Τα τουρκικά drones έχουν αχίλλειο πτέρνα

Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται από επαναστατικές καινοτομίες που επέφεραν οι αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως οι τεχνολογίες επεξεργασίας πληροφοριών, η κβαντική μηχανική, η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η νανοτεχνολογία. Η Τουρκία θεωρείται διεθνώς ως μία χώρα με ανεπτυγμένη την τεχνολογία των “Μη Επανδρωμένων Πολεμικών Αεροσκαφών”, Unmanned Combat Aerial Vehicles η UCAV. Η Τουρκία χρησιμοποιεί τα UCAVs στις πολεμικές της επιχειρήσεις και κάνει επίσης εξαγωγές σε αρκετά από αυτά.

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου ένα σύστημα είναι μία παραγωγική σύνθεση διαφόρων άλλων συστημάτων, φαινομενικά άσχετων μεταξύ τους, αλλά που συνδυάζονται άμεσα. O Edward Osborne Wilson, ένας βιολόγος με πολύ μεγάλη επιρροή διεθνώς αναφέρει: «η επικοινωνία μεταξύ της βιολογίας, της παλαιοντολογίας καθώς και η επιστημονική κατανόηση των λειτουργιών του εγκεφάλου, της ρομποτικής και η τεχνητή νοημοσύνη όχι μόνο οδηγεί την πρόοδο σε καθένα από αυτά τα πεδία, αλλά επιτρέπει επίσης την μεγαλύτερη κατανόηση της ζωής».

Αυτή τη σύνδεση μεταξύ βιολογίας και τεχνολογίας είναι που χρησιμοποιείται από την καινούργια τεχνολογία των drones, και η οποία ονομάζεται “swarm technology”. Αυτή η τεχνολογία στηρίζεται σε δεκάδες ακόμα και εκατοντάδες μη/ή επανδρωμένα συστήματα αεροσκαφών τα οποία πετούν μαζί, γεμίζοντας τον ουρανό. Άλλα συλλέγουν πληροφορίες, άλλα εντοπίζουν επίγειους στόχους και άλλα επιτίθενται σε στόχους.

Ένα νέο λογισμικό επιτρέπει στις πλατφόρμες των drones να συνεργάζονται σε σχηματισμούς που μπορούν να επιφέρουν θανατηφόρα πλήγματα στους αντιπάλους και είναι ικανά να πετάξουν σε περιοχές που είναι πολύ επικίνδυνες για ένστολους. Στο πλαίσιο μίας σύμβασης με την DARPA, την υπηρεσία προηγμένων ερευνών του Πενταγώνου, η Raytheon Technologies αναπτύσσει εργαλεία για τον αυτόνομο έλεγχο σμηνών, μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Χρησιμοποιώντας ομιλία και χειρονομίες, οι χειριστές θα μπορούν να κατευθύνουν στρατιωτικές τακτικές μεταξύ πολλών και διαφορετικών drones από ένα tablet ή άλλη συσκευή.

Τουρκική ανάπτυξη UCAV

Σε αυτό το πλαίσιο των κατασκευών και της τεχνικής δυναμικής των drones στηρίζεται και η Τουρκία. Η Τουρκία είναι μια μεσαία δύναμη που βιώνει μια στρατιωτική ανάπτυξη. Γεωπολιτικά, η σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ έχει επιδεινωθεί την τελευταία δεκαετία περίπου, με αποτέλεσμα οι επιλογές για εισαγωγή εξελιγμένων και ταχέως αναπτυσσόμενων όπλων να περιορίζονται όλο και περισσότερο. Σε απάντηση, η Τουρκία έχει επιταχύνει τις προσπάθειες για την επίτευξη μεγαλύτερης αυτοδυναμίας στην παραγωγή εξοπλισμών.

Μέχρι το 2011, το 52% του αμυντικού εξοπλισμού του τουρκικού στρατού συναρμολογείτο στο εσωτερικό. Τρία χρόνια αργότερα, το ποσοστό αυτό εκτινάχθηκε στο 60%. Παρ’ όλα αυτά, τα περισσότερα τουρκικά όπλα έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένα από την εισαγωγή ξένης τεχνολογίας. Η Τουρκία ωστόσο, εντόπισε μια εξειδικευμένη ικανότητα για εγχώρια παραγωγή οπλισμένων drones. Η εξειδικευμένη ικανότητα και παραγωγικότητα της Τουρκίας γίνεται φανερή στους τύπους UCAVs.

Πρώτο και καλλίτερο σε αυτή την κατηγορία είναι το Bayraktar-TB2. Μεταφέροντας πυρομαχικά καθοδηγούμενα με λέιζερ από το 2015, το Bayraktar TB2 είναι ένα τακτικό drone με αντοχή πτήσης 24 ωρών. Η ανάπτυξή του ξεκίνησε το 2009 με χρηματοδότηση από το υφυπουργείο Αμυντικών Βιομηχανιών (Savunma Sanayii Başkanlığı, SSM) και το τμήμα βιομηχανίας του υπουργείου Εθνικής Άμυνας (Milli Savunma Bakanlığı), το Bayraktar TB2 έγινε το πιο σημαντικό ένοπλο drone που παράγεται στην γείτονα.

Η Τουρκία έχει δει επίσης την ανάπτυξη άλλων UCAVs. Με μήκος 26 πόδια και με ωφέλιμο φορτίο περίπου 400 λιβρών, το Anka-S είναι το στρατηγικό drone της Τουρκίας. Αυτό το drone πετάει για περισσότερες από 24 ώρες και μπορεί να εκτοξεύει μικρούς, κατευθυνόμενους πυραύλους ακριβείας. Παράγεται από την TAI (Turkish Aerospace Industries). Έχει ένα πολυσύνθετο ραντάρ, το οποίο το καθιστά πιο αποδοτικό στην απόδοση πληροφοριών σε σχέση με το Bayraktar TB2 διότι φέρει ένα ραντάρ συνθετικού ανοίγματος (SAR), ένα αντίστροφο SAR και ένα ραντάρ ένδειξης στόχων κίνησης εδάφους για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση επίγειων στόχων.

Αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού

Εκτός από το TB-2, η Baykar Defense έχει κατασκευάσει και έχει ήδη παραδώσει στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία (Turk Hava Kuvvetleri) την πρώτη παρτίδα ενός drone (του Akinci) μεγάλης αντοχής το οποίο πετάει σε μεγάλο ύψος (HALE). Αυτό το drone είναι εξοπλισμένο με δορυφορικά συστήματα επικοινωνίας, ραντάρ αέρος-αέρος, ραντάρ αποφυγής σύγκρουσης και ραντάρ συνθετικού διαφράγματος (Synthetic Aperture Radar) SAR.

Aυτό το ραντάρ χρησιμοποιείται για τη δημιουργία τρισδιάστατων αντικειμένων, όπως π.χ. τοπία. Το SAR χρησιμοποιεί την κίνηση της κεραίας ραντάρ πάνω από μια περιοχή/στόχο για να παρέχει λεπτότερη χωρική ανάλυση απ’ όσο χορηγείται από τα συμβατικά σταθερά ραντάρ σάρωσης δέσμης. Με όλο αυτό το οπλοστάσιο των UCAVs η Τουρκία έχει κατορθώσει να εμπλακεί επιτυχώς σε θέατρα μάχης από την Μέση Ανατολή, τον Καύκασο, την Αραβική Χερσόνησο και τη Βόρεια Αφρική.

Αν και οι δυνατότητες αυτών των UCAVs ήταν πάντοτε σε συνδυασμό με την δύναμη πυροβολικού και αεροπορικής κάλυψης, ταυτοχρόνως τα UCAVs αλλάξανε τους κανόνες του παιχνιδιού, το λεγόμενο game changer. Τελευταία, η Τουρκία σε μια συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, της κρατικής Tubitak και την ιδιωτικής εταιρείας Asisguard, ισχυρίζεται ότι δημιούργησε το πρώτο drone στον κόσμο, το Eren, οπλισμένο με όπλο λέιζερ. Το Eren πέρασε πρόσφατα δοκιμές βολής, κατά τις οποίες χρησιμοποίησε το λέιζερ του για 90 δευτερόλεπτα σε απόσταση 500 μέτρων, 30 δευτερόλεπτα στα 300 μέτρα και 10 δευτερόλεπτα στα 100 μέτρα.

Ένα άλλο Μη Eεπανδρωμένο Όχημα, το Songar, ζυγίζει μόλις 11/2 Κg, αναβαθμίστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο με την τοποθέτηση ενός εκτοξευτή χειροβομβίδων των 40 mm., είναι οπλισμένο με το σύστημα AK40, το οποίο επιτρέπει γρήγορη και ακριβή στόχευση και έχει εμβέλεια βολής 400 μέτρα. Το drone πέρασε με επιτυχία τις δοκιμές αποδοχής. Με αυτή την τεχνολογία η Τουρκία εισέρχεται πλέον στην πέμπτη διάσταση του μοντέρνου πολέμου, αυτού της μάχης των επικοινωνιών και της υπεροχής της τεχνολογίας. Τελευταία δε, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα UCAVs εξελίσσονται επί το καλλίτερο και αν συνδυασθεί αυτό με την μείωση του κόστους, τότε τα UCAVs έχουν γίνει πλέον μέρος του ολικού σχεδίου μάχης.

Πρόταση ελληνικής στρατηγικής

Απέναντι σε αυτό το ανεπτυγμένο οπλοστάσιο των drones της Τουρκίας η Ελλάδα βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Ειδικότερα δε αν η Τουρκία εξαπολύσει σμήνη (swarm) UCAVs, τα οποία και έχουν την δυνατότητα να ενεργούν το ένα ανεξάρτητα από το άλλο, η θέση της χώρας στο πεδίο θα είναι πολύ αβέβαιη. Σ ’αυτή την χρονική διάσταση της αβεβαιότητας των σχέσεων με την γείτονα καθώς και την επιθετική ρητορική που την διακρίνει, η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει μια UCAV στρατηγική για να μπορέσει να ανταποκριθεί σε πιθανές επιθέσεις από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας.

Απέναντι σε αυτή την επίθεση κάθε άμυνα έχει περιορισμένες δυνατότητες, αλλά όχι και μηδαμινές. Διότι τα UCAVs έχουν και πολλά μειονεκτήματα τα οποία τα καθιστούν ευάλωτα στα αντι-UCAV μέτρα, το κυριότερο των οποίων είναι η παρεμβολή με ακτίνες λέιζερ ή η παρεμβολή στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο των UCAV, η οποία θα εμποδίσει την επικοινωνία του UCAV με το χειριστή της βάσης.

Η πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ δοκιμάζει στην Αφρική ένα νέο σύστημα εξουδετέρωσης UCAV με την μέθοδο αντιδραστήρα μικροκυμάτων υψηλής ισχύος (Tactical High Power Microwave Operational Responsonder – THOR). Η Ινδία έχει αναπτύξει ένα σύστημα που παρεμβαίνει στην τροχιά του UCAV και αλλάζει τις συντεταγμένες του “αιχμαλωτίζοντάς το”, και έτσι μπορεί να αλλάξει την κατεύθυνσή του και να το οδηγήσει εκτός πεδίου μάχης. Τα ανωτέρω μέτρα και ακόμα περισσότερα που πλέον βρίσκονται στα εργαστήρια, δεν αποτελούν αυτή την στιγμή καθοριστικές απαντήσεις στην καταπολέμηση των UCAVs.

Καθώς λέει ο Τζειμς Μακ Γκόβερν, Αντιπρόεδρος των Συστημάτων Αποστολής και Αισθητήρων της Πολεμικής Βιομηχανίας Raytheon, «Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις και δεν υπάρχουν χρυσές τομές». Μέχρι να αναπτυχθούν οι εργαστηριακές λύσεις στο πεδίο της μάχης η “κινητική λύση”, να καταρρίπτονται τα UCAVs με πραγματικά πυρά θα είναι η κύρια υπάρχουσα λύση. Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα για να μπορέσει να υπερασπισθεί ή να αποτρέψει μια τέτοια απειλή;

Προτάσεις έναντι της των UCAV

Σε αυτό το πλαίσιο, οι στρατιωτικοί σχεδιαστές πρέπει να συμπεριλάβουν στα επιχειρησιακά τους σενάρια μια επίθεση με σμήνη drones. Η αντιμετώπιση αυτής της απειλής επιβάλλει μια διαφορετική σκέψη που στηρίζεται στην δημιουργία μιας μονάδας Διοίκησης και Ελέγχου, Command & Control C&C, αποκλειστικά για την εξουδετέρωση των drones. Αυτή η μονάδα θα επεξεργάζεται όλες τις πληροφορίες που θα δίνoνται από τα συστήματα συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών και θα διοχετεύονται στα κέντρα αποφάσεων για την καλλίτερη δυνατή απόφαση αντιμετώπισης της απειλής.

Αναλυτικότερα: 1) Εφαρμογή προγραμμάτων Έρευνας και Ανάπτυξης (Research & Development) στα UCAV στις σχολές Μαθηματικών, Φυσικής και Πολυτεχνείου σε όλα τα Παν/ημια και Πολυτεχνεία της Χώρας. 2) Σύνδεση Υπουργείου Εθνικής Άμυνας με την Πολεμική Βιομηχανία και τα ανωτέρω ιδρύματα με σκοπό την δημιουργία αποκλειστικά βιομηχανικών πάρκων UCAV.

Στο πρακτικό πεδίο: 1) Εφαρμογή καινούργιων συστημάτων ραντάρ που να μπορέσουν να διακρίνουν μικρούς στόχους, και περαιτέρω διαφοροποίησής τους π.χ. σμήνος πουλιών UCAVs. 2) Αναβάθμιση (εκσυγχρονισμός) υφιστάμενων αντιαεροπορικών όπλων για αύξηση της αποτελεσματικότητας έναντι μικρών εναέριων στόχων. 3) Ανάπτυξη εξειδικευμένου εξοπλισμού που να καλύπτει επιθετικά με κορεσμό μια ολόκληρη περιοχή, με βάση αντισυμβατικές μεθόδους και νέες φυσικές αρχές (μη κινητική, αλλά ηλεκτρομαγνητική ενέργεια).

Τα ανωτέρω όμως προϋποθέτουν την ανάπτυξη και στελέχωση σε όλα τα όπλα των Ενόπλων Δυνάμεων ενός ανθρώπινου δυναμικού πολύ πιο εξειδικευμένου από απλούς κληρωτούς. H καταπολέμηση μη επανδρωμένων drones υψηλής τεχνολογίας δεν είναι το ίδιο με την καταπολέμηση στρατιωτών σε συμβατικά πεδία μάχης. Οι αναδυόμενες τεχνολογίες απαιτούν μια τεχνική εξειδίκευση πέραν της συμβατικής πολεμικής ετοιμότητας, καθώς ο χειριστής των αντί- drone μονάδων, θα κληθεί να χειριστεί ηλεκτρονικά μηχανήματα, λέιζερ, εκπομπές μικροκυμάτων, συστήματα πλοήγησης ενώ συγχρόνως παραμένει σε εγρήγορση και ετοιμότητα.

Η απειλή των UCAV είναι αληθινή και αποτελεσματική, μέχρι στιγμής, όπως και ο πόλεμος στην Ουκρανία αποδεικνύει. Σε ένα τέτοιο όπλο η Ελλάδα έχει περιορισμένες δυνατότητες και δεν έχει άλλη επιλογή παρά να επιστρατεύσει όλες τις υπάρχουσες δυνάμεις είτε για την ανάπτυξη τέτοιου όπλου είτε για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του ή την σύμπτυξη των δυο αυτών στρατηγικών. Οι καιροί ου μενετοί.