Την μπάλα στην κερκίδα οι ΗΠΑ για τον Στρατηγικό Διάλογο με Ελλάδα

Έκπληξη και ανησυχία εκφράζεται στην Αθήνα ως προς την περίεργη και αφύσικη (επί τετράμηνο περίπου) αδυναμία συνεννόησης με την Ουάσινγκτον για τον Στρατηγικό Διάλογο και συγκεκριμένα με τον ορισμό της ημερομηνίας διεξαγωγής του τέταρτου γύρου Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ με την παρουσία, στην ελληνική πρωτεύουσα, του υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν.

Αν και οι διμερείς σχέσεις διανύουν μία από τις θερμότερες περιόδους τους και κορυφαίοι Αμερικανοί αξιωματούχοι αναλαμβάνουν σοβαρές πρωτοβουλίες (έστω μειωμένης αποτελεσματικότητας) για εκτόνωση της έντασης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απορρίπτει τα διαδοχικά αιτήματα και τις εναλλακτικές ημερομηνίες που υποβάλλει η ελληνική πλευρά.

Η αμερικανική στάση έχει δυσμενέστατες συνέπειες για την ουσία και την εικόνα των διμερών επαφών. Γιατί συγκρίνεται, πρωτίστως, με τη συνάντηση Μπλίνκεν-Τσαβούσογλου στις 18 Μαΐου 2022 στην Ουάσινγκτον, για διαβουλεύσεις στο πλαίσιο του Στρατηγικού Μηχανισμού ΗΠΑ-Τουρκίας, ο οποίος είναι ιεραρχικά κατώτερος του Στρατηγικού Διαλόγου με την Ελλάδα. Πέραν της διπλωματικής διάστασης, για το ταξίδι Μπλίνκεν υφίσταται και το εσωτερικό, επικοινωνιακό (και προεκλογικό) ενδιαφέρον του πρωθυπουργού Κυριάκο Μητσοτάκη, με σκοπό την επανάληψη των θεαματικών επαφών, του Οκτωβρίου 2019 και του Σεπτεμβρίου 2020, με τον τότε υπουργό Μάικ Πομπέο.

Η εκκρεμότητα για τον 4ο γύρο Στρατηγικού Διαλόγου χρονολογείται από τον Ιούλιο φέτος, όταν η ελληνική πρόταση για προγραμματισμό επίσκεψης του κ. Μπλίνκεν, στις αρχές Οκτωβρίου, απορρίφθηκε, μάλλον βάσιμα, λόγω της χρονικής εγγύτητας με τις εργασίες της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αντιπρότεινε το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου.

Προσπάθειες για άρση του αδιέξοδου

Το ζήτημα φαινόταν να έχει κλείσει, αλλά στα τέλη του καλοκαιριού η αμερικανική πλευρά διεμήνυσε πως η δέσμευσή της ίσχυε μόνον ως προς το σκέλος της ημερομηνίας του 4ου γύρου και όχι ως προς την προσωπική συμμετοχή του κ. Μπλίνκεν. Κατόπιν αυτού, ο ορισμός του ταξιδιού το αργότερο ως τα τέλη του 2022 συζητήθηκε μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια και του πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζορτζ Τσούνης, στα μέσα Σεπτεμβρίου.

Ωστόσο, ο κ. Τσούνης δεν δικαίωσε, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, τις προσδοκίες της ελληνικής κυβέρνησης και τις εντυπώσεις της κοινής γνώμης για την παρεμβατική ισχύ του στα κέντρα αποφάσεων της Ουάσινγκτον. Το απαντητικό -αρνητικό- μήνυμα ήταν ότι, αντί του κ. Μπλίνκεν, στην αντιπροσωπία θα ηγείται υφυπουργός ή βοηθός υπουργός (ενδεχομένως η Βικτώρια Νούλαντ ως άριστη γνώστρια των προβλημάτων της περιοχής).

Τις τελευταίες ημέρες μεταξύ Ελλήνων διπλωματών συζητείται ότι, προς άρση του αδιεξόδου, ο 4ος γύρος θα μπορούσε να διεξαχθεί, όπως και ο 3ος γύρος του Οκτωβρίου 2021, πάλι στην Ουάσινγκτον, με σιωπηρή κατάργηση της πρακτικής τής ανά έτος εναλλαγής σε καθεμιά από τις δύο πρωτεύουσες. Επίσης, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη-Μπλίνκεν της 24ης Οκτωβρίου, η κυβέρνηση εξετάζει την εκδοχή πρόσκλησης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στην Αθήνα, στις αρχές του 2023, πριν από τις εκλογές.

Βέβαια, ακόμα και αν ο νέος προγραμματισμός αποδειχθεί χρήσιμος για την προώθηση της ατζέντας του Στρατηγικού Διαλόγου, πάγια πρακτική του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, διεθνώς, αποτελεί η αποφυγή ανάμειξης ή παρεξηγήσεων σε προεκλογικές περιόδους. Υπάρχει άλλωστε το κακό ιστορικό προηγούμενο του Ιουνίου 1993, με την υποτιθέμενη παρέμβαση για φθινοπωρινές πρόωρες εκλογές από τον υπουργό Γ. Κρίστοφερ, ενώ στην πραγματικότητα του το είχε πρώτος πιθανολογήσει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.

Ταυτόχρονα, ασάφεια διατηρείται και ως προς την οριστικοποίηση συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ (“Σχήμα 3+1”) μέχρι τα τέλη του έτους, όπως είχε συμφωνηθεί ύστερα από τηλεδιάσκεψή τους στις 9 Μαΐου. Η Ουάσινγκτον δεν έχει ορίσει ακόμα τον τόπο και τον χρόνο συνάντησης, αλλά ελπίζεται πως αυτό θα γίνει μετά τη συγκρότηση νέας κυβέρνησης στο Ισραήλ.