Το επεισόδιο με το γαλλικό πλοίο και το παιχνίδι της Τουρκίας με τις NAVTEX

Το 1972, η 10η Διεθνή Υδρογραφική Διάσκεψη δρομολόγησε τη δημιουργία μιας παγκόσμιας υπηρεσίας για το συντονισμό των ανακοινώσεων/προειδοποιήσεων σε θέματα ασφαλούς ναυσιπλοΐας. Έτσι προέκυψε η Παγκόσμια Υπηρεσία Προειδοποιήσεων Ναυσιπλοΐας (WWNWS). Σε αυτή έχει ενσωματωθεί το Παγκόσμιο Σύστημα Κινδύνου και Ασφάλειας στη Θάλασσα (GMDSS) που τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 1992.

Η Υπηρεσία Προειδοποιήσεων μεταδίδει σ’ όλα τα πλοία Πληροφορίες Ναυτιλιακής Ασφάλειας (MSI) ώστε να ενημερώνονται συνεχώς για κινδύνους στις περιοχές που πλέουν. Η Υπηρεσία αυτή συντονίζει τους αρμόδιους ανά τον κόσμο κρατικούς φορείς. Στο πλαίσιο αυτό, οι ωκεανοί και οι θάλασσες χωρίστηκαν από τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (ΙΜΟ) σε 21 γεωγραφικές περιοχές, που χαρακτηρίζονται με λατινικούς αριθμούς. Για κάθε μια από τις περιοχές έχει καθοριστεί ένας συντονιστής.

Η Μεσόγειος με την Μαύρη θάλασσα ανήκει στη Περιοχή ΙΙΙ. Για την περιοχή NAVAREA ΙΙΙ συντονιστής είναι η Ισπανία, ενώ για την περιοχή METAREA (μετεωρολογικά) ΙΙΙ, συντονιστής είναι για μεν το δυτικό μέρος η Γαλλία ενώ για το ανατολικό η Ελλάδα.

Οι μετεωρολογικές περιοχές συνήθως χωρίζονται σε μικρότερες θαλάσσιες περιοχές για τη μετάδοση ακριβέστερων προβλέψεων και στην Ανατολική Μεσόγειο, υπάρχουν 36 υποπεριοχές (Χάρτης METAREA ΙΙΙ) για την έκδοση μετεωρολογικών προβλέψεων.

Η ίδρυση της NAVTEX  έχει σκοπό τη διαβίβαση σε όλα τα πλοία που πλέουν στην αντίστοιχη περιοχή, όλων των ναυτιλιακών, μετεωρολογικών πληροφοριών με μηνύματα που μεταδίδονται από το σταθμό και λαμβάνονται αυτόματα με τηλετυπικό τρόπο. Οι εκπομπές αυτές γίνονται σε κάθε περιοχή στην ίδια συχνότητα (518 KHz), αλλά με καθορισμένη σειρά και ώρα για να αποφεύγονται οι παρεμβολές.

NAVAREAS και ΝΑVTEX

Κάθε τέτοια περιοχή μετάδοσης προειδοποιήσεων NAVAREA περιλαμβάνει το πολύ 24 υπο-περιοχές που κάθε μία έχει ένα σταθμό για τη μετάδοση των σημάτων. Η υπηρεσία NAVTEX της Ελλάδας ανήκει στην περιοχή NAVAREA III. Στις υπο-περιοχές το αντίστοιχο κράτος εκδίδει τοπικές NAVTEX που αφορούν ειδοποιήσεις ασφάλειας ναυσιπλοΐας μόνο εντός των περιοχών κυριαρχίας τους. Οι υπόλοιπες (ανοικτή θάλασσα) περιλαμβάνονται στον κατάλογο των εν ισχύει NAVTEX της κάθε NAVAREA.

Οι σταθμοί εκπομπής NAVTEX στην περιοχή NAVAREA III, φαίνονται στον παραπάνω πίνακα ενώ ο χάρτης κάλυψης των σταθμών της Ανατολικής Μεσογείου στον παραπλεύρως χάρτη.
Για τις ελληνικές θάλασσες η Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού έχει αναλάβει ρόλο συντονιστή για την συλλογή, επεξεργασία και διαβίβαση. Η εκπομπή μηνυμάτων γίνεται από τους σταθμούς NAVTEX που αφορούν στις ελληνικές θάλασσες, με συναρμόδιες υπηρεσίες την Μετεωρολογική Υπηρεσία και το θάλαμο επιχειρήσεων του Λιμενικού Σώματος.

Ζωτικής σημασίας και επείγοντα μηνύματα εκπέμπονται εκτάκτως όποτε απαιτείται, ενώ τα Έκτακτα Δελτία θυελλωδών ανέμων εκπέμπονται αμέσως μόλις εκδοθούν. Οι δέκτες NAVTEX στα πλοία επεξεργάζονται τα μηνύματα που λαμβάνονται μέσω υπολογιστή. Όπως γίνεται αντιληπτό από τους σχετικούς χάρτες, το τμήμα μεταξύ Μάλτας και Αιγύπτου δεν καλύπτεται ικανοποιητικά.

Το πρόβλημα εντοπίστηκε και συζητήθηκε το 2006 στη σύσκεψη των εθνικών συντονιστών των περιοχών NAVTEX της NAVAREA III (18-19/1/2006) στην οποία συμμετείχαν εννέα χώρες (Algeria, Croatia, Cyprus, Greece, Italy, Malta, Spain, Tunisia και Turkey). Μας ζητήθηκε να αναλάβουμε την κάλυψη της θαλάσσιας περιοχής μέχρι την ακτογραμμή της Λιβύης ώστε το κενό αυτό να καλυφθεί. Στη σύσκεψη εκείνη ο Τούρκος εκπρόσωπος δεν αντέδρασε.

Επικίνδυνο τουρκικό παιχνίδι

Δύο χρόνια μετά, στις 3/3/2008, η Τουρκία αντέδρασε και όχι μόνο διαφώνησε αλλά έθεσε θέμα “μικρής έκτασης” των περιοχών που καλύπτουν η Σμύρνη και η Αττάλεια. Ζήτησε τα όρια των περιοχών αυτών, επειδή έχουν πολιτικές επιπτώσεις, να ξανασυζητηθούν. Στη συνέχεια η Τουρκία προσπάθησε δολίως, σε σύσκεψη για Έρευνα-Διάσωση, να αλλάξει τα όρια, χωρίς να ενημερώσει Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο. Έτσι, μέχρι σήμερα το πρόβλημα κάλυψης της περιοχής νότια της Κρήτης δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Η Τουρκία εξακολουθεί να δημιουργεί προβλήματα σε βάρος της ασφαλούς ναυσιπλοΐας.

Στις 15 Απριλίου 2021, εξεδόθη από Ελλάδα η NAVTEX 260/21 που ενημέρωνε για ερευνητικές δραστηριότητες του γαλλικού ωκεανογραφικού σκάφους L’ Atalante στο νοτιοανατολικό Κρητικό πέλαγος και στη Μεσόγειο σε συγκεκριμένα σημεία εντός της ελληνικής ΑΟΖ, όπως αυτή οριοθετήθηκε με την Αίγυπτο, που θα γινόταν στις 15, 16,17 και 18 Απριλίου.

Ένα μέρος της περιοχής ερευνών βρισκόταν εντός της περιοχής που όρισε το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Μόλις λοιπόν η Άγκυρα αντελήφθη την ελληνική NAVTEX, εξέδωσε την επομένη μια “αντι-NAVTEX” από τον σταθμό της Αττάλειας. Με αυτή έλεγε πως η Ελλάδα αναρμοδίως εξέδωσε αγγελία/προειδοποίηση για τις εργασίες του γαλλικού σκάφους και πως η ελληνική NAVTEX να μην ληφθεί υπόψη. Επίσης, έστειλε και πολεμικό της πλοίο για να εκπέμψει τον ισχυρισμό της πως το γαλλικό πλοίο ερευνούσε σε περιοχή που ανήκει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα!

Το τουρκικό σκάφος, παρότι ο Γάλλος πλοίαρχος του γνώρισε πως οι έρευνές του γίνονται βάσει νόμιμης NAVTEX, συνέχισε να το παρενοχλεί. Τελικά, το γαλλικό ερευνητικό πλοίο, αφού ύψωσε τη γαλλική σημαία σε πιο εμφανές σημείο, συνέχισε τις έρευνες και λίγη ώρα αργότερα κατευθύνθηκε στη περιοχή μεταξύ Κρήτης, Κάσου, Καρπάθου, ολοκληρώνοντας τις έρευνές του σε ελληνικά χωρικά ύδατα. Για το συμβάν ο πρέσβης της Ελλάδας στην Άγκυρα έκανε σχετικό διάβημα την Τρίτη 21 Απριλίου.

Οι Τούρκοι εδώ και χρόνια διαστρεβλώνουν τα πάντα, ψεύδονται και αθετούν διεθνείς συμφωνίες, ώστε να επιτύχουν τους εθνικούς τους στόχους. Αγνοούν συστηματικά τους χάρτες που υπάρχουν και σχεδιάζονται στις διεθνείς ναυτιλιακές και μετεωρολογικές επιτροπές, που αφορούν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Ας σημειωθεί ότι οι καθορισμένες περιοχές ευθύνης αφορούν στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, δεν είναι ζώνες άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Γαλλικό πλοίο και διάβημα

Οι περιοχές ευθύνης για την έκδοση NAVTEX συνήθως συμπίπτουν με την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ του παράκτιου κράτους. Εδώ ποντάρουν οι Τούρκοι, τροποποιώντας αυθαίρετα τα καθιερωμένα και αναγνωρισμένα από διεθνείς οργανισμούς όρια. Αδιαφορούν για το γεγονός ότι έτσι μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση στους πλοιάρχους και δυνητικά κάποιο ατύχημα.

Η Τουρκία, όμως, δεν σταμάτησε εκεί. Αμφισβήτησε έμπρακτα την ελληνική ΑΟΖ, έτσι όπως καθορίστηκε σε εκείνη την περιοχή από την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία (Αύγουστος 2020), στέλνοντας μια φρεγάτα. Η Τουρκία παίζει με την ασφάλεια των πλοίων, προκειμένου να αμφισβητήσει εμπράκτως τη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου και έτσι να “νομιμοποιήσει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η τουρκική αμφισβήτηση περιοχών ελληνικής ευθύνης για την έκδοση NAVTEX, είναι παλιά κι αυτό φαίνεται από τις ετήσιες αναφορές του συντονιστή της NAVAREA III, που κάθε χρόνο αναφέρει την ύπαρξη των ίδιων προβλημάτων στη Διεθνή Υδρογραφική Υπηρεσία, χωρίς να προτείνει λύση. Όλοι βλέπουν το πρόβλημα αλλά κανείς δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλία επίλυσης. Το δυσάρεστο στην υπόθεση των NAVTEX είναι πως οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί  “κωφεύουν” και ανέχονται αυτές τις συμπεριφορές, αποφεύγοντας να πάρουν δραστικά μέτρα. Αυτή την αδράνεια εκμεταλλεύεται η Τουρκία και κάθε φορά προχωρά ένα βήμα παρά πέρα.

Στην περίπτωση του γαλλικού ερευνητικού πλοίου δεν αρκεί μόνο το διάβημα. Η Ελλάδα, με τόσο μεγάλο εμπορικό στόλο, πρέπει να κινηθεί πολύ πιο δραστήρια και σε διπλωματικό-πολιτικό επίπεδο, στο πλαίσιο των αρμόδιων διεθνών οργανισμών. Διαδικασίες υπάρχουν, πρέπει το ταχύτερο να τις ενεργοποιήσουμε και ίσως να επανέλθουμε και στο θέμα κάλυψης της περιοχής μεταξύ Κρήτης, Αιγύπτου και Λιβύης.