Τα επικίνδυνα στερεότυπα για το Μακεδονικό

του Βενιαμίν Καρακωστάνογλου  – 

Όπως και στα υπόλοιπα μεγάλα εθνικά μας ζητήματα (Κυπριακό, Αιγαίο, Θράκη), έτσι και στο Μακεδονικό, επικρατούν καθιερωμένα στερεότυπα, τα οποία, φοβάμαι, ότι ούτε στην ρεαλιστική αποτύπωση και κατανόηση της κατάστασης βοηθούν, ούτε την προώθηση ευνοϊκών λύσεων διευκολύνουν. Εφησυχάζουμε, λοιπόν, με ψευδαισθήσεις που καλλιεργούνται, ενώ τα ζητήματα έχουν αποτελματωθεί επί δεκαετίες.

Ο παράγων του χρόνου, βέβαια, από μόνος του συμβάλλει γενικά στην επίλυση (άμβλυνση) ζητημάτων. Αυτό, όμως, συμβαίνει μόνο όταν η πάροδος του χρόνου συνοδεύεται από δράσεις και ενέργειες, ή από γεγονότα που σταδιακά μεταβάλλουν τις παραμέτρους των προβλημάτων και τον συσχετισμό δυνάμεων. Ή που οδηγούν στην κόπωση και εξασθένιση της μιας από τις αντιμαχόμενες πλευρές.

1ο στερεότυπο: Το Μακεδονικό είναι ήσσονος σημασίας

Το Μακεδονικό, δηλαδή η υποκλοπή της μακεδονικής κληρονομιάς μας σε εθνικό ιστορικό, πολιτιστικό και γλωσσικό επίπεδο, είναι ένα ήπιο πρόβλημα, μικρής σημασίας, αν συγκριθεί με τις απειλές που προκαλεί η Τουρκία στην εθνική κυριαρχία και ακεραιότητά μας.Πρόκειται για λανθασμένη θεώρηση του ζητήματος για τους εξής λόγους.

Η Ελλάδα, χώρα μικρή, βασίζεται στο τεράστιο ιστορικό της κεφάλαιο για την διεθνή παρουσία και προβολή της. Η σταδιακή αφαίρεση τμημάτων αυτού του ένδοξου παρελθόντος (π.χ. κλασσική και ελληνιστική Μακεδονία, η αμφισβήτηση της ελληνικότητας της ιστορίας του μικρασιατικού και θρακικού Ελληνισμού), θα αποδυναμώσει το κυριότερο εθνικό μας πλεονέκτημα.

Η έκταση του τουρκικού κινδύνου δεν επιτρέπει απειλές και στα βόρεια σύνορά μας. Μολονότι τα Σκόπια δεν μπορούν να μας απειλήσουν στρατιωτικά, η παγίωση στο λαό τους της πεποίθησης περί χαμένης ή διαμελισμένης πατρίδας (τους Μακεδονίτες του Αιγαίου) μπορεί να προκαλέσει «ασύμμετρη» απειλή, π.χ. με ανάπτυξη τρομοκρατικής δράσης ακραίων στοιχείων της FYROM επί ελληνικού εδάφους. Το ίδιο ισχύει μέσω υποκίνησης μειονοτικού ζητήματος. Ναι μεν δεν υπάρχει ουσιαστικό πληθυσμιακό αντίκρισμα, σίγουρα όμως τα λίγα ακραία στοιχεία μπορούν να ζημιώσουν την διεθνή εικόνα της Ελλάδας.

Η δεδομένη στρατιωτική διείσδυση της Τουρκίας στη FYROM και στην Αλβανία μπορεί να προκαλέσει και στρατιωτικό κίνδυνο από Βορρά σε περίπτωση κρίσης. Από μία άλλη οπτική, η διάλυση των Σκοπίων ή ο εδαφικός τεμαχισμός μπορεί να κληροδοτήσει την διεκδίκηση κατά της ελληνικής Μακεδονίας σε Βούλγαρους, Αλβανούς ή και Σέρβους (το τελευταίο άλλωστε συνέβη στο παρελθόν), ώστε να ικανοποιηθεί το σλαβικό πληθυσμιακό στοιχείο της FYROM.

Τέλος, ενδεχόμενη ήττα της Ελλάδας στο Μακεδονικό θα στείλει, για μία ακόμη φορά, σε γείτονες και στη διεθνή κοινότητα το μήνυμα για την αδυναμία της χώρας μας ως προς την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της, όπως έχει συμβεί σε άλλα εθνικά ζητήματα. Αποτέλεσμα, η περαιτέρω αποδυνάμωση της διεθνούς μας θέσεως, που προστιθέμενη στα ελλείμματα, το δημόσιο χρέος μας, και στην δημοκρατική συρρίκνωση, θα ανατροφοδοτήσει την κατιούσα πορεία μας στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων και θα αυξήσει τους κινδύνους και τις απειλές.

Μέχρι τώρα η ένταξή μας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, οργανισμούς στους οποίους επιδιώκουν να εισέλθουν η Τουρκία, η FYROM και η Αλβανία, μας έδινε πλεονεκτήματα και μας προστάτευε μερικώς. Βέβαια, η σχετικότητα αυτού του πλεονεκτήματος αποδείχθηκε στην Κύπρο το 1974. Επίσης, αποδείχθηκε στην διολίσθηση της θέσης της ΕΕ από εκείνην του 1991 (όχι στην συμπερίληψη του όρου Μακεδονία στον κρατικό τίτλο της FYROM). Σήμερα, οι εταίροι μας αποκαλούν de facto το γειτονικό κράτος «Μακεδονία». Το όνομα FYROM χρησιμοποιείται μόνο στο επίσημο θεσμικό γραπτό επίπεδο.

Αν όμως ενδώσουμε στις πιέσεις και συναινέσουμε στην ένταξη των χωρών αυτών στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ χωρίς προηγούμενες διασφαλίσεις και επίλυση των εκκρεμών ζητημάτων, τότε θα έχουμε απολέσει ένα στοιχείο ισχύος. Οι ελπίδες εσωτερικής διαχείρισης και διευθέτησης των προβλημάτων εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ θα αποδειχθούν φρούδες, λογω της ατελούς ολοκλήρωσης αυτών των οργανισμών. Σε κάθε περίπτωση και αν διευθετηθούν τα ζητήματα «μεταξύ εταίρων», είναι βέβαιο ότι θα ισχύσει η εύκολη λογική του 50-50% η οποία ευνοεί αυτόν που διεκδικεί (βλ. Κύπρο), δηλαδή τα Σκόπια, την Τουρκία κ.λπ.

2ο στερεότυπο: Αμοιβαίες υποχωρήσεις

Το δεύτερο στερεότυπο είναι ότι το πρόβλημα των Σκοπίων μπορεί να λυθεί συναινετικά, με αμοιβαίες υποχωρήσεις και αμοιβαίες διασφαλίσεις. Δηλαδή με τη λογική του περίφημου win-win, του αμοιβαίου οφέλους. Απλοελληνιστί, «χωρίς να σπάσουν αυγά». Έτσι όμως, όπως γνωρίζει άριστα η λαϊκή σοφία «ομελέτα δεν φτιάχνεται».

Στη βάση αυτή, προσπάθησε να λύσει το ζήτημα η διεθνής διπλωματία (κάποιοι την χαρακτηρίζουν διπροσωπία!) αλλά και η ελληνική εξωτερική πολιτική, μετά το 1992. Δηλαδή, στη βάση μιας «μοιρασιάς», ή μιας κατανομής του μακεδονικού κεκτημένου, μέσω μιας σύνθετης ονομασίας για τη γειτονική χώρα που θα διασφάλιζε τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις και των δύο πλευρών κατά το δυνατόν.

Έτσι συζητήθηκαν ονομασίες του τύπου Νέα Μακεδονία (Nova Makedonija ή Novomakedonija), Άνω ή Βόρεια Μακεδονία, Σλαβομακεδονία, Δημοκρατία της Μακεδονίας – Σκόπια, ή, τώρα τελευταία, Μακεδονία του Βαρδάρη. Ο διάλογος, υπό διεθνή μεσολάβηση, ήταν διάλογος κωφών. Τα Σκόπια (επίσημα τουλάχιστον) συζητούσαν μόνο για συναινετική ονομασία προς χρήση μόνο διμερώς, δηλαδή στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Αντίθετα, η Ελλάδα, στη βάση της εύλογης ερμηνείας και κατανόησης των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ επεδίωκε (και ελπίζω επιδιώκει ακόμη) μία ενιαία ονομασία για κάθε χρήση (erga omnes), διμερώς, πολυμερώς, αλλά και στο εσωτερικό των Σκοπίων. Αυτό υπονοεί και συνταγματική τροποποίηση στη FYROM. Επί του τελευταίου σημείου δεν υπάρχει πάντως δημόσια τοποθέτηση από την πλευρά του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Εθνική “νοθεία”

Εδώ γίνεται και ένα θεμελιώδες λάθος: Η γεωγραφική (Βόρεια Μακεδονία) ή η ιστορική εκδοχή (Νέα Μακεδονία) αλλά ακόμη και η εθνοτική πτυχή (Σλαβομακεδονία) που αποτελεί την καλύτερη εκδοχή, δεν αγγίζουν ούτε λύνουν την ουσία του προβλήματος. Η ουσία είναι η θεωρία περί Μακεδονικού Έθνους, που ξεκινά δήθεν τουλάχιστον από τον 4ο π.Χ. αιώνα και συνεχίζει την ύπαρξή του μέχρι σήμερα. Και του οποίου την κληρονομιά και τη συνέχεια διεκδικούν οι Σλάβοι των Σκοπίων, σε μία γεωγραφική έκταση που ξεπερνά τα όρια του κράτους της FYROM, που καταλαμβάνει την ελληνική και βουλγαρική Μακεδονία, των οποίων οι πληθυσμοί θεωρούνται «μακεδονικές» μειονότητες, σκλαβωμένες σε ξένες εθνικές πλειοψηφίες.

Σταδιακά, μάλιστα, το τεχνητό και επικίνδυνο αυτό ιδεολόγημα κάλυψε με σφετεριστική διεκδίκηση και το ιστορικό σκέλος. Την τελευταία δεκαετία διεκδικεί και την ιστορία της κλασσικής μακεδονικής δυναστείας, ως ρίζα των σημερινών Σλάβων των Σκοπίων! Δηλαδή, στην εθνική νοθεία προστέθηκε και η ιστορικό-πολιτιστική. Στόχος, βέβαια, ορατός, να καταπολεμηθεί η ένταξη των Μακεδόνων του Φιλίππου Β’, Μεγάλου Αλεξάνδρου, και των ελληνιστικών Βασιλείων στον ευρύτερο Ελληνισμό και ελληνικό πολιτισμό εκείνης της περιόδου.

Με αφετηρία την κυριαρχία της FYROM σε μέρος της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας (που μάλιστα αφήνει έξω την ίδια την πρωτεύουσά της), επιχειρείται να διεκδικηθεί το όλον. Δηλαδή, τόσο γεωγραφικά, η ελληνική και βουλγαρική περιοχή της Μακεδονίας, όσο και ιστορικο-πολιτιστικά επιχειρείται να αποσυνδεθεί η μακεδονική ιστορία και ο πολιτισμός από την ευρύτερη ελληνική ρίζα τους.

Οι Σκοπιανοί προσέδωσαν το όνομα της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας, που ποτέ ολόκληρη δεν αποτέλεσε κρατική ή διοικητική οντότητα με αυτό το όνομα, στο κράτος τους, παρότι καλύπτει μικρό τμήμα της γεωγραφικής Μακεδονίας, περίπου το ένα τρίτο (πολύ λιγότερο δε της κλασσικής Μακεδονίας). Προσπαθούν με την διεθνή-κρατική υπόσταση που διαθέτουν, να διεκδικήσουν το σύνολο του μακεδονικού κεκτημένου εδαφικά, εθνοτικά (δηλαδή πληθυσμιακά), πολιτιστικά και ιστορικά.

Κατοχυρωμένο όνομα

Αν έλειπε αυτή η θεμελιώδης όσο και ανυπόστατη διεκδίκηση, θα μπορούσε ίσως μία γεωγραφική ή εθνοτική κρατική ονομασία να αποτελέσει συμβιβαστική λύση. Και τότε, όμως, εφόσον θα έλυνε και δεν θα άφηνε αμφιβολίες για την ονομασία και την εθνικο-πολιτική ταυτότητα του λαού της FYROM, αποκλείοντας τη χρήση του κλεψίτυπου «Μακεδόνες».

Αυτό, όμως, ούτε καν συζητείται, ούτε καν επιδιώκεται από την διαπραγμάτευση. Προφανώς θεωρούν αναφαίρετο δικαίωμα του λαού των Σκοπίων να αυτοπροσδιορίζονται όπως θέλουν. Δηλαδή, κλέβοντας ελληνικό όνομα κατοχυρωμένο επί 25 τουλάχιστον αιώνες. Πρέπει να καταστεί λοιπόν σαφές ότι αν δεν εγκαταλειφθεί συνειδητά αυτή η ψευδοθεωρία του Μακεδονισμού από την πολιτική ελίτ και τον από χρόνια παραπληροφορημένο λαό των Σκοπίων (τους Σλάβους) το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί, κάτω από οποιαδήποτε συμβιβαστική κρατική ονομασία.

Το κράτος, οι οργανώσεις, τα κόμματα, η διανόηση και ο ίδιος ο λαός της FYROM θα συνεχίζουν, απληροφόρητοι και παραπλανημένοι, να αγωνίζονται, να διεκδικούν, να έχουν ένα ετεροχρονισμένο ανυπόστατο αλυτρωτισμό κατά της ελληνικής Μακεδονίας. Άρα, για να λυθεί πραγματικά το ζήτημα χρειάζεται να σπάσουν αυγά. Να «ματώσει» η μία πλευρά (των Σκοπίων), να ξαναμεταλλαχθεί η πλαστή εθνική ταυτότητα που τους επιβλήθηκε. Να αποκατασταθεί η τρωθείσα ιστορική αλήθεια. Να χάσει αυτός που άδικα διεκδικεί και καταπατεί και να κερδίσει ο γνήσιος κληρονόμος, η Ελλάδα, ο Ελληνισμός και εμείς οι Μακεδόνες Έλληνες.