Τι διαφορετικό είχε αυτή η τριμερής Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ

Η προχθεσινή Σύνοδος Κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στη Λευκωσία επιβεβαίωσε τη στενή συνεργασία με την Ιερουσαλήμ σε πολλούς τομείς και απέδειξε, σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι τα περασμένα χρόνια, πως η σύσφιγξη των επαφών, σε διμερές και τριμερές επίπεδο, συμβάλλει αποφασιστικά στη σταθερότητα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Ασφαλώς, σε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις πολυμερών σχημάτων, ο πολιτικός κόσμος και η κοινή γνώμη οφείλουν να έχουν ρεαλιστικές και περιορισμένες προσδοκίες. Καμία εκ των Ισραήλ, Αιγύπτου, Λιβάνου και Ιορδανίας (οι χώρες, δηλαδή, που διατηρούν ξεχωριστά τριμερή σχήματα συνεργασίας με την Αθήνα και τη Λευκωσία) δεν θα δώσουν προτεραιότητα στα ελληνικά συμφέροντα έναντι των δικών τους, ούτε θα ριψοκινδυνεύσουν μία στρατιωτική κλιμάκωση στην περιοχή.

Γι’ αυτό και έχουν διακηρύξει από την αρχή, όπως και η Ελλάδα, ότι η συνεργασία τους δεν στρέφεται εναντίον καμιάς τρίτης χώρας, εννοώντας την Τουρκία. Επίσης, πρόσφατα η ισραηλινή πλευρά φέρεται να ενημέρωσε την ελληνική ότι, παρά την ανησυχία της κυβέρνησης Νετανιάχου και των αρμόδιων υπηρεσιών για τη ντε φάκτο συμμαχία Τουρκίας-Ιράν και τη δράση τους στη Συρία, πρόθεση της Ιερουσαλήμ είναι να διατηρήσει, αν είναι εφικτό, ανοιχτά κανάλια επικοινωνίας με τον πρόεδρο Ερντογάν.

Ωστόσο, αυτή η τριμερής σύνοδος σφραγίστηκε από ορισμένα νέα «ποιοτικά» στοιχεία. Αν και οι ρυθμοί προόδου είναι και θα παραμείνουν αργοί, τη διαφοροποιούν από τις προηγούμενες και ίσως αποδειχθούν πολύ σημαντικά για τις εξελίξεις των επόμενων μηνών και ετών.

Βήμα από τις ΗΠΑ

Πρώτα απ’ όλα, ως προς τη διπλωματική-στρατηγική διάσταση, η καινούρια εξέλιξη είναι ότι οι ΗΠΑ έκαναν ένα βήμα παραπάνω. Επιπλέον των συνήθων δηλώσεων περί συμβολής στη σταθερότητα της περιοχής, η Ουάσιγκτον έχει μεταδώσει στην Αθήνα το μήνυμα πως η τριμερής με το Ισραήλ (και η αντίστοιχη με την Αίγυπτο) θα πρέπει να αξιοποιηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό. Θα πρέπει να συνδυαστούν με το γενικότερο ελληνοαμερικανικό σχεδιασμό για την ασφάλεια της περιοχής. Φυσικά, οι σχετικές σκέψεις, κυρίως στο Στέητ Ντηπάρτμεντ και πολύ λιγότερο στο Πεντάγωνο, βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο.

Παράλληλα, αν και στην καθεαυτή αμυντική διάσταση της τριμερούς δεν υπήρξε κάποια αξιόλογη αλλαγή, στους διμερείς στρατιωτικούς διαλόγους Αθήνας-Ιερουσαλήμ και Λευκωσίας-Ιερουσαλήμ υπάρχει σημαντικότατη πρόοδος, η οποία επικυρώθηκε ατύπως στη χθεσινή σύνοδο.

Μεταξύ άλλων, κατά τις πρόσφατες συναντήσεις του υπουργού Εθνικής Άμυνας Πάνου Καμμένου με τον ομόλογό του Άβιγκντορ Λίμπερμαν και του αρχηγού ΓΕΕΘΑ, ναυάρχου Ευάγγελος Αποστολάκη, με τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ, στρατηγό Γκάντι Άϊσενκοτ, συμφωνήθηκε η διεξαγωγή κοινών ασκήσεων των ειδικών δυνάμεων εντός του 2018. Οι ασκήσεις θα διεξαχθούν στο Ισραήλ (σε άγνωστη τοποθεσία), αναβαθμίζοντας τη, μικρότερης κλίμακας, παρόμοια συνεκπαίδευση σε σημείο της ελληνικής επικράτειας το 2017 και συμπληρώνοντας τα κοινά αεροπορικά γυμνάσια που πλέον διεξάγονται επί σειρά ετών.

Μικρή πρόοδος στα ενεργειακά

Στον τομέα της ενεργειακής συνεργασίας, επιτεύχθηκε μικρή πρόοδος σε συνέχεια και της δημόσιας δήλωσης του πρωθυπουργού Νετανιάχου, την Κυριακή, ότι θα συζητούσε με τον πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα «πρωτίστως τη σκοπιμότητα δημιουργίας ενός κοινού αγωγού φυσικού αερίου Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας προς την Ιταλία», δηλαδή του EastMed.

Σε αντίθεση πάντως με τη προχθεσινή επανάληψη των υπερβολικών διαρροών και των ανυπόστατων δημοσιευμάτων για τον EastMed (που επαναλαμβάνονται συχνά από το 2013 και διαψεύδονται διαρκώς), έγκυρες διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν πως δεν υπάρχει, σε καμία περίπτωση, οριστική απόφαση. Συμπληρώνουν δε ότι τα -όντως θετικά- χθεσινά βήματα εντοπίζονται αφενός στον αποκλεισμό του εναλλακτικού αγωγού προς την Τουρκία, αφετέρου στη συμφωνία ότι ο αγωγός EastMed υπάρχει στο τραπέζι ως επιλογή, αλλά σε μεταγενέστερο στάδιο.

Κατά τις ίδιες πηγές, το ανταγωνιστικό σχέδιο εγκαταλείπεται από τον κ. Νετανιάχου και τον κυριότερο υποστηρικτή της συνεργασίας με την Τουρκία, τον υπουργό Ενέργειας Γιουβάλ Στάινιτς. Αιτία είναι ότι η Άγκυρα δεν τηρεί καμία συμφωνία ομαλοποίησης σχέσεων με την Ιερουσαλήμ (περί τερματισμού ενίσχυσης της Hamas κ.λπ.) και επειδή δεν υπάρχουν προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού. Η ισραηλινή πλευρά εξακολουθεί να διατηρεί επιφυλάξεις για τον EastMed, όπως και για το σχέδιο ηλεκτρικής ενέργειας EuroAsia Interconnector, καθώς θα διασχίζουν τμήματα της κυπριακής ΑΟΖ που αμφισβητούνται από την Τουρκία, αυξάνοντας το ρίσκο ασφαλείας και τις ανησυχίες των πιθανών ξένων επενδυτών.

Σε αυτό το πλαίσιο, το συμπέρασμα της ελληνικής κυβέρνησης, βάσει όσων αναφέρουν ο κ. Νετανιάχου και οι άλλοι αρμόδιοι περί ενεργειακών αξιωματούχοι, είναι ότι η Ιερουσαλήμ θα υποστηρίξει τον EastMed, αλλά μόνον αφού μεσολαβήσει ικανό χρονικό διάστημα. Ως πιθανότερος χρόνος αναφέρεται η -άγνωστη ακόμα- ημερομηνία προκήρυξης του νέου διεθνούς διαγωνισμού για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της ισραηλινής ΑΟΖ, ώστε το συνολικό «πακέτο» για τους διεθνείς επενδυτές να είναι πιο ελκυστικό.