Τα Σκόπια χαράζουν κόκκινες γραμμές

του Σταύρου Λυγερού  – 

Στην Αθήνα είχαν συσσωρευτεί παράπονα για τον τρόπο που ο Νίμιτς ασκούσε τα καθήκοντά του ως διαμεσολαβητής του ΟΗΕ, αλλά ο καταλύτης που μετέτρεψε αυτά τα παράπονα σε δημόσια ρήξη είναι αναμφίβολα η μετατόπιση των εσωτερικών πολιτικών ισορροπιών, λόγω της λαϊκής αντίδρασης, έτσι όπως αυτή εκφράστηκε από τα συλλαλητήρια. Την αφορμή, όμως, την έδωσε ο ίδιος ο Αμερικανός διπλωμάτης, όταν δημοσίως είπε ότι η Αθήνα δεν έχει θέσει ζήτημα ταυτότητας, υπονοώντας ότι είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί τον όρο “Μακεδόνες” και “μακεδονική”.

Πηγές στα Σκόπια που έχουν εικόνα, μας είπαν ότι στην εκεί σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών αποφασίσθηκε ότι η ταυτότητα (το όνομα της εθνότητας και της γλώσσας) είναι κόκκινη γραμμή και ως εκ τούτου εκτός διαπραγμάτευσης. Ακόμα και στην υποθετική περίπτωση που ο πρωθυπουργός Ζάεφ ήταν διατεθειμένος να εισέλθει σε σχετικές διαπραγματεύσεις, με τη δήλωσή του «είμαστε Μακεδόνες και η γλώσσα μας είναι η μακεδονική» ο υπουργός Εξωτερικών του έχει κλείσει τον δρόμο.

Αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος που η αξιωματική αντιπολίτευση του VMRO τηρεί χαμηλούς τόνους, εν αναμονή του αποτελέσματος των διαπραγματεύσεων. Ο άλλος λόγος είναι ότι στελέχη της είναι ήδη στη φυλακή και άλλα υπόδικα για σκάνδαλα. Ο νέος αρχηγός του κόμματος Μιτσκόφσκι, μάλιστα, έχει γίνει δέκτης δυτικών πιέσεων και προειδοποιήσεων να μην εγείρει εμπόδια. Προς το παρόν, άλλωστε, ο άνεμος είναι ευνοϊκός για την κυβέρνηση Ζάεφ.

Οι κόκκινες γραμμές της σλαβομακεδονικής πλευράς

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, η σλαβομακεδονική πλευρά θεωρεί κόκκινη γραμμή και την αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας. Για να ενισχύει διαπραγματευτικά τη θέση της, μάλιστα, έχει διαμηνύσει και στην Αθήνα και στις δυτικές πρωτεύουσες ότι μία τέτοια αλλαγή δεν μπορεί να περάσει ούτε με δημοψήφισμα, ούτε στη Βουλή, λόγω της απαιτούμενης ενισχυμένης πλειοψηφίας. Εάν η κυβέρνηση Ζάεφ εξασφάλιζε πως δεν θα αλλάξει ούτε η συνταγματική ονομασία του κράτους, ούτε το όνομα της εθνότητας και της γλώσσας, θα ήταν διατεθειμένη:

• Πρώτον, να αποδεχθεί το “Άνω Μακεδονία” στη σλαβική εκδοχή του (Γκόρνα Μακεντόνιγια), αν και θα προσπαθήσει να είναι δύο λέξεις και όχι μία. Προς το παρόν υποστηρίζει το “Νόβα Μακεντόνιγια”. Όπως χαρακτηριστικά μας ειπώθηκε, θεωρούν πως η σλαβική εκδοχή του ονόματος δεν έχει μεγάλη σημασία, επειδή σε κάθε χώρα θα τους αποκαλούν με βάση το πώς εκφέρουν στην τοπική γλώσσα το όνομα π.χ. “Άνω Μακεδονία”.
• Δεύτερον, να αλλάξει κάποια σημεία του Συντάγματος που η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι εκφράζουν αλυτρωτισμό.
• Τρίτον να δηλώσει πως οι “Μακεδόνες” είναι Σλάβοι, κάνοντας έναν διαχωρισμό από την πολιτική του “εξαρχαϊσμού” που ακολουθούσε η κυβέρνηση Γκρουέφσκι.

Συνταγματική ονομασία και δημοψήφισμα

Πηγές στα Σκόπια υποστηρίζουν πως μία συμφωνία που δεν θα αγγίζει τη συνταγματική ονομασία και την ταυτότητα θα περάσει με άνεση σε δημοψήφισμα. Όπως και το αντίθετο, έχει και αυτή η βεβαιότητα διαμηνυθεί και στην Αθήνα και στις δυτικές πρωτεύουσες. Στην πραγματικότητα, χρησιμοποιείται ως διαπραγματευτικό όπλο για να προστατευθεί η συνταγματική ονομασία, την αλλαγή της οποίας έχει θέσει δημοσίως ως όρο ο Τσίπρας και αυτές τις ημέρες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.

Αντιθέτως –σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες– η ελληνική πλευρά είχε πράγματι αφήσει το ζήτημα του ονόματος της εθνότητας και της γλώσσας σε δεύτερο πλάνο. Με τη δήλωσή του ο Ντιμιτρόφ, όμως, την εξωθεί να πάρει σαφή θέση. Πολύ περισσότερο που η αντιπολίτευση σηκώνει το θέμα και το κλίμα στην ελληνική κοινή γνώμη είναι φορτισμένο στο έπακρο. Μπορεί η κυβέρνηση να επιχειρεί να υποβαθμίσει και εμμέσως να στιγματίσει το συλλαλητήριο της Αθήνας με σκοπό να υποβαθμίσει το πολιτικό μήνυμά του, αλλά στο Μαξίμου είναι προβληματισμένοι και εμμέσως προσαρμόζουν την τακτική τους στις διαπραγματεύσεις.