Τα οθωμανικά οράματα και το μετέωρο βήμα του Ερντογάν

Τα τουρκικά ερευνητικά πλοία φαίνεται να έχουν ολοκληρώσει το μείζον της αποστολής τους: τη διακήρυξη της παρουσίας της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία εντάσσεται στα οθωμανικά οράματα του κ. Ερντογάν. Το ‘Μπαρμπαρός’ πλέει από το 2014 στην ΑΟΖ της Κύπρου και η προκλητική παρουσία του έχει καταγραφεί από όσους ενδιαφέρονται για τη σταθερότητα, για την ειρήνη, αλλά και για τους υδρογονάνθρακες στη συγκεκριμένη περιοχή.

Το έργο του ‘Μπαρμπαρός’ συμπληρώνει το έτερο ερευνητικό, το ‘Ορούτς Ρεΐς’ με την παρουσία και δραστηριότητα του οποίου ικανοποιούνται ως φαίνεται οι επιθυμίες των ταγών της Τουρκίας να εμφανίσουν τη χώρα τους ως δύναμη πολύ πιο σημαντική από ό,τι είναι. Και η εικόνα της νέας τουρκικής εισβολής συμπληρώνεται με την κάθοδο στην κυπριακή ΑΟΖ των γεωτρητικών ‘Φατίχ’ και ‘Γιαβούζ’.

Η Άγκυρα θα μπορούσε να αντλήσει σημαντικά οφέλη, συμπεριφερόμενη ως δυτική Δημοκρατία που σέβεται το διεθνές δίκαιο και δεν διεκδικεί τα δίκαια άλλων ελαυνόμενη από τις ορέξεις της. Δυστυχώς γι’ αυτήν, αυθαιρετεί προσπαθώντας να προβληθεί ως κάτι περισσότερο από μια περιφερειακή δύναμη, καταπατώντας τα νόμιμα δικαιώματα τρίτων. Το δείχνει καθημερινά με την πολιτική της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, της οποίας την ύπαρξη είναι η μόνη στο διεθνές περιβάλλον που αγνοεί. Δεν της αναγνωρίζει δικαιώματα και διαιωνίζει με τις προκλήσεις της την αβεβαιότητα και την αστάθεια στην περιοχή.

Η Άγκυρα έχει καταλάβει το ένα τρίτο της Κυπριακής Δημοκρατίας και –κάνοντας χρήση ενός δικού της διεθνούς δικαίου– χαρακτηρίζει παράνομη την προβολή κάθε νομίμου δικαιώματος της Λευκωσίας. Προβάλλει, μάλιστα, την δικαιολογία ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν συναποφασίζει με τους Τουρκοκύπριους σε θέματα ενέργειας!

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κ. Ερντογάν δήλωσε, στις 7 Ιουνίου, ότι «η Άγκυρα θα προστατεύσει τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, όπως και τα δικά της, στην Ανατολική Μεσόγειο» και «δεν θα διστάσει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τον σκοπό αυτό». Για να επιβεβαιώσει του λόγου το αληθές, στέλνει γεωτρητικό πλοίο μέσα στα όρια της κυπριακής ΑΟΖ πράγμα που, όπως επεσήμανε ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, «συνιστά κλιμάκωση και είναι ακόμα ένα βήμα για την κατάφωρη παραβίαση που ζει η Κύπρος εδώ και καιρό».

Η τουρκική αυτή συμπεριφορά στιγματίστηκε από τον διεθνή παράγοντα. Το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε ρητά τη δυσφορία του. Η ΕΕ το ίδιο. Όπως έγινε και με την 7η συνάντηση των Μεσογειακών Χωρών (ΜED 7), της οποίας τα μέλη καταδίκασαν απερίφραστα την Τουρκία καλώντας την «να τερματίσει την παράνομη δραστηριότητά της».

Η αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων από τις Βρυξέλλες, παράλληλα με τις διαδοχικές εκφράσεις ενόχλησης της αμερικανικής πλευράς για τις επιθετικές μεθοδεύσεις της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ, καθώς και για όσα η Τουρκία αφήνει να πλανώνται για επικίνδυνες πρωτοβουλίες της στην ελληνική ΑΟΖ, έχουν ικανοποιήσει την Ελλάδα και την Κύπρο. Αμφότερες προσδοκούν να γίνει ένα ακόμα βήμα στη επόμενη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που πραγματοποιείται τον Ιούλιο. Όμως, χρειάζεται αυτοσυγκράτηση και όχι ξεσπάσματα πρόωρων θριαμβολογιών.

Η Τουρκία αποτελεί ‘πολύτιμο προπύργιο’ στα μάτια των Δυτικών εκείνων, οι οποίοι, επί σειρά δεκαετιών, ανέπτυξαν και θεμελίωσαν την αντίληψη αυτή χωρίς, τότε, να είχαν διανοηθεί ότι η Άγκυρα κάποια στιγμή θα έδειχνε τάσεις, αν όχι αποκοπής, τουλάχιστον σημαντικής απεξάρτησής της από τον δυτικό λώρο που πάγια της διοχέτευε οφέλη. Μπορεί σήμερα ο κ. Ερντογάν να απολαμβάνει το ειδύλλιό του με τον κ. Πούτιν, αλλά γνωρίζει, όπως οι παλιοί έμποροι χαλιών της Ανατολής, να παζαρεύει τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ.

Δηλώνει ότι αισθάνεται καλές τις σχέσεις του με τον πρόεδρο Τραμπ σε αντίθεση με το περιβάλλον του τελευταίου και με τμήμα της αμερικανικής διοίκησης που έχουν αρχίσει να ψιθυρίζουν ή και να δηλώνουν ανοιχτά τη δυσφορία τους για την επικίνδυνα ακροβατούσα Τουρκία. Ελπίζει ο Τούρκος πρόεδρος ότι θα κατορθώσει να ισορροπήσει και να κρατήσει θύρες ανοικτές και στις δύο πλευρές, και με τις ΗΠΑ και με τη Ρωσία, μετατρέποντας την Άγκυρα σε ένα τουλάχιστον απαραίτητο συνομιλητή των δύο μεγάλων. Είναι το όραμα της Τουρκίας για την ανάδειξή της σε γεωπολιτικό παράγοντα μεγάλου διαμετρήματος.

Όλες αυτές τις παραμέτρους και όχι μόνον, οφείλει να συνεκτιμά η Αθήνα και όπως φαίνεται αυτό κάνει. Στο πλαίσιο αυτό απλώνει τα ερείσματά της σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Τουλάχιστον, για να μην αφήνει ελεύθερο το πεδίο στην τουρκική προπαγάνδα που εργωδώς μεθοδεύει τη διαμόρφωση στη Δύση της εικόνας της αδικούμενης χώρας, της οποίας τα δικαιώματα παρεμποδίζουν ή καταπατούν Ελλάδα και Κύπρος!

Σε αυτή τη μεθόδευση αλλά και στην αντίληψη της Δύσης για την αναγκαιότητα του τουρκικού ‘οικοπέδου’, η Ελλάδα έχει σοβαρούς λόγους να προβάλλει διαρκώς τον δικό της σταθεροποιητικό και παραγωγικό ρόλο. Και αυτό όχι μόνο με διακηρύξεις ή συμφωνίες ήπιας συνεργασίας, αλλά με προσεγγίσεις όπου θα συνυφαίνονται τα εταιρικά και συμμαχικά συμφέροντα με τα ειρηνικά συμφέροντα της Αθήνας.

Σκοπό μας είναι οι φίλα προσκείμενοι να μην αντιδρούν απλώς φραστικά και εκ καθήκοντος υπέρ του διεθνούς δικαίου, αλλά να είναι σε θέση να διαπιστώνουν και αυτοί, στην πράξη, τι σημαίνει τουρκική επιθετικότητα και επεκτατισμός. Το παράδειγμα το έχει ήδη δώσει η Κύπρος που, ευθέως και χωρίς να αποκρύπτει τις προθέσεις της, προσέλκυσε τα ενεργειακά συμφέροντα ισχυρών χωρών στη δική της ΑΟΖ. Κατόρθωσε, έστω και άοπλη, να κάνει ευφυείς και τολμηρές κινήσεις στην σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου.

Η Ελλάδα, υπολογίσιμος παράγων στην περιοχή, πρέπει να κινείται στο εξής με σχεδιασμό σε βάθος χρόνου και να αποφεύγει τις περιστασιακές αντιδράσεις στα ερεθίσματα που προκαλεί στοχευμένα η Τουρκία. Αν η Αθήνα αρχίσει σταθερά να κινείται σε ένα τέτοιο πλαίσιο σύνεσης, σχεδιασμού και εθνικής συνεννόησης, αναβαθμίζοντας παράλληλα στο ύψιστο δυνατό σημείο την αμυντική της ικανότητα, τη διεθνή εικόνα της και τις σχέσεις της με τρίτους, θα έχει σοβαρές ελπίδες για την τήρηση μιας ισορροπίας ειρήνης.

Μία τέτοια ισορροπία θα ωφελήσει την ίδια, την Κύπρο, τους εταίρους της και, σε τελική ανάλυση, την ίδια την Τουρκία. Ίσως έτσι μπορέσει να αντιληφθεί ότι η έξαλλη τακτική της, με τα ανεδαφικά οράματα και τις βλέψεις για ευδοκίμηση μιας δικής της μονοκρατορίας στην περιοχή, την απομακρύνει όχι μόνο από συμμαχίες και φιλίες, αλλά και από την επιδίωξή της να τη σέβονται ως ισότιμο εταίρο.