μέχρι τέλους να τη διατηρήσουν, ακόμη κι εάν αυτή έχει ξεφύγει. Σε καμία περίπτωση δεν θέλουν να την παραδώσουν στη Μόσχα.

Μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό, με ψυχρό το κλίμα, Μπάιντεν και Ερντογάν θα τα πουν με στόχο προφανώς να βρεθεί μια κοινή συνισταμένη για συνεννόηση. Τουλάχιστον για να μη σπάσει εντελώς το ραγισμένο γυαλί. Το γεγονός ότι υπάρχει εκατέρωθεν έλλειψη εμπιστοσύνης είναι δεδομένο και προδήλως επηρεάζει τις προσπάθειες. Το ενδεχόμενο να μην κάνει κανένας από τους δυο πίσω είναι ορατό. Ό,τι και να συμβεί, αυτό προφανώς και θα μας επηρεάσει, ως Ελλάδα και Κύπρος.

Eλληνοτουρκικά με ήρεμο καλοκαίρι

Από τη συνάντηση Μητσοτάκη και Ερντογάν δεν αναμένεται να προκύψει οτιδήποτε θεαματικό. Οι διαφορές είναι σημαντικές, η Άγκυρα δεν φαίνεται να κάνει πίσω στις επεκτατικές παράνομες και παράλογες διεκδικήσεις της. Τι θα επιδιώξει ο Έλληνας πρωθυπουργός; Να περάσει ένα…. ήρεμο καλοκαίρι, χωρίς εντάσεις. Και τούτο θα προσπαθήσει να το διασφαλίσει, στον βαθμό που αυτό μπορεί να γίνει όταν συζητά κανείς με τον ηγέτη της κατοχικής δύναμης. Η Αθήνα επενδύει στο γεγονός και η Τουρκία χρειάζεται όσο και η Ελλάδα τον τουρισμό και ένα μορατόριουμ είναι πιθανόν να συμφωνηθεί.

Η Αθήνα, λοιπόν, δεν θέλει ένα “θερμό καλοκαίρι”. Σωστό και φυσιολογικό καθώς κανένα δεν ωφελεί η ένταση. Και ο Ερντογάν μπορεί να το συζητήσει, έστω κι εάν το παραβιάζει. Τι γίνεται όμως με την Κύπρο; Στην περίπτωση αυτή φαίνεται πως το ζήτημα μάλλον θα μπει στο ράφι. Στην Αθήνα, μια πολιτική, οικονομική ελίτ και μια ομάδα… ειδικών, που βλέπει με “δέος” την Τουρκία, θεωρούν πως το Κυπριακό δεν θα πρέπει να μπει στη μεγάλη εικόνα των συζητήσεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Ήδη κάποιοι θεωρούν πως η Αθήνα έχει αποδεσμεύσει την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων από το Κυπριακό, εκτιμώντας πως ούτως ή άλλως δεν υπάρχουν σε αυτή τη φάση προοπτικές επίλυσής του. Ως εκ τούτου, υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να προχωρήσουν στα ελληνοτουρκικά και εάν αποδώσει τούτο μπορεί να “βοηθήσει” και το Κυπριακό.

Επικίνδυνες προσεγγίσεις

Τούτο αναποδογυρίζει μια διαχρονική πολιτική πως η βελτίωση των σχέσεων Ελλάδος και Τουρκίας περνά από την επίλυση του Κυπριακού. Το όλο θέμα δεν αφορά μια αλλαγή τακτικής, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να γίνει εάν εκτιμηθεί πως αυτό θα αποδώσει και θα συμβάλει στην υλοποίηση στόχων. Αφορά στην υιοθέτηση κοντόφθαλμων και εν πολλοίς επικίνδυνων προσεγγίσεων.

Τέτοιες απόψεις επιβεβαιώνουν πως όσοι τις υιοθετούν δεν βλέπουν το προφανές. Ότι, δηλαδή, η Τουρκία αντιμετωπίζει συνολικά τον ελληνισμό, την Ελλάδα και την Κύπρο, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να μην είναι ενιαία η αντιμετώπιση από πλευράς του ελληνισμού των τουρκικών σχεδιασμών.

Η Αθήνα θα προσπαθεί, δηλαδή, να διασφαλίσει την εφαρμογή του μορατόριουμ για να είναι ήρεμο το καλοκαίρι ενώ την ίδια ώρα ο Ερντογάν θα εξαγγέλλει και θα υλοποιεί από την κατεχόμενη Κύπρο, στις 20 Ιουλίου, νέα τετελεσμένα; Εάν δεν καταστεί συνείδηση ότι ο τουρκικός επεκτατισμός απειλεί το σύνολο του ελληνισμού, τότε το παιχνίδι θα χαθεί.

Εάν δεν σταματήσει το επιδερμικό, κοσμοπολίτικο αφήγημα μιας ξεπερασμένης πολιτικής ελίτ, ότι η Κύπρος είναι “φορτίο” και μπελάς για την Ελλάδα, τότε η Τουρκία θα προχωρήσει στην υλοποίηση σχεδιασμών, για παράδειγμα, στη Θράκη, το Αιγαίο. Και για να καταστεί σαφές: Το Κυπριακό δεν είναι πακέτο με τα ελληνοτουρκικά σε μια διαπραγμάτευση. Δεν μπορεί όμως να συζητείται βελτίωση σχέσεων ενώ οι Αττίλες θα προελαύνουν στο νησί.