Τι γυρεύει ο νεοσουλτάνος στην Αθήνα

του Κώστα Βενιζέλου  – 

Τι γυρεύει ο Ερντογάν στην Αθήνα; Ο διάλογος και η διατήρηση καναλιών επικοινωνίας με μια χώρα, όπως η Τουρκία, με την οποία υπάρχουν διαφορές και οι σχέσεις τους κινούνται διαχρονικά σε τεντωμένο σχοινί, είναι ασφαλώς χρήσιμα εργαλεία. Έχει, όμως, σημασία και η χρονική συγκυρία που πραγματοποιείται μια επίσκεψη σε αυτό το ψηλό επίπεδο.

Σε μια περίοδο κατά την οποία το καθεστώς Ερντογάν βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τη μισή υφήλιο, δημιουργεί προβλήματα στους γείτονες, έχει ξεπεράσει εαυτόν στο εσωτερικό, κυνηγώντας εκτός από μάγισσες και κάθε διαφωνούντα (ή υποψία διαφωνούντος), χρειάζεται μια ευρωπαϊκή διέξοδο. Και αυτή τη διέξοδο την αναζητεί προφανώς μέσα από την Αθήνα. Χρειάζεται η Άγκυρα κάλυψη αποενοχοποίησης και τη χρειάζεται επειγόντως. Γι’ αυτό επιδίωξε ο Ερντογάν την επίσκεψη στην Ελλάδα.

Μετά το Κραν Μοντάνα και τη συμπεριφορά που επέδειξε η Τουρκία, το επόμενο βήμα θα έπρεπε να ήταν διαφορετικό. Εάν η Άγκυρα θέλει να συζητήσει σοβαρά στο Κυπριακό πρέπει να δηλώσει ετοιμότητα να αναθεωρήσει απόλυτες θέσεις, που η υλοποίησή τους θα καθιστούσε την Κύπρο τουρκικό προτεκτοράτο. Θα πρέπει η Τουρκία να σταματήσει τις κινήσεις αμφισβήτησης της κυριαρχίας τόσο της Ελλάδος όσο και της Κύπρου (οι εκδόσεις NAVTEX είναι συχνές και επαναλαμβανόμενες).

Μια επίσκεψη για να έχει σημασία θα πρέπει να έχει πιθανότητες επιτυχίας και όχι η πραγματοποίησή της να έχει ως αποτέλεσμα την καταγραφή των διαφωνιών. Αυτό μπορεί να διαπιστωθεί και με επαφές σε άλλο επίπεδο και εάν υπάρχει διάθεση να επιχειρηθεί γεφύρωση των διαφορών. Σήμερα στοιχεία διαφοροποίησης της πολιτικής της Άγκυρας δεν υπάρχουν.

Είναι αξιοσημείωτο ότι πραγματοποιεί αυτές τις ημέρες επίσκεψη στην Ελλάδα ο Χακάν Τσαβούσογλου, ένας εκ των αντιπροέδρων της τουρκικής κυβέρνησης. Ο Χακάν δεν έχει καμία σχέση με τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ. Έχει σχέση, όμως, με την Ελλάδα. Κατάγεται από την Κομοτηνή και το διαβατήριό του για να αναρριχηθεί στην αντιπροεδρία στον ανασχηματισμό του περασμένου Ιουλίου ήταν ότι διετέλεσε πρόεδρος του συλλόγου “Τούρκων Δυτικής Θράκης”, της γνωστής αλυτρωτικής οργάνωσης που παραδοσιακά αποτελεί παρακλάδι του βαθέος τουρκικού κράτους.

Ας σημειωθεί ότι αρμοδιότητά του είναι οι Τούρκοι απόδημοι. Οι δύο υπηρεσίες που έχει στην αρμοδιότητά του έχουν κατηγορηθεί από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ότι χρηματοδοτούν φιλοτουρκικές και ισλαμικές οργανώσεις στην Ευρώπη και ειδικότερα στα Βαλκάνια. Έχουν, επίσης, κατηγορηθεί ότι λειτουργούν ως προκάλυμμα επιχειρήσεων της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας ΜΙΤ.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Τούρκος αντιπρόεδρος θα συναντηθεί όχι μόνο με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, αλλά και με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και με τον υπουργό Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου. Είναι προφανές ότι η τελευταία αυτή συνάντηση επιδιώχθηκε για να ασκηθούν πιέσεις στην Αθήνα σε ζητήματα που αφορούν στη μουσουλμανική μειονότητα. Στο πρόγραμμα της επίσκεψής του, άλλωστε, είναι να επισκεφθεί και τη Θράκη.

Το Κυπριακό στη σωστή βάση

Διαχρονικά έχει επιβεβαιωθεί πως η πρακτική της εξημέρωσης του θηρίου, που υιοθετήθηκε στα ελλαδοτουρκικά, δεν απέδωσε. Αυτή η προσέγγιση υιοθετήθηκε τη δεκαετία του ΄90, όταν η εξωτερική πολιτική καθοριζόταν με φοβικά σύνδρομα και με κριτήρια καθαρά “εκσυγχρονιστικά” και οικονομικά. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι τη δεκαετία του ’90 διαμορφώθηκε από Αθήνα και Λευκωσία, η στρατηγική της ένταξης της Κύπρου και της Τουρκίας στην ΕΕ.

Ο καταλύτης, όπως είναι γνωστό, δεν λειτούργησε. Όντως, συνιστά μέγιστη επιτυχία η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, και αυτό οφείλεται πρωτίστως στην Αθήνα. Στην αντίπερα όχθη, όμως, η πορεία της Τουρκίας βάλτωσε κι αυτό γιατί η Άγκυρα θεώρησε πως η ενταξιακή της διαδρομή θα είναι αλά καρτ ή, καλύτερα, αλά τούρκα. Κι αυτό, ούτε οι πιο όψιμοι φίλοι και σύμμαχοί της δεν μπορούν να το αποδεχθούν.

Η πολιτική της Αθήνας, της σημερινής κυβέρνησης, για πρώτη φορά επανατοποθέτησε το Κυπριακό στη σωστή του βάση ως θέματος εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Κι αυτή η πολιτική πιστώνεται στον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, που κατάφερε να σώσει την παρτίδα στις δυο Πενταμερείς.

Η επίσκεψη, ωστόσο, στην Αθήνα του Ερντογάν σε αυτή τη χρονική συγκυρία δεν θα είναι χρήσιμη ούτε και αποδοτική. Μια επίσκεψη σε αυτό το επίπεδο πρέπει να διασφαλίζει το μίνιμουμ αποτέλεσμα. Ο Ερντογάν θα πάει Αθήνα για τις φιέστες και μόνο. Τούτο είναι προβλεπτό, αναμενόμενο, δεν χρειάζεται επίσημη επίσκεψη του νεοσουλτάνου για να επιβεβαιωθεί.