Το Ουκρανικό άνοιξε την όρεξη του Ερντογάν

Η αναβάθμιση της κατοχικής Τουρκίας, που αξιοποίησε τον πόλεμο στην Ουκρανία, δημιουργεί νέα δεδομένα και έχει ανοίξει την… όρεξη του Ερντογάν, ο οποίος θέτει ήδη αξιώσεις και ζητά ανταλλάγματα. Η Άγκυρα, που προσπάθησε και κατάφερε να λειτουργήσει ως ενδιάμεση δύναμη μεταξύ Ρωσίας και δυτικών στο Ουκρανικό, επιχειρεί να διαδραματίσει ρόλο αυτόνομης περιφερειακής δύναμης επενδύοντας στην επόμενη ημέρα του πολέμου, για ολοκλήρωση των διαχρονικών σχεδιασμών της στην ευρύτερη περιοχή.

Ο ρόλος του “μεσολαβητή”, το γεγονός ότι φιλοξένησε τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ρωσίας και Ουκρανίας –χωρίς αποτέλεσμα–, την κατέστησε μέρος της μεγάλης εικόνας. Είναι μέρος της κρίσης, από την πλευρά, ωστόσο, εκείνων που δεν θα έχουν κόστος αλλά κέρδος. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως όσο περνά ο καιρός και η κρίση συνεχίζεται και χωρίς να αναμένει το τέλος του πολέμου, η κατοχική Τουρκία σπεύδει να θέσει κατάλογο απαιτήσεων.

Τα ανταλλάγματα της Άγκυρας φαίνεται να εστιάζονται, μεταξύ άλλων, στα εξής σε σχέση με την Κύπρο και τα ευρωτουρκικά: Πρώτο, αναφορικά με το Κυπριακό, να ικανοποιηθεί η αξίωσή της για κυριαρχία (κυριαρχική ισότητα και ίσο διεθνές καθεστώς). Πρόκειται για μία αξίωση, που έχει διατυπωθεί από τουρκικής πλευράς και τίθεται ως προϋπόθεση για να επαναρχίσει η διαπραγμάτευση.

Οι θέσεις αυτές, που βρίσκονται στο τραπέζι, βρίσκουν έδαφος στους διάφορους τρίτους ενώ υπάρχουν και οι “καλοθελητές”, που, όπως και στο παρελθόν, σπεύδουν να τοποθετήσουν στο “καλάθι με τα δώρα” και αξιώσεις που αφορούν το Κυπριακό. Στα πλαίσια αυτά δεν αποκλείεται και η παρουσίαση και κάποιων συμβιβαστικών φόρμουλων από εν δυνάμει μεσολαβητές –όπως συνηθίζουν άλλωστε να κάνουν– τις οποίες θα παρουσιάσουν μόλις το Κυπριακό βγει από τον “πάγο”. Είναι δε σαφές από παρασκηνιακές συζητήσεις ότι «είναι δυνατό να προκύψει μια διατύπωση, που θα ικανοποιεί την τουρκική πλευρά».

Τα υπόλοιπα ανταλλάγματα

Δεύτερο, στα ενεργειακά η κατοχική Τουρκία θέλει διακαώς ρόλο και λόγο στον τομέα αυτό, ενώ στην ατζέντα επανέρχεται η “όδευση” με αγωγό μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Επί τούτου η Άγκυρα επενδύει στην επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ, ενώ επιχειρεί να εμπλέξει και αμερικανικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Είναι και μια περίοδος κατά την οποία οι σχέσεις με την Ουάσινγκτον αναθερμαίνονται και φαίνεται πως τούτο το αξιοποιεί πλήρως το καθεστώς Ερντογάν.

Σημειώνεται συναφώς ότι η Άγκυρα είχε πολεμήσει μανιωδώς την εξουδετέρωση του σχεδίου για την κατασκευή του αγωγού EastMed και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι συντάχθηκε το γνωστό non paper από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με το οποίο ενημέρωνε τις εμπλεκόμενες χώρες ότι το έργο δεν πρέπει να γίνει! Αυτή η κίνηση προφανώς και ήθελε να ικανοποιήσει την Άγκυρα, που πανηγύρισε μετά τη δημοσιοποίησή του.

Τρίτο, με την “ωραιοποίηση” από την Ε.Ε. της τουρκικής στάσης στο Ουκρανικό και την ανοχή, που επιδεικνύεται στην… επιτήδεια ουδετερότητά της, την άρνησή της να υλοποιήσει τις κυρώσεις, η Άγκυρα διαμηνύει πως επιθυμεί την επανεκκίνηση της ενταξιακής της πορείας. Αλλά και την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας, που είχε τεθεί και πριν τον πόλεμο, όταν η Λευκωσία απέσυρε τις κυρώσεις και επανέφερε τα ΜΟΕ.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, με τους οποίους συζητούσε η κυπριακή πλευρά, ήθελαν περισσότερη “ευελιξία” ζητώντας να συναινέσει η Λευκωσία στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία. Θεωρήθηκε δε πως μια τέτοια κίνηση από πλευράς της Λευκωσίας θα ήταν δέλεαρ για την κατοχική δύναμη. Την ίδια ώρα, η Άγκυρα έχει αιτηθεί για συμμετοχή ενός προγράμματος στρατιωτικής κινητικότητας, της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (PESCO). Βεβαίως αυτή η συμμετοχή εξαρτάται και από τη συναίνεση ή όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η Άγκυρα και το Ουκρανικό

Σε ό,τι αφορά τους Αμερικανούς, κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής επικοινωνίας Μπάιντεν- Ερντογάν, που έγινε για να “συγχαρεί” ο Αμερικανός πρόεδρος τη στάση της Άγκυρας στο Ουκρανικό και τη μεσολάβησή της, ο Τούρκος ομόλογός του βρήκε χρόνο να θέσει επί τάπητος λίστα απαιτήσεων (π.χ. τα F-35). Είναι προφανές πως η Λευκωσία θα βρεθεί μπροστά σε νέα δεδομένα με την αναβάθμιση της κατοχικής δύναμης, αλλά και με το γεγονός ότι από αυτό τον πόλεμο, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, κερδίζει έδαφος ο αναθεωρητισμός.

Και τούτο λειτουργεί μόνο υπέρ των ισχυρών κρατών, που έχουν ηγεμονικές, επεκτατικές βλέψεις, όπως είναι η Τουρκία. Μπορεί να φαντάζει ανέκδοτο, είναι όμως πραγματικότητα. Η Τουρκία ενδέχεται να είναι μία από τις τρεις εγγυήτριες της Ουκρανίας σε περίπτωση επίτευξης συμφωνίας. Το έχει ζητήσει το Κίεβο κι εάν γίνει αποδεκτό από τη Ρωσία, η Τουρκία, οι ΗΠΑ και η Βρετανία θα είναι στο σύστημα των εγγυητριών δυνάμεων.

Η συμπερίληψη μιας κατοχικής δύναμης στους εγγυητές της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας μιας χώρας συνδέεται προφανώς με τη “μεσολάβηση” της Άγκυρας μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, αλλά είναι σαφές πως οι εμπνευστές αυτής της ιδέας είτε είναι ανιστόρητοι είτε έχουν άγνοια κινδύνου!