Το Λονδίνο επαναφέρει από το παράθυρο τουρκικές απαιτήσεις

Μείωση των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής στην Κύπρο, νομιμοποίησή τους μέσα από μια συμφωνία και παραπομπή στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να αποφασίσει για τις εγγυήσεις, σε 15 χρόνια, είναι η νέα φόρμουλα που συζητείται παρασκηνιακά. Η πατρότητα αυτού του νέου αφηγήματος είναι βρετανική και προωθείται μετά την κατάρρευση της Πενταμερούς Διάσκεψης στο Κραν Μοντάνα της Ελβετίας.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, εκείνο που τίθεται από βρετανικής πλευράς είναι το δίλημμα «Σκεφτείτε τι έχετε τώρα και τι μετά που θα μειωθούν τα στρατεύματα». Αυτή την προσέγγιση φαίνεται να υιοθετούν κι άλλες χώρες και οργανισμοί, εκτιμώντας πως μόνο μέσα από αυτή τη φόρμουλα μπορεί να υπάρξει διέξοδος. Διαφορετικά «η Τουρκία δεν θα συνεργασθεί».

Με βάση, λοιπόν, τη θέση αυτή, η οποία τίθεται εκβιαστικά μέσω ενός διλήμματος, επιχειρείται να υπάρξει μια συζήτηση που θα κινείται στη λογική πως η συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει παρουσία στρατευμάτων και ότι ο αριθμός θα προκύψει ως αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης. Εκείνο που φαίνεται να επικρατεί είναι οι δυνάμεις να περιοριστούν στα αγήματα του 1960 (ΕΛΔΥΚ 950, ΤΟΥΡΔΥΚ 650) και η λογική που αναπτύσσεται είναι να παραμείνουν στο νησί εσαεί (στη βάση της αναθεώρησης).

Η τελική απόφαση στο γενικό γραμματέα

Η βρετανική ιδέα σε σχέση με το θέμα των εγγυήσεων και των επεμβατικών «δικαιωμάτων» είναι πως θα πρέπει να υπάρξει ένα μεταβατικό στάδιο διατήρησής τους. Η διαφοροποίηση σε σχέση με την τουρκική θέση είναι πως οι Βρετανοί αφήνουν στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ την τελική απόφαση, δηλαδή εάν θα συνεχιστούν ή όχι η Συνθήκη Εγγυήσεων και τα επεμβατικά «δικαιώματα». Ο χρόνος επανεξέτασης παραμένει ο ίδιος, 15 χρόνια και συνδέεται με την πορεία εφαρμογής της συμφωνίας.

Η Λευκωσία δεν είναι ευχαριστημένη από τη φόρμουλα αυτή, καθώς αφήνει ανοικτό το θέμα της μόνιμης παρουσίας στρατευμάτων. Σε σχέση με το θέμα των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων η μεταβατική περίοδος είναι μακρά και η κατάληξη αμφίβολη.

Το Λονδίνο στην πρώτη Πενταμερή Διάσκεψη, κυρίως στη σύναξη των τεχνοκρατών στο Μοντ Πελεράν, αλλά και στις πρώτες ημέρες στο Κραν Μοντάνα, είχε μια διαφορετική προσέγγιση στο θέμα των Εγγυήσεων. Ο επικεφαλής της βρετανικής αντιπροσωπείας διπλωμάτης Τζόναθαν Άλαν είχε αναφέρει πως το σύστημα των Εγγυήσεων είναι ξεπερασμένο.

Διαφορετική ήταν η τοποθέτηση του Βρετανού υπουργού Ευρώπης, σερ Άλαν Ντάνκαν, ο οποίος πήγε στο Κραν Μοντάνα στην τελευταία φάση. Κινήθηκε σε μια λογική διατήρησης εγγυήσεων και παρουσίας στρατευμάτων με διαφοροποιήσεις. Επιχείρησε, μάλιστα, να φορτώσει την ευθύνη για το αδιέξοδο στην Αθήνα και τη Λευκωσία, προκαλώντας την αντίδραση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά.

Το Λονδίνο τάσσεται και υπέρ της τουρκικής αξίωσης για τις τέσσερις ελευθερίες. Είχε, μάλιστα, αναλάβει και πρωτοβουλίες για προώθησή της. Υπό προϋποθέσεις και με τη μορφή σαλαμοποίησης, η θέση αυτή έγινε αποδεκτή από τη Λευκωσία, όπως διατυπώνεται στην πρόταση του προέδρου Αναστασιάδη.

Ο Κοτζιάς στην Κύπρο

Στο μεταξύ, οι κυβερνήσεις Ελλάδος και Κύπρου θα συζητήσουν θέματα τακτικής και συντονισμού Δευτέρα και Τρίτη 17 και 18 Ιουλίου. Για τον λόγο αυτό μεταβαίνει στην Κύπρο, απευθείας από τις Βρυξέλλες, ο Νίκος Κοτζιάς. Το βράδυ της Δευτέρας ο Έλληνας υπουργός και οι συνεργάτες του θα παρακαθήσουν σε δείπνο που θα παραθέσει ο πρόεδρος Αναστασιάδης.

Θα είναι και η πρώτη συζήτηση που θα έχουν μετά την κατάρρευση της Πενταμερούς Διάσκεψης στο Κραν Μοντάνα. Την Τρίτη, ο κ. Κοτζιάς θα συμμετάσχει σε ειδική συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου. Αθήνα και Λευκωσία εξετάζουν τις επόμενες κινήσεις τους στο Κυπριακό, αναφορικά με την αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων, αλλά και τη στάση που θα τηρήσουν στα ευρωτουρκικά.

Σε ό,τι αφορά το τελευταίο είναι προφανές πως μετά το αδιέξοδο στην Πενταμερή, οι δύο κυβερνήσεις, αξιοποιώντας την ιδιότητα του κράτους-μέλους της ΕΕ, μπορούν να ασκήσουν πιέσεις στην Άγκυρα. Είναι δε μια περίοδος, κατά την οποία μπορούν να υπάρξουν πολλοί σύμμαχοι στην ΕΕ στα ζητήματα αυτά.

Τα sms της Μογκερίνι

Είναι αξιοσημείωτο πως στο τελικό δείπνο στο Κραν Μοντάνα η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι απέφυγε να τοποθετηθεί ως ΕΕ επί του καίριου ζητήματος της Ασφάλειας. Στην πιο κρίσιμη φάση της διαδικασίας, ενώπιον και του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, επέλεξε τη σιωπή. Η κ. Μογκερίνι έσπευσε στο Κραν Μοντάνα προς το τέλος της διαδικασίας, καθώς είχε ενημερωθεί (από ποιους;) ότι βρισκόμαστε κοντά σε συμφωνία.

Ο αντιπρόεδρος  της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς, ο οποίος συμμετείχε στην έναρξη των εργασιών της Διάσκεψης, είχε αναφέρει πως η ΕΕ διαθέτει μηχανισμούς ασφάλειας, προκαλώντας την αντίδραση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Σημειώνεται πως η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, κατά τη διάρκεια των κρίσιμων ωρών της τελευταίας βραδιάς στο Κραν Μοντάνα, επέλεξε, αντί να τοποθετηθεί, να στέλνει sms στον Αλέξη Τσίπρα, καλώντας τον να μεταβεί στο ελβετικό θέρετρο για να στηθεί το γνωστό σκηνικό με τους πρωθυπουργούς των τριών εγγυητριών.

Ο κ. Τσίπρας, βεβαίως, ήταν σε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με τον υπουργό Εξωτερικών και δεν ανέμενε από τρίτους να τον ενημερώσουν για τα τεκταινόμενα ή να τον προσκαλέσουν. Σημειώνεται πως στις 22 Ιουλίου η κ. Μογκερίνι θα βρίσκεται στην Αθήνα και αναμένεται να συζητήσει τα θέματα αυτά με την ελληνική πλευρά.

Κόκκινο φως στην Άγκυρα

Το μόνο θετικό είναι ότι η Άγκυρα έχει προειδοποιηθεί να αποφύγει ακραίες ενέργειες αντίδρασης στη γεώτρηση στο τεμάχιο 11 της κυπριακής ΑΟΖ. Σύμφωνα με πληροφορίες, στις επαφές που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ μεγάλων Δυτικών χωρών και της Τουρκίας, η Άγκυρα φέρεται να έχει δώσει διαβεβαιώσεις για τη συμπεριφορά της.

Μέχρι στιγμής, οι τουρκικές κινήσεις είναι οι συνήθεις. Ενεργεί, δηλαδή, όπως και σε παρόμοιες περιπτώσεις γεωτρήσεων που έγιναν στο παρελθόν. Η τακτική των προκλήσεων και της δημιουργίας έντασης συντηρείται, με την παρουσία του ερευνητικού σκάφους Μπαρμπαρός και πολεμικών σκαφών.

Στο μεταξύ, η επίσκεψη στην Κύπρο τη Δευτέρα 17 Ιουλίου της υπουργού Άμυνας της Γαλλίας Φλοράνς Παρλί δεν είναι, βεβαίως, άσχετη με το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί. Η Γαλλίδα υπουργός θα έχει συνάντηση με τον Κύπριο ομόλογό της Χριστόφορο Φωκαΐδη και στη συνέχεια θα επισκεφθεί τις γαλλικές φρεγάτες που τις τελευταίες ημέρες σταθμεύουν στην Κύπρο. Δεν αποκλείεται να μεταβεί και στην πλατφόρμα της ΤΟΤΑL, στο τεμάχιο 11.