Το αυτογκόλ του Ερντογάν στην κυπριακή ΑΟΖ – Η ώρα της αλήθειας για τη Γαλλία

Μέχρι πρότινος, οι πειρατικές ενέργειες της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ μπορεί να παραβίαζαν κατάφωρα το διεθνές δίκαιο, αλλά, όπως είχε φανεί, δεν προσέκρουαν σε αξιόλογη διεθνή αντίδραση. Ακόμα και η ΕΕ ουσιαστικά σφύριζε αδιάφορα για την επίθεση που δέχονταν τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους-μέλους της. Ακόμα και η Γαλλία, η οποία έχει αμυντική συμφωνία με την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι παράνομες γεωτρήσεις του “Φατίχ” στα δυτικά της Κύπρου και του “Γιαβούζ” στα νερά της Καρπασίας δεν έθιγαν τρίτα ισχυρά συμφέροντα. Το ίδιο και οι προετοιμασίες για άνοιγμα της περίκλειστης πόλης στην Αμμόχωστο.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε φραστικά και για να τηρήσει τα προσχήματα έλαβε κάποια μέτρα, τα οποία, όμως, μόνο αμυχή μπορούσαν να προκαλέσουν στην Τουρκία. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν ικανά να την υποχρεώσουν σε αναδίπλωση. Εξ ου και ο Ερντογάν όχι μόνο δεν έκανε πίσω, αλλά κλιμάκωσε. Το “Γιαβούζ” προγραμματίζει γεώτρηση στο θαλάσσιο οικόπεδο 7, το οποίο είναι νοτίως της Μεγαλονήσου και παραχωρημένο στην ιταλική ENI και στη γαλλική Total.

Η τουρκική αυτή κίνηση δεν αποτελεί απλώς κλιμάκωση. Φέρνει τον κόμπο στο χτένι. Πριν πω γιατί, υπενθυμίζω ότι η Άγκυρα είχε επιχειρήσει να εμποδίσει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη χρήση πολεμικών πλοίων. Έτσι εμπόδισε την προγραμματισμένη γεώτρηση της ENI στο οικόπεδο 3 στις αρχές του 2018. Δεν τόλμησε, όμως, να εμποδίσει ούτε τη γεώτρηση της αμερικανικής ExxonMobil, ούτε τη γεώτρηση της Total.

Τα μηνύματα που είχαν στείλει και η Ουάσιγκτον και το Παρίσι, δεν άφηναν περιθώρια για τουρκικές πειρατικές ενέργειες, όπως εκείνη σε βάρος της ENI. Έτσι, ο Ερντογάν άλλαξε τακτική. Αντί να εμποδίζει γεωτρήσεις εταιρειών που έχουν ισχυρά κράτη πίσω τους, δρομολόγησε τουρκικές γεωτρήσεις σε πρώτη φάση σε μη παραχωρημένα οικόπεδα και τώρα σε παραχωρημένο, στο 7.

Η ENI αγοράζει γαλλική προστασία

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ENI είναι η εταιρεία, η οποία έχει αγοράσει τα δικαιώματα στα περισσότερα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ. Επειδή, όμως, πίσω της έχει την Ιταλία, η οποία δεν είναι διατεθειμένη να τα βάλει με την Τουρκία, η ΕΝΙ έκανε συνέταιρό της την Total για να αγοράσει τη γαλλική πολιτική-στρατιωτική προστασία. Η τουρκική εισβολή στο οικόπεδο 7, λοιπόν, είναι μία ευθεία πρόκληση πρωτίστως για τη Γαλλία, η οποία καλείται να αποδείξει ότι είναι σε θέση να κρατήσει τους Τούρκους όχι μόνο μακριά από τις γεωτρήσεις της Total, αλλά και από τα οικόπεδα, στα οποία έχει δικαιώματα η Total, όπως το 7.

Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι στρατιωτικά αδύναμη να εμποδίσει τις τουρκικές πειρατικές ενέργειες και η Ελλάδα κρατιέται μακριά. Αυτός είναι ο λόγος που η Λευκωσία όχι μόνο προτιμάει την Total, αλλά και έχει προχωρήσει σε συμφωνία με το Παρίσι για την παραχώρηση ναυτικής βάσης στα νότια της Μεγαλονήσου. Με τη συμφωνία αυτή οι Γάλλοι επιστρέφουν στην Ανατολική Μεσόγειο και μάλιστα σε στρατηγικό σημείο. Από την άλλη πλευρά, οι Ελληνοκύπριοι εξασφαλίζουν κάποιου είδους αμυντική ομπρέλα έναντι της Τουρκίας.

Τώρα, λοιπόν, που ο Ερντογάν φέρνει τον κόμπο στο χτένι, η Γαλλία καλείται να αποδείξει εμπράκτως ότι είναι διατεθειμένη να ανταποκριθεί στον ρόλο που έχει αναλάβει. Το γεγονός ότι η πρόκληση τίθεται την ώρα που πραγματοποιείται η τουρκική εισβολή στη βορειοανατολική Συρία, προσφέρει στην κυβέρνηση Μακρόν μεγαλύτερα περιθώρια κινήσεων όχι μόνο ως Γαλλία, αλλά και στο επίπεδο της ΕΕ, στη συζήτηση για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.

Το μπαλάκι στο Παρίσι

Η Γαλλία, άλλωστε, ως παλιά αποικιοκρατική δύναμη, διατηρεί ισχυρό ενδιαφέρον για τη Συρία και βλέπει την Ανατολική Μεσόγειο ως ενιαίο γεωπολιτικό χώρο. Προφανώς, στο Παρίσι αναμένουν να δουν πως θα εξελιχθεί η τουρκική εισβολή στο στρατιωτικό επίπεδο, αλλά έτσι κι αλλιώς στο επόμενο διάστημα θα πρέπει να εκδηλώσουν την αντίδρασή τους για το οικόπεδο 7, ή να παραμείνουν αδρανείς.

Προς το παρόν στην κυπριακή ΑΟΖ πλέει μία γαλλική και μία ιταλική φρεγάτα, αλλά είναι σαφές πως αυτή η ναυτική παρουσία έχει συμβολικό, παρά επιχειρησιακό χαρακτήρα. Το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό έχει ουσιαστικά περικυκλώσει την Κύπρο με 20 περίπου ναυτικές μονάδες, σε μία επίδειξη ισχύος προς όλες τις κατευθύνσεις και κυρίως προς τη Γαλλία και την Ιταλία, αν και τη δεύτερη δεν την πολυϋπολογίζουν στην Άγκυρα.

Εάν ανεχθούν την τουρκική γεώτρηση, θα καταρρακωθεί το κύρος και η αξιοπιστία της Γαλλίας όσον αφορά την ικανότητά της να κρατάει τους Τούρκους μακριά. Στην Άγκυρα θα διαπιστώσουν εν τοις πράγμασι ότι μπορούν χωρίς κόστος να κάνουν γεωτρήσεις και στα άλλα παραχωρημένα σε ENI και Total οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ. Με άλλα λόγια, η γαλλική αποτροπή θα έχει αποδειχθεί επιταγή χωρίς αντίκρισμα.

Ο Ερντογάν έστρεψε εναντίον του τη Γαλλία

Προς το παρόν, η τουρκική πρόκληση είχε ως αποτέλεσμα να εξωθήσει το Παρίσι σε μία πιο σκληρή στάση από ό,τι σχεδίαζε. Αυτό δεν αποτυπώθηκε μόνο στη ρητορική, αλλά και στην πίεση που άσκησαν οι Γάλλοι στο πλαίσιο της ΕΕ για την υιοθέτηση κυρώσεων που πονάνε την Τουρκία. Η Λευκωσία ζητάει εδώ και καιρό την επιβολή αυστηρών κυρώσεων εναντίον οποιουδήποτε προσώπου, αλλά και οργανισμού, εμπλέκεται στις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό το μέτρο ουσιαστικά θα ακύρωνε τη δυνατότητα της Τουρκίας να πραγματοποιήσει πραγματική γεώτρηση.

Μέχρι πρότινος, η ΕΕ είχε αποφύγει να υιοθετήσει το κυπριακό αίτημα. Τώρα πλέον, όμως, υπέρ της επιβολής τέτοιων κυρώσεων έχει ρίξει το βάρος της και η Γαλλία, υποστηριζόμενη και από την Ιταλία, επειδή ακριβώς θίγονται οι εταιρείες τους. Το γεγονός αυτό έχει αλλάξει το κλίμα και τον συσχετισμό δυνάμεων εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με αποτέλεσμα η Τουρκία να απομονωθεί πολιτικά-διπλωματικά στην Ευρώπη και να βρεθεί αντιμέτωπη με δυσεπίλυτα πρακτικά προβλήματα.

Η εξέλιξη αυτή δείχνει κάτι. Ειδικά σ’ αυτή τη συγκυρία που έχει πολεμικό μέτωπο στη βορειοανατολική Συρία, ο Ερντογάν δεν είχε σοβαρό λόγο να στείλει το “Γιαβούζ” στο οικόπεδο 7 και κατ’ αυτόν τον τρόπο να ανοίξει μέτωπο με τη Γαλλία και την Ιταλία. Κι όμως, το άνοιξε με αρνητικές γι’ αυτόν επιπτώσεις. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι η αλαζονεία του τον τυφλώνει, ότι συμπεριφέρεται σαν χείμαρρος, ότι δεν διαβάζει σωστά την κατάσταση και κυρίως ότι δεν ξέρει πότε να σταματήσει. Όπως έχει αποδείξει η Ιστορία, αυτό είναι συνταγή για στρατηγική ήττα, νωρίτερα ή αργότερα.