Τι μας διδάσκει το ναυάγιο της Επιχείρησης “Ειρήνη”

Καταιγιστικές είναι τις τελευταίες εβδομάδες οι εξελίξεις στη Λιβύη, καθώς η Τουρκία κατάφερε να ανατρέψει την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί εις βάρος του ευνοούμενού της Σάρατζ. Πράγματι, μεταφέροντας συνεχώς πολεμικό υλικό και μισθοφόρους από τη Συρία, η Τουρκία πέτυχε οι δυνάμεις που υποστηρίζει να υποχρεώσουν σε αναδίπλωση τις δυνάμεις του Χάφταρ, ο οποίος είχε φτάσει στο σημείο να απειλεί την Τρίπολη.

Πριν λίγους μήνες η διεθνής κοινότητα προσπάθησε να ελέγξει τις εξελίξεις στη Λιβύη μέσω της επιβολής εμπάργκο όπλων. Τη σχετική απόφαση του ΟΗΕ υιοθέτησε η Διάσκεψη του Βερολίνου. Έτσι ενεργοποιήθηκε η επιχείρηση “Ειρήνη”, την οποία ανέλαβαν να εκτελέσουν οι ευρωπαϊκές χώρες. Στην επιχείρηση συμμετέχει και η Ελλάδα, καταβάλλοντας, όμως, ένα τίμημα: δέχτηκε μόνη από όλους τους μετέχοντες να προσφέρει τη Σούδα της Κρήτης ως λιμάνι πρώτης επιβίβασης για τους τυχόν μετανάστες που θα συναντούσε η ναυτική δύναμη.

Πριν από λίγες μέρες είχαμε την ευκαιρία να δούμε από πρώτο χέρι πώς λειτουργεί η επιχείρηση “Ειρήνη”, αλλά και το πόσο οι Τούρκοι λογαριάζουν παρόμοιες διεθνείς πρωτοβουλίες. Καθώς το φορτηγό πλοίο “Σιρκίν” με σημαία Τανζανίας κατευθυνόταν προς Λιβύη, συνοδευόμενο από τρεις τουρκικές φρεγάτες, ο Ιταλός ναύαρχος που διευθύνει την επιχείρηση “Ειρήνη” έδωσε εντολή στην ελληνική φρεγάτα “Σπέτσαι” που περιπολούσε στην περιοχή να διενεργήσει έλεγχο.

Αμέσως τότε σηκώθηκε ελικόπτερο το οποίο έσπευσε να ρωτήσει μέσω ασυρμάτου ποιο ήταν το φορτίο και ο προορισμός του φορτηγού πλοίου. Την απάντηση έδωσε ο Τούρκος διοικητής, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι «το πλοίο τελεί υπό την προστασία της τουρκικής κυβέρνησης». Αυτό ήταν! Με μια μόνο φράση ο Τούρκος πλοίαρχος έθεσε τη διεθνή δύναμη σε αμηχανία και ακύρωσε την αποστολή της. Πράγματι, μετά από αυτό, το ελικόπτερο αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω και ο Ιταλός διοικητής έδωσε εντολή η επιχείρηση να υποπέσει σε παρακολούθηση.

Ναυάγησε η επιχείρηση “Ειρήνη”

Τα πράγματα δεν σταμάτησαν εκεί. Όπως μαθεύτηκε αργότερα, ο τουρκικός στολίσκος στην πορεία του προς τη Λιβύη συνάντησε δύο ακόμη φρεγάτες, μια ιταλική και μια γαλλική, οι οποίες μετείχαν στη νατοϊκή άσκηση Sea Guardian (“Θαλάσσιος φρουρός”). Οι Τούρκοι τότε δεν δίστασαν να “εγκλωβίσουν” με τα όπλα τους τη γαλλική φρεγάτα, δείχνοντας έτσι ότι ήταν διατεθειμένοι να φτάσουν στα άκρα, προκειμένου να ολοκληρώσουν την αποστολή τους. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι δύο νατοϊκές φρεγάτες έσπευσαν να απομακρυνθούν.

Όπως ήταν αναμενόμενο η Γαλλία έθεσε έντονα στο ΝΑΤΟ το θέμα της τουρκικής επιθετικότητας. Η απάντηση που έλαβε από τον Γενικό Γραμματέα Γενς Στόλτενμπεργκ ήταν ότι οι στρατιωτικές αρχές του ΝΑΤΟ θα εξετάσουν το ζήτημα. Το Παρίσι συνέχισε την πίεσή του προς την Άγκυρα, καταγγέλλοντάς την ότι με τις ενέργειές της παραβιάζει τις αποφάσεις της Διάσκεψης του Βερολίνου και υπονομεύει τις προσπάθειες για ειρήνη.

Εντύπωση σε όλα αυτά προκαλεί η απουσία των ΗΠΑ, οι οποίες φαίνεται να μην επιθυμούν να εμπλακούν, ή έχουν προχωρήσει σε παρασκηνιακές συνεννοήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρώφ ζήτησε από τις ΗΠΑ να ασκήσουν την επιρροή τους για να ενισχυθούν οι ειρηνευτικές διαδικασίες. Στην πραγματικότητα ζήτησε από τις ΗΠΑ να χαλιναγωγήσουν την Τουρκία, ώστε να σταματήσει η προέλαση των δυνάμεων της κυβέρνησης Σαράτζ.

Όπως είναι φυσικό, οι παραπάνω εξελίξεις δημιουργούν διπλωματική κινητικότητα, βγάζοντας από την αδράνειά της και την ελληνική πλευρά. Σε αυτό πλαίσιο και εν όψει των τουρκικών εξαγγελιών για έρευνες εντός της ελληνικής υφελοκρηπίδας-ΑΟΖ εντάσσεται και η επίσκεψη του Νίκου Δένδια στην Αίγυπτο και του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Ισραήλ.

Τρεις διαπιστώσεις

Οι παραπάνω εκδηλώσεις της τουρκικής προκλητικότητας διαλύουν μια σειρά από αυταπάτες και μας οδηγούν σε τρεις διαπιστώσεις:

• Πρώτον, οι Τούρκοι έχουν και αξιοποιούν στο έπακρο το πλεονέκτημα του επιτιθέμενου. Η αποφασιστικότητά τους να κάνουν αυτά που χρειάζεται για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους φέρνει σε υποχωρητική αμηχανία όλους τους άλλους που δεν είναι διατεθειμένοι να φτάσουν στα άκρα.
• Δεύτερον, η επιχείρηση “Ειρήνη” αδυνατεί να ανταποκριθεί στην αποστολή της που είναι η επιβολή εμπάργκο όπλων στη Λιβύη. Συνεπώς είναι άσκοπη. Όμως, η επιχείρηση “Ειρήνη” είναι και δυνητικά βλαπτική όσον αφορά την Ελλάδα. Ο λόγος είναι ότι τα πολεμικά πλοία στα ανοικτά της Λιβύης λειτουργούν πια ως προέκταση των δουλεμπορικών κυκλωμάτων, αφού η μόνη λειτουργία που τους απομένει, είναι να “διασώζουν” τους τυχόν λαθρομετανάστες που θα συναντούν, μεταφέροντάς τους στην Κρήτη. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι καλύτερα η επιχείρηση “Ειρήνη” να τερματιστεί ή η Ελλάδα να αποχωρήσει από αυτή.
• Τρίτον, το γεγονός ότι οι Τούρκοι αγνόησαν και προκάλεσαν τα πλοία της διεθνούς δύναμης, δείχνει ότι δεν λογαριάζουν τη διεθνή νομιμότητα. Το ίδιο έκαναν στην Κύπρο. Tο ίδιο κάνουν σήμερα στη Συρία και στη Λιβύη. Πλανώνται επομένως πλάνην οικτρά όσοι νομίζουν ότι η τουρκική προκλητικότητα μπορεί να τιθασευτεί μόνο με την επίκληση της διεθνούς νομιμότητας. Θα χρειαστεί μια ισχυρή δύναμη να επιβάλει στην Τουρκία τη νομιμότητα και όσο αυτό δεν συμβαίνει, η Άγκυρα θα αποθρασύνεται.

Όμως, οι Τούρκοι με την προκλητική τους συμπεριφορά μας έδειξαν και κάτι άλλο: ότι η Ενωμένη Ευρώπη ως πολιτικό μέγεθος δεν υφίσταται. Είναι περισσότερο μια οικονομική ένωση, την οποία οι ισχυρότερες χώρες χρησιμοποιούν για να προωθούν τις εθνικές τους πολιτικές. Πρώτη και καλύτερη σε αυτό είναι βεβαίως η Γερμανία, η οποία στο παρελθόν έσπευσε να καταγγείλει σε όλους τους τόνους τους “τεμπέληδες” Έλληνες, αλλά σήμερα δεν φαίνεται να δυσφορεί από τις τουρκικές προκλήσεις.

Την επόμενη φορά λοιπόν που η Γερμανία θα οργανώσει διεθνή διάσκεψη για τη Λιβύη, να σκεφτεί καλά αν θα ξανακαλέσει την Τουρκία. Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση η Γερμανία θα δώσει την εντύπωση ότι δεν την νοιάζουν οι προσβολές των Τούρκων προς την Ευρώπη, όσο αυτές δεν πλήττουν τα γερμανικά συμφέροντα. Όσον αφορά δε την Ελλάδα, αυτή μάλλον δεν θα προσκληθεί και πάλι, γιατί ο ρόλος που της έχει δοθεί, είναι να επικουρεί την Ευρώπη σε διάφορα ζητήματα και βεβαίως στο μεταναστευτικό. Είναι καιρός, λοιπόν, η Ελλάδα να αναπτύξει δυναμικές πρωτοβουλίες έξω από αυτό πλαίσιο. Ας ελπίσουμε ότι τα πρόσφατα ανοίγματα προς την Αίγυπτο και το Ισραήλ συνιστούν μια νέα αρχή.