Τί περιμένει ο Ερντογάν από τον Μπάιντεν ως αντάλλαγμα για το ΝΑΤΟ

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν έδωσε την συγκατάθεσή του για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ και σήμερα αναμένεται να φανεί τί πήρε από την πλευρά των ΗΠΑ, στη συνάντηση που θα έχει με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Οι υποσχέσεις που δόθηκαν από τις δύο υποψήφιες χώρες, κινούνται πάνω σε αυτά που έλεγαν εξαρχής προς την Άγκυρα, ενώ και ο μηχανισμός που θα δημιουργηθεί σε επίπεδο υπουργείων Εξωτερικών, Εσωτερικών και Δικαιοσύνης και Υπηρεσιών Πληροφοριών, παραπέμπει σε μελλοντικές διαδικασίες.

Οι πράξεις που ζητούσε μέχρι και χθες ο Ερντογάν είναι μία υποσχετική. Εντούτοις ήρε τις αντιρρήσεις του, ενώ έλεγε ότι η διαδικασία ένταξης μπορεί να διαρκέσει χρόνια, έως ότου «αποδειχθεί και εμπράκτως η συμμόρφωση των δύο υποψήφιων χωρών» με τις τουρκικές απαιτήσεις και τώρα περιμένει τα ανταλλάγματα από την πλευρά της Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο ο πρόεδρος Μπάιντεν παρότρυνε τον Ερντογάν στην τηλεφωνική τους επικοινωνία να «αδράξει τη στιγμή» (seize this moment) και να δώσει το ok σε Σουηδία και Φινλανδία.

Πρώτο θέμα για την Άγκυρα είναι το ξεμπλοκάρισμα της αναβάθμισης των 80 παλαιών F-16 που έχει η Τουρκία και η αγορά 40 καινούργιων. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών έχει εδώ και μήνες ζητήσει την έγκριση του προγράμματος από το Κογκρέσο, όμως η διαδικασία δεν έχει προχωρήσει και δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να προχωρήσει με τον τρόπο που θέλει η τουρκική ηγεσία, δηλαδή αμέσως.

Τι θα ζητήσει από την πλευρά του ο Μπάιντεν για να προχωρήσει η συμφωνία με τα F-16, είναι σαφές εδώ και πολύ καιρό, από τον Δεκέμβριο του 2020 με την ενεργοποίηση της πράξης CAATSA και την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για τους S-400. Στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει δεν βρέθηκε λύση. Επιπλέον στην ατζέντα των διμερών προβλημάτων έχουν προστεθεί και άλλα ζητήματα, τα οποία έχουν παραπεμφθεί στην κοινή επιτροπή που έχει συσταθεί, σε επίπεδο διπλωματών, όμως η διαδικασία δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της κυβέρνησης Ερντογάν.

Η καθυστερημένη πρόσκληση

Ο πρόεδρος της Τουρκίας περιμένει την πρόσκληση του Λευκού Οίκου, όμως ο Μπάιντεν δεν είχε ανάλογη ανυπομονησία μέχρι τώρα. Εάν κάτι έχει αλλάξει και ακολουθήσει πρόσκληση θα είναι ένα σαφές μήνυμα επαναπροσέγγισης ΗΠΑ-Τουρκίας και από την εξομάλυνση περνούν στην αναθέρμανση των διμερών τους σχέσεων.

Για τα ελληνοτουρκικά το ερώτημα παραμένει αν ο Ερντογάν θα θέσει ευθέως μέσα στο ΝΑΤΟ θέμα αμφισβήτησης της κυριαρχίας των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, με τις αιτιάσεις περί στρατιωτικοποίησης και παραβίασης των διεθνών συνθηκών, ή θα κινηθεί δια της πλαγίας, στις επαφές που θα έχει και στις παράλληλες συνομιλίες που γίνονται σε επίπεδο υπουργών Άμυνας και Εξωτερικών του ΝΑΤΟ.

Το πιθανότερο είναι να κινηθεί πλαγίως και μέσω των υπουργών του Τσαβούσογλου και Ακάρ να κάνει άλλη μία νύξη των απαιτήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Κάτι ανάλογο γίνεται εδώ και καιρό σε επίπεδο διμερών επαφών του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας με τους ομολόγους του τόσο των χωρών του ΝΑΤΟ, όσο και της ΕΕ και άλλων οργανισμών.

Στην πορεία θα φανούν σταδιακά οι προεκτάσεις του διπλωματικού πυρετού που προκάλεσε η Άγκυρα στο ΝΑΤΟ, εξ αφορμής της ένταξης Σουηδίας και Φινλανδίας και αν τα ανταλλάγματα που έχει πάρει, ή περιμένει να πάρει, θα αυξήσουν την τουρκική επιθετικότητα. Οι επόμενες κινήσεις του προέδρου Μπάιντεν θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό και τις επόμενες κινήσεις του Ερντογάν.