Τα ερωτήματα που δεν απάντησε ο πρωθυπουργός

Παρά τη φιλότιμη προσπάθεια του πρωθυπουργού στη χθεσινή συνέντευξή του στην ΕΡΤ να πείσει ότι η συμφωνία για το όνομα εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα, τα ερωτήματα είναι αμείλικτα. Δεν είναι εξήγηση ότι το «Μακεδόνας / πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας» είναι προτιμότερο από το σκέτο «Μακεδόνας» που αναγραφόταν μέχρι τώρα στα διαβατήρια των γειτόνων μας. Η λογική του Αλέξη Τσίπρα εκκινεί από μία σύγκριση: τι ίσχυε πριν τη συμφωνία και τι θα ισχύσει μετά την εφαρμογή της.

Η σύγκριση αυτή, ωστόσο, είναι άκρως παραπλανητική, γιατί παρακάμπτει την κρίσιμη ειδοποιό διαφορά: αυτό που ίσχυε μέχρι τώρα δεν είχε την σφραγίδα της Ελλάδας, ενώ αυτό θα ισχύσει μετά την εφαρμογή της συμφωνίας θα την έχει. Όσοι, όπως ο πρωθυπουργός, θεωρούν ότι η σφραγίδα της Ελλάδας δεν έχει και μεγάλη σημασία, θα έπρεπε να αναρωτηθούν γιατί τότε έγιναν οι διαπραγματεύσεις και γιατί τα Σκόπια έκαναν τις όποιες υποχωρήσεις έκαναν.

Αν ακολουθήσουμε τη λογική του Αλέξη Τσίπρα, έτσι όπως αυτή εκφράστηκε και στο προχθεσινό διάγγελμά του και στη χθεσινή συνέντευξή του, ακόμα και εάν είχαμε συμφωνήσει στο όνομα «Μακεδονία-Σκόπια» μόνο για διεθνή χρήση και πάλι θα έπρεπε να είμαστε ευχαριστημένοι(!), επειδή συγκριτικά είναι καλύτερο από το σκέτο «Μακεδονία». Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι διαφορετική από το ρητορικό αυτό τέχνασμα.

Κανείς δεν υποτιμάει τη σημασία που έχει το γεγονός ότι 140 χώρες έχουν αναγνωρίσει το γειτονικό κράτος σαν «Μακεδονία», όπως επίσης και πως διεθνώς έχουν επικρατήσει τα ονόματα «Μακεδονία» και «Μακεδόνες». Από την άλλη πλευρά, όμως, το κλειδί για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και προοπτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση το κρατάει η Ελλάδα. Και η ένταξη σ’ αυτούς τους οργανισμούς είναι ζωτικής σημασίας για τους Σκοπιανούς. Έχουν επίγνωση πως εάν μείνουν εκτός, το κράτος τους θα κινδυνεύει να διαλυθεί στην πρώτη αναζωπύρωση των εθνοτικών συγκρούσεων. Ο δεδομένος αλυτρωτισμός της πολυπληθούς αλβανικής κοινότητας το καθιστά εγγενώς ασταθές.

Αυτό σημαίνει πως η ελληνική πλευρά είχε το πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις, αφού ήταν τα Σκόπια που επείγονταν να φτάσουν σε μία συμφωνία με την Αθήνα, η οποία θα τους άνοιγε την πόρτα του ΝΑΤΟ και προοπτικά της ΕΕ. Σωστά ο πρωθυπουργός είπε χθες ότι η ελληνική πλευρά δεν έπρεπε να ταπεινώσει τους γείτονες. Γι’ αυτό και η συμφωνία όφειλε να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα που υπάρχει στην περιοχή μας.

Το αναπάντητο ερώτημα

Αυτό που συμφωνήθηκε, όμως, νομιμοποιεί τον αλυτρωτισμό των Σκοπιανών. Αφού οι ίδιοι έχουν ομολογήσει ότι το κράτος τους καταλαμβάνει μόνο ένα μέρος της γεωγραφικής περιοχής που ονομάζεται Μακεδονία, αφού οι ίδιοι ως εθνότητα είναι μία από τις εθνότητες που κατοικούν σ’ αυτή την περιοχή, γιατί η Ελλάδα να αναγνωρίσει τη γλώσσα τους σαν «μακεδονική» και τους ίδιους σαν «Μακεδόνες»; Το ερώτημα αυτό έμεινε ουσιαστικά αναπάντητο.

Είναι αλήθεια η δήλωση του Αλέξη Τσίπρα ότι δεν αναγνώρισε ρητά ύπαρξη «μακεδονικής εθνότητας». Έκανε, όμως, κάτι χειρότερο. Συμφώνησε οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας να ονομάζονται «Μακεδόνες» και έτσι να αναγράφονται στα διαβατήρια. Είναι προφανές πως το συμπλήρωμα «πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας» δεν πρόκειται να εκφέρεται. Σε όλο τον κόσμο η ιθαγένεια ορίζεται από το όνομα του κράτους. Με βάση αυτό τον κανόνα έπρεπε οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας να ονομάζονται Βορειομακεδόνες και όχι «Μακεδόνες».

Η άλλη κερκόπορτα

Η αντίφαση αυτή, σε συνδυασμό με το όνομα «μακεδονική γλώσσα» δυνάμει ανοίγει μία κερκόπορτα. Ο συνειρμός είναι ότι Μακεδόνες υπάρχουν και στην υπόλοιπη Μακεδονία, δηλαδή εμμέσως νομιμοποιείται το αλυτρωτικό ιδεολόγημα της «διαμελισμένης μακεδονικής πατρίδας» που αποτελεί το εθνικό ιδεολόγημα των Σκοπιανών. Αυτό σημαίνει ότι ο ισχυρισμός της κυβέρνησης για απάλειψη του αλυτρωτισμού είναι παντελώς αβάσιμος. Θα απαλειφθούν κάποιες αλυτρωτικές διατυπώσεις στο Σύνταγμα, αλλά από την άλλη νομιμοποιείται το βασικό όχημα του αλυτρωτισμού που είναι η αποδοχή της «μακεδονικής» ταυτότητας.

Υπάρχουν, όμως, και άλλα προβληματικά σημεία στη συμφωνία. Γιατί άραγε έπρεπε να δοθεί περιθώριο πέντε ετών για να αλλάξουν-προσαρμοστούν τα επίσημα έγγραφα που προορίζονται για διεθνή χρήση; Θα αρκούσε ένα το πολύ δύο χρόνια. Το χειρότερο είναι ότι η αλλαγή-προσαρμογή των εγγράφων που προορίζονται για εσωτερική χρήση συνδέεται με την πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η πορεία αυτή, ωστόσο, δεν εξαρτάται από την Ελλάδα και για διάφορους λόγους μπορεί να κολλήσει ή να καθυστερήσει πολλά-πολλά χρόνια. Για ποιο λόγο η κυβέρνηση δέχτηκε η αλλαγή-προσαρμογή αυτών των εγγράφων να ολοκληρώνεται σε μία πενταετία από το άνοιγμα καθενός από τα 35 κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων; Είναι προφανές πως οι Σκοπιανοί προσπαθούν να καθυστερήσουν όσο μπορούν την εγκατάλειψη του σημερινούς συνταγματικού τους ονόματος. Αυτό είναι απολύτως ενδεικτικό μίας νοοτροπίας, μία άρνησης να αποδεχτούν τον ευνοϊκό γι’ αυτούς συμβιβασμό που αποτυπώνει η συμφωνία.

Αυτό φαίνεται και από την άρνησή τους να αλλάξουν τις συντμήσεις του ονόματος στο Διαδίκτυο, και στις εμπορικές χρήσεις. Ενώ το κράτος θα ονομάζεται Βόρεια Μακεδονία, αυτοί επέμειναν και λόγω της ελληνικής υποχωρητικότητας κατάφεραν να διατηρήσουν τα σημερινά ακρωνύμια ΜΚ και ΜΚD, τα οποία δεν αντιστοιχούν στο νέο όνομα. Το μόνο,που πέτυχε ο Νίκος Κοτζιάς ήταν να προσαρμοστούν τα ακρωνύμια στις πινακίδες των αυτοκινήτων: τα νέα θα είναι NM και NMK.