Τι θα συζητήσουν Ελλάδα-ΗΠΑ στον Στρατηγικό Διάλογο τον Οκτώβριο

Με στόχο την περαιτέρω αναβάθμιση των ήδη άριστων ελληνοαμερικανικών σχέσεων οι αρμόδιοι αξιωματούχοι των δύο χωρών υιοθετούν σχετικό χρονοδιάγραμμα. Τον Οκτώβριο θα δοθεί συνέχεια στον διμερή Στρατηγικό Διάλογο. Πρόκειται και για συνέχεια των πρόσφατων συνομιλιών του υπουργού Εξωτερικών Δένδια με τον ομόλογό του Πομπέο και τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Μπόλτον στην Ουάσιγκτον και των πιο εξειδικευμένων επαφών του βοηθού υπουργού Εξωτερικών Ρίκερ στην Αθήνα.

Ορόσημο θα αποτελέσει ο δεύτερος γύρος του Στρατηγικού Διαλόγου τον Οκτώβριο στην ελληνική πρωτεύουσα (ως συνέχεια του πρώτου γύρου στην Ουάσιγκτον τον Δεκέμβριο 2018). Σ’ αυτόν τον γύρο θα δοθεί έμφαση σε ζητήματα άμυνας, ενέργειας, ασφάλειας-αντιτρομοκρατίας και πιθανώς επενδύσεων, παρά τις συνεχιζόμενες δυσχέρειες με τους ξένους δανειστές.

Στο πλαίσιο του πιο δημόσιου και πανηγυρικού (σε σχέση με τον περσινό) δεύτερου γύρου εξετάζεται το ενδεχόμενο άφιξης στην Αθήνα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μ. Πομπέο και διεξαγωγής συνομιλιών με τον πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη. Αυτό θα σηματοδοτήσει ουσιαστική αλλαγή συγκριτικά με την πολύμηνη άρνησή του να συναντήσει διμερώς τον Τσίπρα.

Η “κόκκινη κάρτα” Πομπέο προς τον πρώην πρωθυπουργό οφειλόταν κυρίως στη στάση του στο θέμα της Βενεζουέλας. Επίσης, η “διπλωματική χρησιμότητα” του Τσίπρα είχε εξαντληθεί μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών και ενόψει εκλογών. Διευκρινίζεται πάντως ότι ο Στρατηγικός Διάλογος θα είναι αναβαθμισμένος, ανεξάρτητα από το αν θα καταστεί τελικά δυνατή η επίσκεψη Πομπέο, η οποία εξαρτάται από τις γενικότερες διεθνείς εξελίξεις το φθινόπωρο (σχέσεις με Ιράν, Ρωσία).

Το ίδιο ισχύει για την πιθανότητα συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τραμπ, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Παρά τις φημολογίες, τίποτα συγκεκριμένο και οριστικό δεν υπάρχει μέχρι στιγμής, καθώς δεν αποκλείεται ο Ντ. Τραμπ να μη συναντήσει (όπως έκανε και πέρυσι λόγω της εκστρατείας για τις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου) κανέναν ξένο ηγέτη.

Υπάρχει άνεση χρόνου;

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές, ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος έχει μεταφέρει προς την κυβέρνηση το σαφές μήνυμα ότι εκτιμάται η πρόθεση του Μητσοτάκη να συναινέσει στην αναθεώρηση-επικαιροποίηση ορισμένων διατάξεων της υφιστάμενης Αμοιβαίας Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) του 1990.

Το κύριο σκεπτικό των ΗΠΑ είναι ότι θα πρέπει η επικαιροποίηση να αντιμετωπίσει τις νέες ανάγκες στη Μεσόγειο, τα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή μέσω πρόσθετων διευκολύνσεων στη Σούδα, στην κεντρική Ελλάδα και στη Θράκη. Μετά από αυτή την πρώτη διαδικασία θα ακολουθήσει διαπραγμάτευση για την καινούρια Συμφωνία MDCA, αν και δεν μπορεί να προβλεφθεί ο χρόνος τελικής υπογραφής της.

Σημειώνεται ότι προς την κατεύθυνση της –υπό μία έννοια– διαδοχικής διαπραγμάτευσης και συνομολόγησης δύο επίσημων κειμένων τάσσεται ανεπίσημα και η ελληνική κυβέρνηση. Σύμφωνα με την “Εστία”, ο Μητσοτάκης «θα προτιμήσει τον Σεπτέμβριο να προχωρήσει στην ανανέωση της Συμφωνίας για τις βάσεις για ένα μόνον έτος και έπειτα, με άνεση χρόνου, θα διαπραγματευθεί μία μεγάλη πολιτική συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τη σύμμαχο χώρα».

Το ερώτημα, πάντως, είναι αν υφίσταται πράγματι άνεση χρόνου και αν θα αποδειχθεί επωφελής η καθυστέρηση, δεδομένων των καταιγιστικών εξελίξεων γύρω από την Ελλάδα. Ας ληφθεί υπόψη ότι για την προηγούμενη Συμφωνία MDCA είχαν απαιτηθεί διαπραγματεύσεις τριών ετών. Ελπίζεται δε πως η “μεγάλη πολιτική συμφωνία” θα περιλαμβάνει και εγγύηση της ασφάλειας της Ελλάδας έναντι εξωτερικής επίθεσης, όπως είχε συμβεί το 1976 (ανταλλαγή επιστολών υπουργών Εξωτερικών Κίσινγκερ και Δημήτρη Μπίτσιου) και το 1992 (επιστολή προέδρου Μπους προς τον ομόλογό του Κων. Καραμανλή).

Οι Αμερικανοί θα επιμείνουν

Μολονότι η ατζέντα του Στρατηγικού Διαλόγου είναι αυστηρά διμερής, είναι φυσικό οι δύο πλευρές να συζητήσουν τις σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα, καθώς και τις εξελίξεις στην Τουρκία, την Κύπρο και τα Βαλκάνια. Η αμερικανική πλευρά θα επιμείνει οι συμφωνίες της Αθήνας με τη Μόσχα και το Πεκίνο να μην έχουν στρατηγικό χαρακτήρα (όπως καθησύχαζε τις ΗΠΑ η κυβέρνηση Τσίπρα τους προηγούμενους μήνες).

Είναι ασαφές, όμως, πώς και με ποια κριτήρια μπορεί να χαρακτηριστεί το ρωσικό ενδιαφέρον για το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ή το κινεζικό για τις τηλεπικοινωνιακές υποδομές 5G και την επέκταση των δραστηριοτήτων της COSCO.

Ως προς την Τουρκία, είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη για τις ισορροπίες τον Οκτώβριο, καθώς όλα μεταβάλλονται ταχύτατα, ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν αναμένει ταχεία επανάληψη των διακοινοτικών συνομιλιών στην Κύπρο, ανεξάρτητα από τις επαφές Αναστασιάδη-Ακιντζί. Αντίθετα, κρίνεται επείγουσα η προώθηση των σχέσεων της ΕΕ με τα Τίρανα και τα Σκόπια.