Το “πιάτο” των Κοτζιά-Κατρούγκαλου-Δένδια-Ντόκου μας σερβίρισε ο Βενιζέλος

Πριν μερικές ημέρες ο Ευάγγελος Βενιζέλος (πρώην υπουργός Εξωτερικών, Άμυνας και πρώην αρχηγός του ΠΑΣΟΚ) έκανε κάποιες αναφορές για τα ελληνοτουρκικά, οι οποίες προκάλεσαν σχόλια κι αξίζει να εξεταστούν με περισσότερη προσοχή. Η πρώτη αναφορά του ήταν ότι το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη. Φρόντισε, μάλιστα, να επικαλεσθεί και σχετική αναφορά του Κωνσταντίνου Καραμανλή, προφανώς για να αντλήσει κύρος και να ενισχύσει τη θέση του.

Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είχε καμία ανάγκη τέτοια συνηγορία. Το γεγονός ότι το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη μπορεί να το διαπιστώσει κάποιος, βλέποντας απλώς τον χάρτη. Από τη στιγμή που υπάρχουν τουρκικές ακτές στο Αιγαίο, υπάρχουν και τουρκικά χωρικά ύδατα και τουρκική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ όπου το επιτρέπει η αρχή της μέσης γραμμής. Γι’ αυτό, άλλωστε, και πάγια ελληνική θέση ήταν ότι η μοναδική ελληνοτουρκική διαφορά είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ.

Η θέση αυτή δια της διολισθήσεως έχει εγκαταλειφθεί, αφού ο Μητσοτάκης μιλάει για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Στις θαλάσσιες ζώνες περιλαμβάνονται και τα χωρικά ύδατα. Άρα η Ελλάδα –δια του πρωθυπουργού της– αναγνωρίζει σαν ελληνοτουρκική διαφορά την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, όμως, η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια είναι νόμιμο δικαίωμα κάθε παράκτιας χώρας, το οποίο ασκείται μονομερώς, δηλαδή χωρίς διαπραγμάτευση με τους γείτονες. Και βεβαίως, εάν η θαλάσσια έκταση που χωρίζει αντικείμενες ακτές είναι μικρότερη των 24 μιλίων, το σύνορο χαράζεται στη μέση γραμμή.

Για να είμαστε δίκαιοι, όμως, μπορεί ο Μητσοτάκης να τροποποίησε στη ρητορική την πάγια (από τη δεκαετία του 1970) ελληνική θέση, αλλά στην πράξη την είχε τροποποιήσει η κυβέρνηση Σημίτη με υπουργό Εξωτερικών τον Γιώργο Παπανδρέου. Στις τότε διερευνητικές επαφές, η ελληνική πλευρά διαπραγματευόταν με την τουρκική ελληνικά χωρικά ύδατα πολλαπλού εύρους.

Ο Βενιζέλος και η ελληνική λίμνη

Ας επιστρέψουμε, όμως, στο κυρίως θέμα μας. Ναι μεν το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη, αλλά με βάση το Διεθνές Δίκαιο, αυτή η θάλασσα είναι σε συντριπτικό ποσοστό ή ελληνικά χωρικά ύδατα ή δυνάμει ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ. Και λέω δυνάμει, επειδή δεν υπάρχει συμφωνία οριοθέτησης με την Τουρκία, παρότι η Αθήνα έχει επανειλημμένως προτείνει στην Άγκυρα την οριοθέτηση να πραγματοποιήσει το Διεθνές Δικαστήριο με βάση το υφιστάμενο Διεθνές Δίκαιο.

Όπως είναι γνωστό, οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι τα νησιά δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ και άρα το Αιγαίο πρέπει να οριοθετηθεί με βάση τις τουρκικές ακτές και τις ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας! Άρα, το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ ότι η Αθήνα θεωρούσε το Αιγαίο ελληνική λίμνη. Το πρόβλημα ήταν πάντα ότι η Άγκυρα δεν αναγνώριζε πως τα νησιά δικαιούνται υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ.

Στο σημείο αυτό εγείρεται λογικά το ερώτημα: Γιατί ο Βενιζέλος –και άλλοι Έλληνες πολιτικοί– σκιαμαχεί; Γιατί αντί να αναφέρεται στην πραγματική αιτία της ελληνοτουρκικής διένεξης, που είναι ο τουρκικός επεκτατισμός, βάζει στο προσκήνιο ένα και ουσιαστικά και πολιτικά ανύπαρκτο ζήτημα (ότι το Αιγαίο είναι ελληνική λίμνη) για να το αποδομήσει; Επειδή δεν του λείπει ούτε η γνώση, ούτε η οξύνοια, προφανώς επιλέγει να το κάνει για να εξυπηρετήσει σημειολογικά ένα σκοπό.

Συγκεκριμένα, για να δημιουργήσει την ψευδή εντύπωση ότι αιτία της ελληνοτουρκικής διένεξης δεν είναι μόνο οι θέσεις της Άγκυρας, αλλά και κάποιες ελληνικές. Μόνο που η Αθήνα ποτέ δεν έχει ισχυρισθεί ότι το Αιγαίο είναι ελληνική λίμνη. Άρα πρόκειται για σκιαμαχία κι όχι για μία λάθος ελληνική θέση, που πραγματικά αξίζει τον κόπο να της ασκήσεις κριτική. Το κόλπο είναι παλιό και πολυχρησιμοποιημένο. Το ίδιο ακριβώς στόχο είχε και τα όσα είπε ο Βενιζέλος για την Ανατολική Μεσόγειο.

Οι “μοναχοφάηδες” του Κοτζιά

Μας είπε, λοιπόν, κι ότι δεν πρέπει να αποκλείσουμε την Τουρκία από το ενεργειακό γίγνεσθαι στην Ανατολική Μεσόγειο. Ποιος άραγε επιδιώκει να την αποκλείσει; Και πως; Επειδή ο Βενιζέλος είναι ευφυής, φρόντισε να καλύψει τον εαυτό του, προσθέτοντας ότι πρέπει να υπάρξει οριοθέτηση. Ποιος, όμως, δεν θέλει οριοθέτηση; Επανερχόμαστε σ’ αυτά που έγραψα παραπάνω για το Αιγαίο. Το όποιο πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει ότι τα νησιά δικαιούνται υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ, επικαλούμενη παντελώς αυθαίρετες νομικές κατασκευές. Και δεν αναφέρεται σε βραχονησίδες, αναφέρεται και στην Κρήτη, εξ ου και το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Θυμάστε τη δήλωση Κοτζιά περί «μοναχοφάηδων»; Γιατί, άραγε, ο Κοτζιάς, αναφερόμενος κι αυτός στην Ανατολική Μεσόγειο, χαρακτήρισε τους Έλληνες «μοναχοφάηδες»; Κανείς Έλληνας δεν ισχυρίστηκε ότι όλα είναι δικά μας, ότι η Τουρκία δεν έχει υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ. Τι σημαίνει, άραγε η δήλωση Κοτζιά: «να δώσεις στην Τουρκία μία προοπτική να συμμετάσχει στην οικονομική ανάταση»; Προφανώς, εάν βρει στη δική της υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ υδρογονάνθρακες θα έχει το σχετικό όφελος. Άρα, ο Κοτζιάς εννοεί κάτι άλλο. Μας είπε ότι πρέπει να βρούμε επιχειρηματικούς τρόπους για να βάλουμε την Τουρκία στο παιχνίδι, όπως της αντιστοιχεί και της αρμόζει. Τί σημαίνει «να το βάλουμε στο τραπέζι να το συζητήσουμε»;

Λίγο καιρό μετά, ο διάδοχός του στο υπουργείο Εξωτερικών, Κατρούγκαλος, ένοιωσε κι αυτός την ανάγκη να μας θυμίσει ότι η Τουρκία έχει δικαιώματα, λες και κάποιος τα είχε αμφισβητήσει. «Πως μπορεί κάποιος να αποκλείσει από αυτή την περιοχή την Τουρκία, η οποία έχει τόσα χιλιόμετρα ακτή στη Μεσόγειο;»! Και για να μην μείνει αμφιβολία πως όλα τα παραπάνω δεν λέγονται τυχαία, ήρθε με την αλλαγή κυβέρνησης η δήλωση Δένδια στο Blooberg (για τη συνεργασία με την Τουρκία). Μας είπε ότι «υπάρχουν χιλιάδες συνέργειες από τον τουρισμό έως την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων». Στις τρεις παραπάνω δηλώσεις προστέθηκε και η δήλωση του Ντόκου περί συνεκμετάλλευσης.

Κρίκοι της ίδιας αλυσίδας

Θα ήμασταν, λοιπόν, αφελείς εάν δεν συνδέαμε τα όσα είπε τις προηγούμενες ημέρες ο Βενιζέλος με όσα έχουν πει πριν από αυτόν τρεις υπουργοί Εξωτερικών και ένας Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας και μάλιστα όχι προερχόμενοι από το ίδιο κόμμα. Τα όσα, λοιπόν, είπε ο Βενιζέλος είναι κρίκος στην ίδια αλυσίδα με τις αναφορές των Κοτζιά, Κατρούγκαλου, Δένδια και Ντόκου. Και είναι ακριβώς αυτό που πρέπει να ανησυχεί. Τυπικώς, δεν μπορείς να διαφωνήσεις ούτε με τη δήλωση πως το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη, ούτε με τη δήλωση ότι δεν πρέπει να αποκλείσουμε την Τουρκία (λες και προσπαθήσαμε!), όπως δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει πως οι Έλληνες δεν πρέπει να είμαστε μοναχοφάηδες.

Σημειολογικά, όμως, έχει κρίσιμη σημασία το γεγονός ότι αρμόδιοι κορυφαίοι Έλληνες αξιωματούχοι δείχνουν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για να μη θιγούν τα τουρκικά συμφέροντα, όταν κανείς δεν τα αμφισβητεί και πολύ περισσότερο απειλεί. Και βεβαίως δεν δείχνουν αντίστοιχο ενδιαφέρον για να μη θιγούν τα ευθέως αμφισβητούμενα και απειλούμενα από την Άγκυρα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.

Το αβίαστο συμπέρασμα είναι ότι με τις θολές δηλώσεις τους, οι προαναφερθέντες κάτι θέλουν να μας πουν, αλλά το φέρνουν γύρω-γύρω για να μας εξοικειώσουν με την ιδέα, η οποία –σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις– “ψήνεται” στα διπλωματικά παρασκήνια. Κι αυτό που θέλουν να μας πουν είναι ότι πρέπει να πάμε σε κάποιου είδους “συνεκμετάλλευση”, “συνδιαχείριση”, “συνέργεια”. Οι λέξεις δεν έχουν μεγάλη σημασία. Η ουσία, στην οποία παραπέμπουν, είναι ότι θα παρακαμφθεί το Διεθνές Δίκαιο για να μοιράσουμε με την Τουρκία ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Περί αυτού πρόκειται, αλλά δεν τους παίρνει να το ξεστομίσουν ωμά.