Το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία και η χαμένη ευκαιρία

Το Βερολίνο επιμένει στην αρχική απάντηση που έδωσε στο αίτημα του Νίκου Δένδια για εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, επαναλαμβάνοντας και σήμερα ότι οι γερμανικές εξαγωγές όπλων γίνονται κατά περίπτωση και λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας. Η Γερμανία παραμένει, ωστόσο, για την ώρα η μοναδική χώρα που έχει απαντήσει σε ένα ζήτημα, το οποίο είχε τεθεί από τον πρωθυπουργό, ήδη από την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, στις αρχές του μήνα.

Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την επιστολή του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου, Κρίστοφερ Μπούργκερ, επανέλαβε ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση λαμβάνει τις σχετικές αποφάσεις έπειτα από προσεκτική εξέταση. Μάλιστα, ειδικά για την Τουρκία, είπε ότι τα τελευταία χρόνια, οι νέες εγκρίσεις πώλησης όπλων είναι πολύ χαμηλές.

Σύμφωνα με τον ίδιο «δεν έχει δοθεί καμία νέα έγκριση για κρίσιμες εξαγωγές όπλων, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από την Τουρκία στο πλαίσιο περιφερειακών στρατιωτικών επιχειρήσεων». Πόσο αληθινό είναι όμως αυτό; Η απάντηση του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών είναι σχεδόν ίδια με τη δήλωση που είχε κάνει, στις 9 Σεπτεμβρίου, ο Γερμανός υφυπουργός Οικονομίας Ούλριχ Νούσμπαουμ, απαντώντας σε επερώτηση των Πρασίνων σχετικά με τις γερμανικές εξαγωγές όπλων στην Τουρκία.

Γερμανικά μισόλογα για το εμπάργκο 

Ο ίδιος υφυπουργός, σύμφωνα με την Deutche Welle, μία ημέρα νωρίτερα, στις 8 Σεπτεμβρίου, απαντώντας σε επερώτηση του κόμματος “Η Αριστερά” είχε αναφέρει ότι το υπουργείο ενέκρινε από την 1^η Ιανουαρίου έως την 31^η Αυγούστου εξαγωγές ύψους 27.608.964 εκ. ευρώ.  Ο Γερμανός υφυπουργός είχε πει τότε ότι αυτές οι αποφάσεις αφορούσαν «κυρίως τον ναυτικό τομέα». Προϊόντα δηλαδή που σχετίζονται σχεδόν αποκλειστικά με τα έξι υποβρύχια “214” του γερμανικού ομίλου ThyssenKrupp Marine Systems.

Παραλλήλως, από την ετήσια έκθεση του υπουργείου Οικονομίας προκύπτει ότι το 2019 η αξία των εξαγωγών όπλων στην Τουρκία ήταν ακόμη πιο χαμηλή. Σύμφωνα μάλιστα με τα στοιχεία, το 2019, εγκρίθηκαν συνολικά 187 αιτήσεις για εξαγωγές όπλων στην Τουρκία, συνολικής αξίας 31.618.242 ευρώ, και  απορρίφθηκαν 12 αιτήσεις αξίας 14.575.810 ευρώ.

Σε ό,τι αφορά όμως την αξία των τρεχουσών εξαγωγών η εικόνα είναι διαφορετική, καθώς η Τουρκία ήταν τη διετία 2018-2019  ο σημαντικότερος εισαγωγέας όπλων γερμανικής προέλευσης. Η συνολική αξία τους, για αυτήν την διετία, φτάνει μάλιστα στα 584,7 εκ. ευρώ και αφορά επίσης προϊόντα που σχετίζονται με τα υποβρύχια “214”, τα οποία συναρμολογούνται στην Τουρκία.

Την ώρα πάντως που το Βερολίνο δίνει έστω αυτήν την απάντηση, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία αντίδραση από τους άλλους δύο αποδέκτες των επιστολών Δένδια: την Ισπανία και την Ιταλία. Σημειώνεται ότι η Μαδρίτη, πέρα από την ισχυρή τραπεζική έκθεσή της στην τουρκική αγορά αποτελεί έναν επίσης σημαντικό προμηθευτή όπλων στην Τουρκία. Η ισπανική Navantia εμπλέκεται στην κατασκευή του τουρκικού ελικοπτεροφόρου “Αναντολού”, ενώ το 2019 η Μαδρίτη προμήθευσε στην Τουρκία δύο μεταγωγικά αεροσκάφη A400M, συνολικής αξίας 252,6 εκατ. ευρώ, καθώς και εκατοντάδες εκτοξευτές βομβίδων και πληθώρα πυρομαχικών.

Σημαντική είναι όμως και η αμυντική συνεργασία της Ρώμης με την Άγκυρα, καθώς η ιταλική Agusta στο πλαίσιο της συμφωνίας της με την Τurkish Aerospace Industries (ΤΑΙ) συνεργάζεται για την παραγωγή του επιθετικού ελικοπτέρου T129 ATAK, το οποίο αποτελεί την τουρκική εκδοχή του Mangusta. Παραλλήλως, ιταλικά πυροβόλα έχουν εγκατασταθεί σε τουρκικές κορβέτες, ενώ υπάρχει ιταλοτουρκική συνεργασία και στον τομέα της κατασκευής ηλεκτρονικών συστημάτων επιτήρησης. Δραστηριότητα στον αμυντικό τομέα έχουν βέβαια στην τουρκική αγορά και εταιρίες άλλων κρατών μελών της ΕΕ, σε μικρότερη, ωστόσο, έκταση.

Γιατί τώρα 

Με βάση βέβαια τα παραπάνω γεννάται ένα ερώτημα. Γιατί ο Μητσοτάκης έβαλε τέτοιο θέμα, αφού είναι σχεδόν σίγουρο, ότι τουλάχιστον οι τρεις προαναφερόμενες χώρες, μαζί τους και η Ολλανδία, δεν θα επέβαλαν ποτέ εμπάργκο όπλων, ούτε καν άλλες κυρώσεις, στην Τουρκία. Ο πρωθυπουργός έθεσε το θέμα στη Σύνοδο Κορυφής, το επανέλαβε στην συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, επισημαίνοντας την αμερικανική απόφαση για τα F-35, ενώ σχετικά αναφορά έκανε και σήμερα στην Τριμερή συνάντηση της Λευκωσίας.

Μιλώντας για τα μέτρα που έλαβε έναντι της τουρκικής προκλητικότητας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στο εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία, τονίζοντας ότι δεν γίνεται οι χώρες του ευρωπαϊκού μπλοκ να προμηθεύουν με όπλα μια τρίτη χώρα, η οποία μπορεί να τα χρησιμοποιήσει εναντίον κρατών-μελών της ΕΕ. Σημειώνεται ότι Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία ήταν οι χώρες που αντέδρασαν ιδιαίτερα στο ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Άγκυρα και ο Μητσοτάκης, με το θέμα του εμπάργκο, επιχειρεί ουσιαστικά, υπενθυμίζοντας και σχετικές αποφάσεις προηγούμενων Ευρωπαϊκών Συμβουλίων, να τους επισημάνει ότι οι κυρώσεις στην Τουρκία θα πρέπει να είναι πραγματικές.

Τον ίδιο στόχο έχει και το αίτημα για την αναστολή της Τελωνειακής Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας, όπου και εκεί όμως η πρώτη αντίδραση του Βερολίνου είναι αποκαρδιωτική. Το σκεπτικό του Μητσοτάκη είναι ότι δεν γίνεται ένα τρίτο κράτος, υποψήφιο προς ένταξη, να απολαμβάνει τα οφέλη της ελεύθερης αγοράς της ΕΕ, την ώρα που στρέφεται εναντίον των συνόρων της. Το Βερολίνο, ωστόσο, υπενθυμίζει την θετική ατζέντα που περιλαμβάνεται στην απόφαση του πρόσφατου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Η ελληνική κυβέρνηση εντάσσει αυτές τις δύο ενέργειες στο διπλωματικό τείχος που επιχειρεί να ορθώσει απέναντι στην συνεχιζόμενη τουρκική προκλητικότητα. Την ίδια ώρα, η αντιπολίτευση κάνει λόγο για “μπαλωθιές” και “πυροτεχνήματα” απέναντι στην ανυπαρξία κυρώσεων. Πέρα από την πολιτική αντιπαράθεση πάντως τα συγκεκριμένα θέματα καλά έγινε και τέθηκαν.

Το ζήτημα είναι, αν ο χρόνος είναι σωστός και αν μπορούν πλέον να εξυπηρετήσουν σε κάτι. Ειδικά όταν είναι εμφανές ότι η μεγάλη ευκαιρία, το βέτο δηλαδή στις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας για την καταστολή των διαδηλώσεων και κατά της Μόσχας για την υπόθεση Ναβάλνι, χάθηκε. Ήδη η Γερμανία πήρε αυτά που ήθελε και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα βόρειες και ανατολικές έχουν ξεχάσει πλέον, ότι υπάρχει και η Τουρκία.