Τί προσδοκά ο Κυριάκος από την επίσκεψη Σαλμάν

Πρόοδο στις πολιτικές και τις οικονομικές σχέσεις της Ελλάδας με τη Σαουδική Αραβία επιδιώκει η κυβέρνηση εν όψει της επίσκεψης του (πανίσχυρου) πρίγκιπα-διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στην Αθήνα, πιθανότατα στα μέσα της προσεχούς εβδομάδας. Οι συνομιλίες του διαδόχου με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη θα είναι, αναμφισβήτητα, μεγίστης σημασίας, αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, παρά το άριστο διμερές κλίμα, ο Σαουδάραβας πρίγκιπας έχει ήδη διαψεύσει δύο φορές τις προσδοκίες του Μεγάρου Μαξίμου.

Η πρώτη διάψευση αφορούσε την κατά προτεραιότητα επίσκεψή του στην Αθήνα τον περασμένο Μάιο, προτού μεταβεί στην Άγκυρα. Η δεύτερη διάψευση ήρθε στα τέλη Ιουνίου, όταν ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δεν συνδύασε την επίσκεψή του στην Τουρκία και τις συνομιλίες του με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, με εξισορροπητική μετάβασή του και στην Ελλάδα. Ο εκ μέρους του Ριάντ αρχικός σχεδιασμός συνδυασμένων επισκέψεων στις δύο χώρες ήταν δημόσια γνωστός επί εβδομάδες, αντιγράφοντας την παλαιά πρακτική των ταξιδιών κορυφαίων Αμερικανών αξιωματούχων στην Αθήνα και την Άγκυρα.

Οι δύο δυσάρεστες διαψεύσεις απέδειξαν για πολλοστή φορά την αποτυχία της προσωπικής διπλωματίας του κ. Μητσοτάκη, όπως, για παράδειγμα, όταν τον Αύγουστο του 2019 ανέμενε μονομερείς υποχωρήσεις των Μακρόν και Μέρκελ για το ελληνικό πρωτογενές πλεόνασμα και τον Μάρτιο του 2022 ήταν βέβαιος για συμφωνία με τον Ερντογάν περί ηρεμίας στο Αιγαίο. Κατά παρόμοιο τρόπο ο πρωθυπουργός παρερμήνευσε και μεγιστοποίησε το απλώς θετικό κλίμα της συνάντησής του με τον διάδοχο στο Ριάντ, τον Οκτώβριο του 2021. Πάντως, παρά τη δικαιολογημένη απογοήτευση των αρμόδιων Ελλήνων διπλωματών μετά τις λανθασμένες εκτιμήσεις του Μεγάρου Μαξίμου, η εργασία τους προβλέπεται να καταλήξει σε δύο απτά αποτελέσματα κατά την επικείμενη επίσκεψη του πρίγκηπα-διάδοχου:

Πρώτον, στην ανακοίνωση ή και την υπογραφή (δεν έχει ακόμα ληφθεί οριστική απόφαση) πλαισίου για την τακτική σύγκληση Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) των δύο χωρών τα επόμενα χρόνια. Η θεσμοθέτηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας θα προσδώσει στρατηγικό χαρακτήρα στις διμερείς σχέσεις ανεξάρτητα από τις επαφές του Ριάντ με άλλα κράτη της ευρύτερης περιοχής. Δυστυχώς, και στο σημείο αυτό η κυβέρνηση ήταν βιαστική με διαρροές περί θεσμοθέτησης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας πέρυσι τον Οκτώβριο, χωρίς τις απαιτούμενες υπογραφές, και με την αβάσιμη βεβαιότητα σύγκλησής του εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022.

Δεύτερον, στην υπογραφή Συμφωνίας Προστασίας Επενδύσεων και, ενδεχομένως, μνημονίων συνεργασίας σε πολιτιστικά, εκπαιδευτικά, επιστημονικά και άλλα θέματα. Ωστόσο, η Συμφωνία Προστασίας Επενδύσεων μόνο θα περιγράφει το διμερές συμβατικό πλαίσιο και δεν πρόκειται να συνοδευτεί από την ανακοίνωση συγκεκριμένων σαουδαραβικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Άλλωστε, δεν έχει περάσει αρκετός χρόνος από την επίσκεψη κυβερνητικής αντιπροσωπίας στο Ριάντ, τον Μάρτιο και τη σύγκληση της Μεικτής Διυπουργικής Επιτροπής και τη συνάντηση επιχειρηματιών στην Αθήνα τον Μάιο.

Τί προσδοκούμε από την Σαουδική Αραβία

Το κλίμα των συναντήσεων ήταν θετικό, χωρίς να προκύψει κάτι συγκεκριμένο, λαμβάνοντας υπόψη και τα γενικότερα προβλήματα της σαουδαραβικής πλευράς στις οικονομικές σχέσεις της με όλα τα μέλη της ΕΕ (απαίτηση βίζας, διατάξεις ανταγωνισμού κ.λπ.). Ελπίζεται, τουλάχιστον, ότι το Δημόσιο Επενδυτικό Ταμείο (PIF) της Σαουδικής Αραβίας θα περιγράψει κάποια στοιχεία μελλοντικού ενδιαφέροντος του στην Ελλάδα, όπως η υποστήριξη κρατικού fund με σταδιακές καταθέσεις ως και 100.000.000 δολαρίων.

Παράλληλα, παραμένει ασαφής η στάση που θα τηρήσει ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν σε θέματα μείζονος πολιτικού ενδιαφέροντος για την ελληνική πλευρά. Ασφαλώς, παρά την οργή του Ριάντ για την πολυετή στήριξη της Άγκυρας προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ουδείς αναμένει ευθεία καταδίκη της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ πιο ρεαλιστική προσδοκία αποτελεί η δημόσια επιβεβαίωση (γενικά) του σεβασμού προς το Διεθνές Δίκαιο. Την ίδια ώρα, η κατάληψη δύο ελληνικών τάνκερ από τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν επιβεβαιώνει, στο έπακρο, τις πάγιες απόψεις της Σαουδικής Αραβίας για τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τεχεράνης. Όσο, όμως, εξελίσσεται η κρίση των τάνκερ, η Αθήνα δεν επιθυμεί υψηλούς τόνους.

Αντίθετα, ο πρίγκηπας-διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας θα εξακολουθήσει να τηρεί πολιτική ίσων αποστάσεων στο Ουκρανικό, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η εξεύρεση δημόσιου πεδίου συναίνεσης με την Ελλάδα στο συγκεκριμένο θέμα. Εν όψει του “ενεργειακού χειμώνα” στην ΕΕ, η κυβέρνηση προσβλέπει στην αύξηση των εισαγωγών πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία, αλλά οι παραγόμενες ποσότητες, αν και κιόλας κάπως μεγαλύτερες, εξαρτώνται από τη γενικότερη πολιτική του OPEC και όχι μόνο του Ριάντ.