Τα εξοπλιστικά προγράμματα και οι “τρύπες” στην άμυνα

Η Ελλάδα βγήκε από την ενισχυμένη εποπτεία της ΕΕ την ημερομηνία που είχε προαναγγελθεί. Όπως ήταν αναμενόμενο, η είδηση έτυχε αξιοποίησης από τα κομματικά επιτελεία με γνώμονα την εξυπηρέτηση των πολιτικών τους συμφερόντων. Αυτό δεν εκπλήσσει. Πριν λίγες μέρες, επίσης, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι τα φορολογικά έσοδα έχουν παρουσιάσει πλεόνασμα 5+ δισ. ευρώ. Οι εξελίξεις αυτές σημειώνονται σε πολιτικά ρευστή περίοδο που θυμίζει κινούμενη άμμο, με σοβαρά εξοπλιστικά προγράμματα να βρίσκονται σε εκκρεμότητα.

Το ζητούμενο είναι εάν η διαχείριση των επιπλέον εσόδων θα θέσει ως προτεραιότητα τα εθνικά ή τα κομματικά συμφέροντα. Τα εκκρεμή εξοπλιστικά προγράμματα θα αλλάξουν σε κάποιο βάθος χρόνου την εικόνα της ελληνικής άμυνας, ενισχύοντας θεαματικά την ελληνική στρατιωτική αποτροπή. Η βασικότερη απόφαση που αναμένεται αφορά στην επιλογή της νέας κορβέτας. Φαβορί δείχνουν οι ιταλικές Doha (Fincantieri), παρά το πλήγμα της αποχώρησης του Μάριο Ντράγκι από την πρωθυπουργία και οι γαλλικές Gowind (Naval Group). Αναλυτές δεν αποκλείουν και κάποια έκπληξη.

Εκκρεμεί η εξίσου υψίστης σημασίας ολοκλήρωση των διαδικασιών για την αναβάθμιση των μαχητικών F-16 Block 50. Μέχρι τη στιγμή που γραφόταν το παρόν σχόλιο, δεν είχε φύγει για τις ΗΠΑ η “Επιστολή Διατύπωσης Αιτήματος” (LoR) που σηματοδοτεί την εκκίνηση της διαδικασίας, όπως προβλέπει η αμερικανική νομοθεσία για τις διακρατικές συμβάσεις. Με ευθύνη-πιστοποίηση του έργου από την αμερικανική Αεροπορία (USAF) εν προκειμένω, παρότι το έργο της αναβάθμισης στη διαμόρφωση F-16M θα εκτελεστεί από την κατασκευάστρια εταιρία Lockheed Martin.

Σημαντική απόφαση θα ήταν και η άσκηση του “δικαιώματος προαίρεσης” (option) για μια ακόμη φρεγάτα FDI Belharra HN της γαλλικής Naval Group στην ίδια τιμή μονάδας με το υφιστάμενο συμβόλαιο για τις τρεις φρεγάτες. Η άσκηση της option είναι σημαντική και για προφανείς επιχειρησιακούς, όσο και για οικονομικούς λόγους, στο σκέλος που αφορά το κόστος υποστήριξης του συστήματος στο σύνολο του επιχειρησιακού του βίου.

Belharra και IronDome

Η ναυπήγηση της πρώτης FDI Belharra HN εξελίσσεται με εντυπωσιακά ταχείς ρυθμούς και επίκειται η αποστολή στη Γαλλία των αξιωματικών και υπαξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού που θα επιλεγούν για να τη στελεχώσουν, ώστε να περάσουν εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Το πλοίο ενσωματώνει νέες τεχνολογίες αιχμής, οι οποίες αλλάζουν πολλά στις επιχειρησιακές δυνατότητες και την εν γένει ισχύ του Κλάδου.

Το τελευταίο διάστημα έγινε αναφορά –με τη συνήθη μέθοδο των επιλεκτικών διαρροών– και στον τομέα της αεράμυνας. Το εθνικό δίκτυο ραντάρ που καλύπτει την ελληνική επικράτεια, πέραν της παλαιότητας, δεν επιτρέπει τη δυνατότητα αντιμετώπισης του βαλλιστικού οπλοστασίου της Τουρκίας. Το δε πρόγραμμα ΕΣΟΘΕ (Εθνικό Σύστημα Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης) καρκινοβατεί, επειδή –σύμφωνα με πληροφορίες– κάποιοι δεν το θέλουν, επειδή θα θέσει τέλος π.χ. και στο λαθρεμπόριο. Με τον τρόπο αυτό, όμως, παραμένει μια επικίνδυνη “τρύπα” στην ελληνική άμυνα.

Παράλληλα αποκαλύφθηκε, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία υπέγραψε συμφωνία προμήθειας του πολυδιαφημισμένου –όχι άδικα– αντιαεροπορικού συστήματος IronDome (“Σιδηρούς Θόλος”). Παρά την αναφορά στο συγκεκριμένο σύστημα, η λογική οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η φύση της απειλής που αντιμετωπίζει η Κύπρος έχει οδηγήσει στην προμήθεια του επίσης ισραηλινού αντιαεροπορικού συστήματος Barak. Το IronDome καλύπτει τεχνολογικά την απειλή από τις παλαιστινιακές ρουκέτες που εκτοξεύονται από τη Γάζα, υπολογίζοντας την τροχιά και το σημείο που θα προσγειωθούν, ώστε να επιλέγονται αυτόματα προς αναχαίτιση-κατάρριψη όσες οδεύουν σε αστικά κέντρα. Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένα μαχητικό αεροσκάφος που εκτελεί ελιγμούς κι όχι συγκεκριμένη τροχιά.

Πρόκειται για συστήματα που έχουν απασχολήσει και την Ελλάδα, αλλά προς το παρόν με τη μορφή θεωρητικών συζητήσεων, στο πλαίσιο της ανάγκης αντικατάστασης των γερασμένων αντιαεροπορικών πυραύλων HAWK. Όμως, ο “ιδιαίτερος” τρόπος υλοποίησης εξοπλιστικών προγραμμάτων από την παρούσα κυβέρνηση έχει δημιουργήσει ξεχωριστό “υπόδειγμα”. Οι προδιαγραφές των συστημάτων που για κάποιον λόγο παραμένουν απόρρητες, περιγράφονται γενικόλογα και στην τελική απόφαση σταθμίζεται ιδιαίτερα ο αποκαλούμενος “γεωπολιτικός παράγοντας”, που αρκετές φορές δεν είναι δικαιολογεί το όνομά του.

Πληρώνουμε την απραξία στα εξοπλιστικά προγράμματα

Σύμφωνα με πληροφορίες, μόνο στο επίπεδο της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Επενδύσεων και Εξοπλισμών (ΓΔΑΕΕ) του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, έχουν συμβασιοποιηθεί από τον Ιούνιο 2019 περίπου 75 προγράμματα και οι αναληφθείσες υποχρεώσεις ανέρχονται σε 10,5 δισ. ευρώ. Δεν συνυπολογίζονται προγράμματα μικρότερου ύψους για την υποστήριξη υπάρχοντος υλικού κι όχι μόνο, τα οποία υπογράφονται στο επίπεδο των στρατιωτικών Επιτελείων. Το σύνολο φέρεται να προσεγγίζει τα 18 δισ. ευρώ, σύμφωνα με δημοσιεύματα.

Οι αριθμοί αυτοί αναφέρονται για να τεκμηριωθεί ότι η εξοπλιστική προσπάθεια που έχει γίνει είναι τεράστια, ασχέτως των εύλογων ενστάσεων για τη μεθοδολογία υλοποίησης που ακολουθείται. Οπότε, σε μια πρώτη ανάγνωση, νομιμοποιείται οποιοσδήποτε να ζητά τη διάθεση κονδυλίων στην κοινωνία για την ελάφρυνση των βαρών από την οικονομική κρίση.

Εάν, όμως, συνυπολογιστεί η υπερδεκαετής απραξία όσον αφορά στους εξοπλισμούς, εάν δηλαδή επιμεριστεί ισόποσα σε ετήσια βάση η δαπάνη, προκύπτει ότι η χώρα ακόμα τρέχει να καλύψει την δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη ολιγωρία της, ελέω της οικονομικής κρίσης. Αυτό παράλληλα σημαίνει ότι διθυραμβικές αναφορές που παρουσιάζουν λίγο-πολύ την Ελλάδα σαν τοπική υπερδύναμη, είναι και ανόητες και επικίνδυνες.

Κυρίως όμως, δεν πρέπει να οδηγήσουν σε εφησυχασμό, διότι και ο δρόμος για πραγματικό επανεξοπλισμό είναι ακόμα μακρύς και κυρίως, η διατήρηση όσων αγοράζονται σε επιχειρησιακή διαθεσιμότητα είναι εξίσου δαπανηρή υπόθεση και απαιτεί οικονομικές θυσίες. Εφησυχασμό δεν δικαιολογούν ούτε τα προβλήματα της Τουρκίας στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Ο χρόνος που αγοράζεται αποκτά νόημα εφόσον αξιοποιείται, με τελική στόχο την αξιόπιστη άρνηση των τουρκικών στόχων επί του πεδίου.

Παραμένει η απειλή Τουρκία

Τα προβλήματα στις σχέσεις Ουάσιγκτον-Άγκυρας είναι πολλά. Εξίσου προβληματική είναι και η κατάσταση διεθνώς, με τις εξελίξεις να επηρεάζουν άμεσα τη γεωπολιτική περιφέρεια της Ελλάδας. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτή καθαυτή η μεταβατική περίοδος που διέρχεται το διεθνές σύστημα, είναι που καθιστά ακόμα δυσχερέστερη τη λήψη αποφάσεων που θα οδηγούσαν στην εκ των πραγμάτων απομάκρυνση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.

Οι ενέργειες που έχουν γίνει με κέντρο τον ελληνικό χώρο είναι θεαματικές. Στόχο έχουν να συνετίσουν την Άγκυρα μέσω της αποστολής του μηνύματος «στην ανάγκη μπορούμε και χωρίς εσένα». Ωστόσο, ο Ερντογάν δεν δείχνει να κάμπτεται, ενώ και η τουρκική κοινωνία δείχνει να έχει αναπτύξει μια βολική μορφή συνδρόμου καταδίωξης, θεωρώντας ότι οι πάντες αδικούν τη χώρα και θέλουν να την “κοντύνουν”.

Στην Τουρκία επικρατεί πλέον μια εικονική πραγματικότητα όπου το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας είναι σαν να μην υπάρχει, ενώ επικρατεί και η πεποίθηση ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είναι πανίσχυρες. Ως αποτέλεσμα, είναι σχεδόν παρανοϊκές οι δημόσιες συζητήσεις που γίνονται σωρηδόν στα κοινωνικά και τα τηλεοπτικά δίκτυα για την κατάσταση ασφαλείας και στις οποίες οι ελληνικοί εξοπλισμοί έχουν την τιμητική τους. Οι Τούρκοι έχουν φθάσει στο σημείο να συζητούν ανοικτά για αποβάσεις σε νησιά, σε συνδυασμό με το σπρώξιμο στην Ελλάδα εκατομμυρίων μεταναστών!

Είναι προφανές ότι αυτή η κατάσταση δεν ευνοεί τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή. Μόνο εάν η τουρκική ηγεσία πειστεί και για τις ικανότητες και για την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να απαντήσει σκληρά, εάν απειληθεί η εθνική της κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα, θα λειτουργήσει η αποτροπή. Κατά συνέπεια, παρότι η ελάφρυνση της ελληνικής κοινωνίας από τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης δεν μπορεί παρά να είναι βασική προτεραιότητα, δεν πρέπει επ’ ουδενί να εγκαταλειφθεί η εξοπλιστική προσπάθεια και να οδηγηθούμε σε επικίνδυνες εκπτώσεις.

Σε τελική ανάλυση, θα πρόκειται για επανάληψη της ίδιας αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς που διά της μη αξιοποίησης των ελληνικών υδρογονανθράκων, συνεπεία ιδεοληψιών,  έχουν οδηγήσει σήμερα την ελληνική κοινωνία να υποφέρει. Ας φροντίσουμε να μη χρειαστεί να επανέλθουμε μερικά χρόνια μετά, αναφέροντας ότι ο μη έγκαιρος και ο κατά το δυνατόν πληρέστερος επανεξοπλισμός της χώρας, θα μας έχει οδηγήσει στο να υποφέρουμε πολλαπλάσια…