Το σενάριο για μορατόριουμ ερευνών με σκοπό τις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις

Μπορεί επικοινωνιακά οι ΗΠΑ να σκληραίνουν τη στάση τους απέναντι στην Τουρκία, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι τα σενάρια που έχουν στο “τραπέζι” συμφέρουν την Αθήνα, σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από άρθρο στο τελευταίο τεύχος του The Economist, το οποίο επιμένει στην «ανταλλαγή απόψεων, αντί χτυπημάτων» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Κατόπιν μιας σύντομης ιστορικής ανασκόπησης, το άρθρο κάνει αναφορά, μεταξύ άλλων, και στα γεγονότα του 1996 στα Ίμια. Ο Economist αποδίδει την ένταση που επικρατεί σήμερα τόσο στους υδρογονάνθρακες όσο και στις τεταμένες αντιπαλότητες. «Η Κύπρος παραμένει διαιρεμένη μεταξύ του ελληνοκυπριακού νότου και της τουρκικής δημοκρατίας της βόρειας Κύπρου που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία». Ουδείς λόγος περί κατοχής.

Από τη μια μεριά, αναφέρεται ότι η κλιμάκωση της έντασης είχε ξεκινήσει από τον περασμένο Νοέμβριο, όταν προέκυψε η «συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και της λιβυκής Κυβέρνησης Εθνικού Συμφώνου (GNA)», η οποία «μοιάζει εξωφρενική για τους Έλληνες, αλλά και για το διεθνές δίκαιο». Από την άλλη, εμμέσως πλην σαφώς, το άρθρο κατηγορεί την Ελλάδα ότι δυναμίτισε τη διαμεσολαβητική προσπάθεια της Γερμανίας για να καθίσουν Αθήνα και Άγκυρα στο τραπέζι του διαλόγου.

Το περιοδικό δεν παραλείπει να θίξει τα αντικρουόμενα συμφέροντα Γαλλίας και Τουρκίας στη Λιβύη. «Τον Ιούνιο, τουρκικά πολεμικά πλοία εμπόδισαν γαλλική φρεγάτα από το να διεξάγει επιθεώρηση σε πλοίο που θεωρείτο ύποπτο για μεταφορά όπλων στον GNA. Οι Γάλλοι δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν πίσω. Οι Τούρκοι, από τη μεριά τους, καταδικάζουν τη γαλλική παρεμβατικότητα και θεωρούν ότι η Ελλάδα και οι φίλοι της κάνουν σχέδια εναντίον τους».

Προφανώς εδώ οι συντάκτες του Economist αποφεύγουν να πάρουν θέση, όμως μετατοπίζουν το πρόβλημα στην τουρκική ηγεσία: «η Τουρκία, υπό τον αυταρχικό πρόεδρό της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι να εκμεταλλευτεί την ισχύ της. Ο ίδιος ενδεχομένως να αισθάνεται και ισχυρός επειδή ορισμένες χώρες, όπως η Βρετανία, θα ήθελαν να αποφύγουν να έρθουν απέναντι σε σύμμαχο μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ άλλοι, όπως η Γερμανία, φοβούνται ότι αν πιέσουν την Τουρκία υπερβολικά θα προκαλέσει χάος επιτρέποντας την είσοδο περισσότερων μεταναστών στην Ευρώπη».

Η πρόταση για μορατόριουμ

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, «πώς μπορεί να αποκλιμακωθεί η κατάσταση;», διερωτάται το άρθρο. Μια προσπάθεια αφορά στο συνδυασμό της [στρατιωτικής] ισχύος της Γαλλίας και της διαμεσολάβησης της Γερμανίας, όπως άρχισε να διαμορφώνεται από τη συνάντηση του Εμμάνουελ Μακρόν και της Άγκελα Μέρκελ στο Μπρεγκανσόν, την περασμένη Πέμπτη. Ο συνδυασμός αυτός «θα μπορούσε να αποδειχθεί αποτελεσματικός στο να πειστεί η Τουρκία ότι, αν και η παραβίαση των κανόνων δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, θα εισακουστούν οι ανησυχίες της. Η προτεραιότητα είναι να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για να έρθουν Ελλάδα και Τουρκία σε συνομιλίες. Μια καλή αρχή θα μπορούσε να είναι ένα μορατόριουμ στις έρευνες σε διαφιλονικούμενα ύδατα».

Η τελευταία αυτή αποστροφή αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την αμερικανική στάση απέναντι στην εν εξελίξει ελληνοτουρκική κρίση. Δεν πρόκειται μόνο για τη λογική των ίσων αποστάσεων, που εμφορείται, για παράδειγμα, από την απροθυμία των ΗΠΑ να βαθύνουν τη ρήξη με την Τουρκία. Το μορατόριουμ ερευνών για υδρογονάνθρακες δεν είναι κάτι καινούριο, αντίθετα παραπέμπει στο πρακτικό της Βέρνης του 1976, που έληξε “άδοξα” λίγα χρόνια μετά, λόγω και πάλι της τουρκικής επιθετικότητας.

Αν το σενάριο που προωθεί η πολιτική τάξη, τα συμφέροντα της οποίας εκπροσωπεί ο Economist, είναι μια νέα “Βέρνη”, δεν μπορεί να πρόκειται παρά για μια στρατηγική ήττα της Ελλάδας. Μετά από όλα όσα εκτυλίχθηκαν στα ανοιχτά του Καστελλορίζου, δεν μοιάζει να υπάρχει τραπέζι, στο οποίο ο ελληνοτουρκικός διάλογος θα γινόταν επί ίσοις όροις.

Αν η Ελλάδα συναινούσε σε “πάγωμα” των ερευνών, ακόμα κι αν η ίδια δεν προγραμμάτιζε κάτι τέτοιο, για όσο διαρκούν οι συνομιλίες, θα αποδεχόταν ντε φάκτο τη θεωρία για “διαφιλονικούμενα” ύδατα, ήτοι το γκριζάρισμα της περιοχής που έσπευσε να υπερασπιστεί όλο το προηγούμενο διάστημα. Κι όλα αυτά, για να πάψει η Ανατολική Μεσόγειος να είναι μια «θάλασσα από μπελάδες» για τις ΗΠΑ, όπως ευθέως την ορίζει ο τίτλος του άρθρου του περιοδικού.