Το οθωμανικό όπλο του Ερντογάν

Γράφει ο Άγγελος Συρίγος  – 

Μπορεί η υπόθεση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών να ανέδειξε στο ελληνικό κοινό την τάση του Ερντογάν να χρησιμοποιεί ομήρους σαν πιόνια στην εξωτερική πολιτική, αλλά έχει δώσει δείγματα γραφής. Η υπόθεση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον, που κρατείται από τον Οκτώβριο του 2016, είναι πολύ χαρακτηριστική. «Τον πάστορα για τον πάστορα» είχε διαμηνύσει στις 28 Σεπτεμβρίου 2017 ο Τούρκος πρόεδρος στην Ουάσιγκτον, αναφερόμενος στην πίεση που ασκεί για να εκδώσουν οι ΗΠΑ στην Τουρκία τον άλλοτε στενό σύμμαχο και τώρα άσπονδο εχθρό ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν.

«Επιστρέψτε τον δικό μας και θα εργασθούμε με τους δικαστές για να επιστρέψουμε τον δικό σας» ήταν το δημόσιο μήνυμα του Ερντογάν. Δεν χρειαζόταν αυτή η υπόθεση για να φανεί πόσο ο νεοοθωμανός ηγέτης σέβεται την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Και πριν την απόπειρα πραξικοπήματος το καλοκαίρι του 2016 και πολύ περισσότερο μετά, έδωσε δείγματα γραφής με το κύμα των διώξεων.

Εκτός από τις πράξεις του το είχε πει και δημοσίως (απευθυνόμενος στην ελληνική κυβέρνηση) στη συνέντευξή του λίγες ημέρες πριν πραγματοποιήσει την επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα τον περασμένο Δεκέμβριο: «Εάν το αφήσετε στην κρίση της Δικαιοσύνης, κανένα αποτέλεσμα δεν πρόκειται να έρθει… Για να διευκολύνεις τη δουλειά της δικαστικής εξουσίας, θα πρέπει πρώτα, ως εκτελεστική εξουσία… να πάρεις τα απαραίτητα μέτρα»!

Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, υπενθυμίζουμε ότι ο πάστορας Άντριου Μπράνσον, ο οποίος ιερουργούσε τα τελευταία 20 χρόνια σε ένα χριστιανικό ναό στη Σμύρνη, βρίσκεται στη φυλακή 20 σχεδόν μήνες, χωρίς ακόμα να έχει δικασθεί. Στα μέσα Μαρτίου έγινε γνωστό πως οι κατηγορίες που αντιμετωπίζει δικαιολογούν καταδίκη σε ισόβια κάθειρξη. Σε τέτοιες υποθέσεις, όπου υπεισέρχεται το ενδιαφέρον του κράτους, η ύπαρξη ή όχι αποδείξεων ενοχής παίζει ελάχιστον αν όχι μηδαμινό ρόλο. Ας σημειωθεί ότι η ετήσια έκθεση του οργανισμού World Justice για το πόσο ισχυρό είναι το Κράτος Δικαίου έχει κατατάξει την Τουρκία στην 101η θέση μεταξύ των 113 κρατών της λίστας.

Προσωπική έκκληση Τραμπ

Ο πρόεδρος Τραμπ απηύθυνε προσωπική έκκληση, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Στο κενό έπεσε και η σχετική επιστολή 78 μελών του Κογκρέσου. Εάν κάτι κατάφεραν όλες αυτές οι παρεμβάσεις της Ουάσιγκτον είναι ότι ενίσχυσαν την πεποίθηση του Τούρκου προέδρου πως η φυλάκιση του πάστορα αποτελεί αποτελεσματικό χαρτί στα χέρια του όταν συνομιλεί με την αμερικανική ηγεσία. Ο Ερντογάν, άλλωστε, έχει κι άλλους “ομήρους”. Στις φυλακές βρίσκονται χωρίς δίκη κι άλλοι Αμερικανοί πολίτες, μεταξύ αυτών ένας επιστήμονας της NASA και ένας καθηγητής πανεπιστημίου. Στις φυλακές βρίσκονται χωρίς δίκη και δύο Τούρκοι υπάλληλοι αμερικανικού προξενείου.

Το χαρτί της ομηρείας έχει χρησιμοποιήσει επιτυχώς ο πρόεδρος της Τουρκίας και έναντι της Γερμανίας. Ο τουρκικής καταγωγής Γερμανός δημοσιογράφος Ντενίζ Γιουτζέλ έμεινε στη φυλακή χωρίς δίκη για ένα χρόνο. Θα έμενε, μάλιστα, περισσότερο, εάν το Βερολίνο δεν έδινε ανταλλάγματα στην Άγκυρα για να επιτύχει την απελευθέρωσή του. Αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί παρήγορο, ο ξένος που κρατήθηκε στις τουρκικές φυλακές το μικρότερο χρονικό διάστημα είναι ο Γερμανός ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Πίτερ Στούντνερ.

Τον συνέλαβαν ενώ βρισκόταν σε συνέδριο στην Τουρκία και κρατήθηκε χωρίς δίκη επί τέσσερις μήνες. Άλλοι πέντε Γερμανοί βρίσκονται σήμερα στις τουρκικές φυλακές.Όλες οι ανωτέρω περιπτώσεις επιβεβαιώνουν την τάση του Ερντογάν να συλλαμβάνει αλλοδαπούς και να τους χρησιμοποιεί ως ομήρους και θα έπρεπε να είχε ληφθεί υπ’ όψη από την Αθήνα. Γνωρίζοντας ότι δεν είναι σπάνιο κάποια περίπολος να διαβεί τη μεθοριακή γραμμή χωρίς να το καταλάβει, οι ελληνικές στρατιωτικές αρχές όφειλαν να έχουν προειδοποιήσει τους τοπικούς διοικητές κι αυτοί με τη σειρά τους τα κατώτερα στελέχη.

Μπορεί να είναι δυσοίωνο, αλλά και η προϊστορία και η μέχρι τώρα εξέλιξη της υπόθεση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών δείχνει πως το τουρκικό καθεστώς τους χρησιμοποιεί ως ομήρους. Ο Ερντογάν, άλλωστε, δεν θα έχανε την ευκαιρία, όταν είναι δεδομένη η δυσφορία του για το γεγονός ότι η Αθήνα δεν εξέδωσε τους οκτώ Τούρκους στρατιωτικούς που κατηγορούνται σαν πραξικοπηματίες. Ας ελπίσουμε ότι οι δύο θα απελευθερωθούν γρήγορα, αλλά το πιθανότερο είναι ότι αυτό δεν θα συμβεί.

Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, μόνο εάν οι ΗΠΑ και η ΕΕ εξέδιδαν ταξιδιωτική οδηγία πως όσοι επισκέπτονται την Τουρκία κινδυνεύουν να συλληφθούν και να κρατηθούν αυθαιρέτως, η Άγκυρα θα υποχρεωνόταν να αναθεωρήσει την πρακτική της ομηρείας. Όσο λειτουργεί ως διαπραγματευτικό όπλο για την απόσπαση ανταλλαγμάτων θα την συνεχίζει.