Το μετέωρο βήμα του EastMed και η στροφή των ΗΠΑ

Από την αρχή δεν “πατούσε” καλά το σχέδιο για την κατασκευή του αγωγού EastMed. Ήταν ένα δύσκολο, πολυδάπανο εγχείρημα, που η απόφαση προώθησής του είχε περισσότερο πολιτική και στρατηγική σημασία. Το θέμα επανήλθε στο προσκήνιο με τη δημοσιοποίηση της πληροφορίας (πρώτα στο OmegaPress, από τον Σωτήρη Σιδέρη) ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέστειλε non paper στις εμπλεκόμενες χώρες, με το οποίο εν πολλοίς ξεκαθαρίζει πως δεν στηρίζει το έργο.

Βασικοί αποδέκτες του εγγράφου ήταν η Κύπρος, η Ελλάδα και το Ισραήλ, ενώ πληροφορίες φέρουν τους Αμερικανούς να έχουν ενημερώσει και την κατοχική Τουρκία, η οποία αντιδρά στην κατασκευή του αγωγού. Εάν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει ενημερώσει την Άγκυρα, που δεν είχε άμεση εμπλοκή αλλά αντιδρά έντονα στην υλοποίησή του, είναι μια απόδειξη πως η Ουάσινγκτον έκανε μια κίνηση, που στόχο είχε, μεταξύ άλλων, να ικανοποιήσει τις τουρκικές “ανησυχίες” και “ευαισθησίες”.

Οι Αμερικανοί θέτουν τρεις λόγους για τη μη παροχή διπλωματικής στήριξής τους στο έργο. Πρώτο, την προστασία του περιβάλλοντος/ενεργειακή μετάβαση. Δεύτερο, την έλλειψη οικονομικής και εμπορικής βιωσιμότητας και τρίτον τη δημιουργία εντάσεων στην περιοχή. Αυτό το τελευταίο είναι το καινούργιο στοιχείο στην επιχειρηματολογία που προβαλλόταν από όσους δεν ήθελαν τον αγωγό.

Κι αυτό το “νέο στοιχείο” αναδεικνύει ένα δεδομένο, που θα το βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας. Λαμβάνεται υπόψη η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας, η τάση να προκαλεί εντάσεις για να επιβάλλει την πολιτική της, να αποτρέπει σχεδιασμούς άλλων. Επίσης, αναδεικνύεται και μια άλλη διάσταση, αυτή που συνδέεται με την προσπάθεια του βαθέως Στέιτ Ντιπάρτμεντ να… μην χαθεί η Τουρκία.

Τι είπαν οι ΗΠΑ για τον EastMed

Το θέμα δεν είναι η θέση των Αμερικανών έναντι του EastMed, αλλά η επιχειρηματολογία. Γιατί, ούτως ή άλλως όσο περνά ο καιρός απομακρυνόταν και η υλοποίησή του. Μετά την αλλαγή της κυβέρνησης στο Ισραήλ, το Τελ Αβίβ δεν βλέπει πλέον με την ίδια θέρμη την προοπτική του αγωγού. Είναι προφανές πως σε αντίθεση με την κυβέρνηση Νετανιάχου, που αναδείκνυε τη στρατηγική σημασία του εγχειρήματος, η διάδοχη κατάσταση προσεγγίζει το όλο θέμα με άλλα κριτήρια.

Αλλά και η Αθήνα, τον περασμένο Φεβρουάριο, είχε συζητήσει με το Κάιρο άλλες οδεύσεις. Το θέμα, τότε, είχε προκαλέσει δυσαρέσκεια στη Λευκωσία, αλλά… ξεκαθάρισε μετά την παρέλευση δέκα ημερών, όταν ο Μητσοτάκης σήκωσε το τηλέφωνο και μίλησε με τον Αναστασιάδη.

Υπενθυμίζεται, επίσης, πως όταν υπογράφηκε η συμφωνία στην Αθήνα, τον Ιανουάριο του 2020, από την τελετή-φιέστα απουσίαζε η Ιταλία, που επικαλέστηκε αντιδράσεις της περιοχής που θα κατέληγε ο αγωγός! Ανεξαρτήτως τί συζητείτο, πόσο θερμή είναι η στήριξη των εμπλεκομένων προς το σχέδιο αυτό, το τέλος το έδωσαν οι υπερατλαντικοί “φίλοι” μας. Οι πάλαι ποτέ… στρατηγικοί μας εταίροι.

Οι Αμερικανοί επικαλούνται την κλιματική αλλαγή σε σχέση με το φυσικό αέριο, αλλά την ίδια ώρα μια εταιρεία τους, η Exonn Mobil, διενεργεί γεωτρήσεις στην περιοχή. Επικαλούνται τις εντάσεις για τον EastMed, όχι όμως για τις γεωτρήσεις. Παρέχουν δε στήριξη στο έργο για ηλεκτρική διασύνδεση, καθώς αυτό είναι ανώδυνο, δεν προκαλεί αντιδράσεις και κατ’ επέκταση εντάσεις. Οι Αμερικανοί επικαλούνται τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος, κάτι που έχει απασχολήσει τους εμπλεκόμενους όπως και την ΕΕ που χρηματοδότησε τη μελέτη.

Επαναπροσέγγιση ΗΠΑ-Τουρκίας

Ενόψει των αντιδράσεων που προκλήθηκαν με τη δημοσιοποίηση του non paper, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ τοποθετήθηκε απαντώντας σε ερώτηση του συναδέλφου Μιχάλη Ιγνατίου. Πώς απαντά; Με την παροχή στήριξης στη «σχεδιαζόμενη διασύνδεση EuroAfrica από την Αίγυπτο προς την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα, και την προτεινόμενη διασύνδεση EuroAsia για τη σύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ευρώπης».

Επανήλθαν δε και στην ξεχασμένη περιφερειακή συνεργασία «του μηχανισμού 3+1 στον οποίο συμμετέχουν η Κυπριακή Δημοκρατία (ROC), η Ελλάδα, το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες». Το μείζον στην εξέλιξη αυτή είναι το περιεχόμενο της αμερικανικής παρέμβασης και ο ρόλος σε όλα αυτά της κατοχικής Τουρκίας.

Η εξέλιξη αυτή “δένει” με τις κινήσεις επαναπροσέγγισης των ΗΠΑ με την κατοχική δύναμη και την επαναφορά του διαχρονικού δόγματος έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου. Αυτό είναι ένα ζήτημα που δεν πρέπει να υποβαθμιστεί από Αθήνα και Λευκωσία, καθώς καθορίζει τη στάση των ΗΠΑ έναντι των Άγκυρας και των συμπεριφορών της στην περιοχή και πρωτίστως έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου, που είναι σε πρώτη ζήτηση τα δώρα προς την κατοχική δύναμη.

ΣΗΜ: Από τους πολλούς τακτικισμούς, μπορεί κάποιες φορές να βάλουμε και τρικλοποδιά στα πόδια μας. Για τα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα προσεχώς…