Τί δεν πέτυχε η Τουρκία με την Γαλάζια Πατρίδα στην Ανατολική Μεσόγειο

Η Τουρκία απέτυχε, παρά τη τεράστια επένδυση σε ερευνητικά σκάφη και γεωτρύπανα, να ανακαλύψει το όποιο κοίτασμα φυσικού αερίου στην περιοχή που η ίδια ισχυρίζεται ότι εμπίπτει στη δική της υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό παρά τις οκτώ γεωτρήσεις που πραγματοποίησε μέχρι σήμερα. Η Τουρκία δεν κατάφερε επίσης να συνάψει συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με σημαντικές χώρες, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, παρά τις “γενναιόδωρες” προτάσεις της.

Την ίδια στιγμή δεν έχει συνάψει ανάλογες συμφωνίες με τη Συρία και με το Λίβανο. Μόνο με τη μη αναγνωρισμένη “ΤΔΒΚ” και τη προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης (για την οποία όμως διαφωνεί το λιβυκό κοινοβούλιο) έχει υπογράψει συμφωνίες. Η συμφωνία με τη Λιβύη οδήγησε σε διεθνείς αντιδράσεις και στην υπογραφή συμφωνίας μερικής οριοθέτησης μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Η δε Αίγυπτος, με αμερικανική ανοχή, ανακοίνωσε μονομερώς τα δυτικά όρια της ΑΟΖ της τα οποία τέμνουν τη λιβυκή ΑΟΖ, όπως αυτή καθορίστηκε ως ένα βαθμό από το τούρκο-λιβυκό σύμφωνο.

Επιπρόσθετα, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες της, η Τουρκία δεν κατάφερε να πείσει το Ισραήλ να στείλει το φυσικό αέριο του μέσω υποθαλάσσιου αγωγού στη Τουρκία, είτε για δική της κατανάλωση, είτε για προώθηση του στις ευρωπαϊκές αγορές. Η δε ηγεμονική πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία έχει ενοχλήσει τους πάντες στη περιοχή, με αποτέλεσμα να τη κρατήσουν έξω από το “Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου- EMGF”. Αντίθετα η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ιδρυτικά μέλη του Φόρουμ και η Κυπριακή Δημοκρατία υπήρξε κατά το 2022, προεδρεύουσα χώρα.

Σε αντιδιαστολή με το τί δεν πέτυχε η Τουρκία, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εδώ και χρόνια υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο. Στη συνέχεια, παρά τις τουρκικές απειλές και ναυτικές παρενοχλήσεις που προκάλεσαν σημαντικές διεθνείς αντιδράσεις, η Κυπριακή Δημοκρατία κατάφερε να ανακαλύψει πέντε αξιόλογα κοιτάσματα (Αφροδίτη, Καλυψώ, Γλαύκος, Ζεύς και Κρόνος) τα οποία ευρίσκονται εκτός της διεκδικούμενης από τη Τουρκία υφαλοκρηπίδας.

Τί πέτυχε η Τουρκία

Μπορεί στη προηγούμενη χρονική περίοδο η Κυπριακή Δημοκρατία να απότυχε να αναπτύξει τα κοιτάσματα της, αλλά η νέα θετική γεωπολιτική συγκυρία αναμένεται να οδηγήσει σε ταχεία ανάπτυξη τους. Καθόλου τυχαία η τελευταία πρόταση από το Ισραήλ για διευθέτηση της εκκρεμότητας γύρω από το κοίτασμα Αφροδίτη. Ακολούθησε και η απόφαση των εταιριών που εμπλέκονται στο κοίτασμα για να δαπανήσουν τα σχετικά ποσά.

Σημειωτέον ότι τα νέα κυπριακά κοιτάσματα επιτρέπουν πλέον στη Κυπριακή Δημοκρατία να εξετάσει επιλογές που πρώτα ήταν αδύνατον να υλοποιήσει από μόνη της, όπως ο αγωγός EastMed ή ο σταθμός υγροποίησης (LNG facility) επί της Κύπρου. ΕΕ και οι ΗΠΑ για λόγους στρατηγικούς και για την απεξάρτηση από ρωσικό φυσικό αέριο, ενθαρρύνουν τη διοχέτευση του ενεργειακού πλούτου ολόκληρης της περιοχής στις ευρωπαϊκές αγορές.

Αντί λοιπόν της επιθετικής πολιτικής θα ήταν καλύτερα για την ίδια τη Τουρκία να ακολουθήσει τις έμμεσες συμβουλές φιλικών προς αυτή χωρών, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο και να προχωρήσει σε μερική εξομάλυνση των σχέσεων της με την Κυπριακή Δημοκρατία. Το έκανε ήδη με τα Εμιράτα, το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία. Το επιχειρεί σήμερα με Αίγυπτο και Αρμενία. Γιατί όχι και με τη Κυπριακή Δημοκρατία;

Δυστυχώς η συνολική λύση του Κυπριακού έχει απομακρυνθεί μετά την υιοθέτηση από τη Τουρκία και τους Τουρκοκυπρίους της θέσης για λύση δύο κρατών. Ταυτόχρονα ο χρόνος για αξιοποίηση του φυσικού αερίου τελειώνει, καθώς οδεύουμε στη πράσινη οικονομία. Ούτως εχόντων των πραγμάτων είναι πιο εφικτό να πάμε σε μία μερική λύση με βάση το φυσικό αέριο. Εξ’ άλλου η μερική εξομάλυνση με τη Κυπριακή Δημοκρατία θα επιτρέψει στη Τουρκία να αποκτήσει προοπτικά πρόσβαση στα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου και έτσι να ενισχύσει την ενεργειακή της αυτονομία.

Στα χνάρια των Ισραήλ-Λιβάνου

Προτείνω όπως: Σε πρώτη φάση Κυπριακή Δημοκρατία και Τουρκία, με μεσολάβηση των ΗΠΑ, όπως στη περίπτωση του Λιβάνου και του Ισραήλ, προχωρήσουν σε εφαρμογή ενός αμοιβαίου μορατόριουμ ερευνών και γεωτρήσεων, κάτι που προνοείται και από το Δίκαιο της Θάλασσας. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις επικαλυπτόμενες ζώνες μεταξύ της Τουρκίας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτές προκύπτουν εύκολα από τις συντεταγμένες και τους χάρτες που οι χώρες κατέθεσαν στον ΟΗΕ.

Σε δεύτερη φάση, πάντα με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, Τουρκία και Κυπριακή Δημοκρατία, να διαπραγματευτούν την οριοθέτηση των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών. Η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από τη Τουρκία δεν είναι εμπόδιο. Αυτό έκαναν ο Λίβανος και Ισραήλ, παρά το ότι ο Λίβανος δεν αναγνωρίζει το Ισραήλ. Το μορατόριουμ θα ρίξει τους τόνους και θα τερματίσει τις αντιπαραθέσεις στη θάλασσα. Η δε οριοθέτηση των ΑΟΖ μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Τουρκίας θα ανοίξει το δρόμο για τη σταδιακή ένταξη της Τουρκίας στο “Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου”.

Σε τρίτη φάση και στη βάση συμφωνίας για επιστροφή του συνόλου των εδαφικών αναπροσαρμογών που προνοούνται από τους σχετικούς χάρτες που κατατέθηκαν στον Μοντ Πελεράν, η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε να πωλήσει μέρος του φυσικού της αερίου στη Τουρκία, με τους Τουρκοκυπρίους να επωφελούνται από μία τέτοια συμφωνία τόσο οικονομικά όσο και ενεργειακά.

Αυτό θα ήταν ένα αποφασιστικό βήμα για τη γενικότερη πρόσβαση της Τουρκίας στα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Την επομένη των εκλογών σε Κυπριακή Δημοκρατία, Ελλάδα και Τουρκία οι ηγεσίες των τριών χωρών, με ανανεωμένη τη λαϊκή εντολή, θα μπορούν να προχωρήσουν με τόλμη και αποφασιστικότητα σε λύσεις αμοιβαία επωφελείς.