Το σενάριο της τουρκικής άσκησης “Γαλάζια Πατρίδα 2021” – Μύθος και πραγματικότητα

Οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις πραγματοποιούν ναυτικές ασκήσεις μεγάλης κλίμακας στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα και στο Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ 25 Φεβρουαρίου και 7 Μαρτίου. Στις ασκήσεις που ονομάζονται “Γαλάζια Πατρίδα 2021” (από το ομώνυμο ναυτικό δόγμα), θα συμμετάσχει ένα ευρύ φάσμα τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων μεταξύ των οποίων 87 πολεμικά πλοία, 27 αεροσκάφη, 20 ελικόπτερα και drones. Επίσης, μονάδες από την Τουρκική Πολεμική Αεροπορία, την Ακτοφυλακή και τη Γενική Διοίκηση Χωροφυλακής.

Σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Άμυνας σκοπός είναι να αξιολογήσει την ετοιμότητα των αρχηγείων, των μονάδων και των πλοίων της Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων. Οι ασκήσεις θα περιλαμβάνουν επίσης εκπαίδευση σε σενάρια με πραγματικά πυρά και την συμμετοχή drones για να «δημιουργούν πραγματικές επιχειρησιακές συνθήκες», σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου. Επιπρόσθετα, θα πραγματοποιηθούν πυρά κατά στόχων επιφανείας και αντιαεροπορικά πυρά εναντίον ιπταμένων στόχων και drones υψηλής ταχύτητας.

Η άσκηση στοχεύει στη εκπαίδευση σε βασικούς τύπους επιχειρήσεων, όπως οι ομάδες κρούσης, η ανάπτυξη δυνατοτήτων σε ναυτικές επιχειρήσεις και οι τακτικές στο πλαίσιο διακλαδικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, στοχεύει στην αύξηση της πολεμικής ετοιμότητας των πλοίων, δοκιμάζοντας τις κοινές διαδικασίες διαλειτουργικότητας και τις δυνατότητες αμοιβαίας υποστήριξης με μονάδες των άλλων κλάδων.

Ο σκοπός της άσκησης

Ο αντιναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί, αρχιτέκτονας του επεκτατικού δόγματος “Γαλάζια Πατρίδα” και του μνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης αναφέρθηκε στην άσκηση, μιλώντας σε ρωσικό δίκτυο. Επέστησε την προσοχή στο γεγονός ότι η άσκηση πραγματοποιείται και στις τρεις θάλασσες. «Πριν, δεν υπήρχε τέτοια άσκηση με τόσο μεγάλη συμμετοχή σε τρεις θάλασσες. Από αυτή την άποψη, είναι ο πιο σημαντικός δείκτης ότι οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις είναι έτοιμες για πόλεμο. Σε αυτήν την άσκηση θα πραγματοποιηθεί κοινή εκπαίδευση με άλλες δυνάμεις. Σε αυτές τις συνεκπαιδεύσεις θα αποκαλυφθεί η ικανότητα των τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων να συνεργαστούν με άλλες δυνάμεις. Από αυτή την άποψη, μπορούμε να το ονομάσουμε μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση προετοιμασίας πολέμου».

Όσον αφορά τη χρήση μη επανδρωμένων συστημάτων ο Γιαϊτζί εκτίμησε ότι «το τουρκικό Ναυτικό είναι μια δύναμη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά μη επανδρωμένα συστήματα. Αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας δύναμης. Αποδεικνύει την ικανότητα του Ναυτικού να χρησιμοποιεί αυτά τα οχήματα, καθώς και την ικανότητά του να ενσωματώνει [νέα] συστήματα.

»Η Τουρκία είναι εξαιρετικά προσεκτική σε ό,τι αφορά στην αρχή της περιφερειακής κυριαρχίας, αρχή που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά. Οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις είναι η δύναμη που ενώνει όλους τους εμπλεκομένους στρατιωτικούς φορείς της Μαύρης Θάλασσας και τους συγκεντρώνει κάτω από την ομπρέλα μιας ναυτικής δύναμης. Για παράδειγμα, υπάρχει η Ναυτική Δύναμη της Μαύρης Θάλασσας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η “Επιχείρηση Αρμονίας Μαύρης Θάλασσας”. Στο πλαίσιο της επιχείρησης Mediterranean Shield έχουν γίνει πολύ σοβαρές προσπάθειες από το 2018. Είμαστε πολύ πιο οραματιστές με τις πρωτοβουλίες που έχουμε αναπτύξει και ενεργούμε σε πολύ ευρύτερες περιοχές».

Τι έδειξε η “Γαλάζια Πατρίδα 2019”

Εκείνη η ναυτική άσκηση πραγματοποιήθηκε από τις 27 Φεβρουαρίου έως τις 8 Μαρτίου και σύμφωνα με τους Τούρκους ήταν μια σημαντική επίδειξη δύναμης σε 462.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα στη Μαύρη Θάλασσα, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με την συμμετοχή 103 πλοίων και 20.000 στελεχών. Στο πλαίσιο της άσκησης, το τουρκικό ναυτικό είχε επισκεφθεί 33 λιμάνια στην Τουρκία και άλλα επτά στη Μαύρη Θάλασσα για να δείξει το τουρκικό ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στην περιοχή.

Σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους, η “Γαλάζια Πατρίδα 2019” ήταν μια διακλαδική στρατιωτική άσκηση για να δοκιμάσει τα όπλα και τα στρατιωτικά συστήματα των ναυτικών δυνάμεων, να αυξήσει το επίπεδο προετοιμασίας και να αναπτύξει διαδικασίες διαλειτουργικότητας με άλλες στρατιωτικές διοικήσεις. Η άσκηση παρείχε την ευκαιρία να παρουσιαστούν νέα όπλα και συστήματα που κατασκευάστηκαν από την τουρκική αμυντική βιομηχανία.

Από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης άσκησης ήταν τα νέα συστήματα και όπλα που δοκιμάστηκαν σε διάφορες επιχειρήσεις. Το τουρκικό Ναυτικό χρησιμοποίησε τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ANKA και BAYRAKTAR σε θαλάσσιες επιχειρήσεις. Επιπλέον, δόθηκε η ευκαιρία να δοκιμαστούν τα εξελιγμένα πυραυλικά συστήματα UMTAS (κατά χερσαίων στόχων) και CIRIT (κατά ελαφρύτερα θωρακισμένων στόχων). Επίσης, η τουρκικής κατασκευής κορβέτα TCG BURGAZADA πραγματοποίησε τις πρώτες βολές της και συμμετείχε σε παράπλευρη άσκηση με ρωσικά πλοία στην Μαύρη Θάλασσα.

Εντυπωσιακό ήταν μέρος της άσκησης στην Ανατολική Μεσόγειο, μία επιχείρηση διάσωσης πληρώματος υποβρυχίων. Το TCG Alemdar σκάφος διάσωσης υποβρυχίων (MOSHIP) συμμετείχε στα ανοικτά της ακτής Aksaz. Ως μέρος του σεναρίου, το υποβρύχιο TCG Çanakkale συγκρούστηκε με ένα εμπορικό πλοίο ενώ ανέβαινε σε βάθος περισκοπίου Το πλοίο TCG Işın και το ναρκοθηρικό TCG Anamur βρήκαν τη θέση του υποβρυχίου περίπου 80 μέτρα κάτω από την επιφάνεια. Μια ομάδα υποβρυχίων διαφυγής και διάσωσης μεταφέρθηκε στη σκηνή ως μέρος του σεναρίου και προετοιμάστηκαν η μονάδα εντατικής θεραπείας και ο θάλαμος πίεσης στο TCG Alemdar για ιατρική δοκιμή και επείγουσα θεραπεία.

Δεν ήταν όπως φάνηκαν

Όμως όλα αυτά είναι λιγάκι παραπλανητικά. Από τα 103 πλοία, 13 ήταν φρεγάτες, 6 κορβέτες, 16 πυραυλάκατοι και 7 υποβρύχια. Τα υπόλοιπα ήταν ναρκλιευτικά, βοηθητικά και αποβατικά. Τα περισσότερα πήγαν σε τουρκικά λιμάνια για να εμπνεύσουν τους πολίτες. Είναι γνωστό ότι τα βοηθητικά πλοία του τουρκικού Ναυτικού δεν είναι αρκετά ώστε να εξυπηρετήσουν στόλους σε τρία διαφορετικά και απομακρυσμένα μεταξύ τους θέατρα επιχειρήσεων. Οπότε οι περισσότερες φάσεις έγιναν πλησίον των βάσεων και των τουρκικών ακτών.

Οι δυνάμεις που εκτέλεσαν αποβατική ενέργεια απέπλευσαν από τον ναύσταθμο της Φώκαιας, που είναι η βάση τους, πήγαν μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα, αλλά δεν μπόρεσε το αποβατικό να προσεγγίσει την ακτή και εξαπολύθηκαν φουσκωτά. Αυτό, ήταν μια σαφής αποτυχία σχεδιασμού, η οποία καλύφθηκε με την πρόφαση ότι η αποτυχία ήταν μέρος του σεναρίου. Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι στρατιώτες καθηλώθηκαν στο αποβατικό.

Μια άλλη πτυχή της άσκησης ήταν ότι οι δυνάμεις των “συνεκπαιδευομένων” καταδρομέων και στρατοχωροφυλάκων, ακόμη και οι επίλεκτες μονάδες του Ναυτικού (SAS και SAT) στάλθηκαν σε Συρία και Ιράκ. Σε τελική ανάλυση η διακλαδικότητα ήταν πολύ περιορισμένη. Ο στρατός διεξήγε δοκιμές μόνο πυραυλικών συστημάτων, ούτε καν στη θάλασσα.

Η “Γαλάζια Πατρίδα 2021”

Η παρουσία όλων των μονάδων που προαναγγέλθηκε από το τουρκικό υπουργείο Άμυνας φαντάζει μεγάλη και τα ελληνικά ΜΜΕ προβάλουν τα όσα λέει η Άγκυρα, χωρίς να υπενθυμίζουν ότι η αντίστοιχη άσκηση του 2019 ήταν πιο εκτεταμένη και πολυδιαφημισμένη. Τότε υπήρχε και η προβολή του τουρκικού Ναυτικού ως αξιόμαχου, παρά τις διώξεις αξιωματικών μετά το πραξικόπημα του 2016.

Και πάλι τα σενάρια της φετινής άσκησης αναμένεται να είναι σε γενικές γραμμές τα ίδια: βολές κατά ναυτικών και χερσαίων στόχων, διακλαδική συνεργασία, συνεχής παρουσία σε όλες τις πλησίον των τουρκικών ακτών θάλασσες, και βέβαια την επιβολή των διεκδικήσεων της Τουρκίας εις βάρος των προβλεπόμενων από το διεθνές δίκαιο δικαιωμάτων της Ελλάδας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.

Αναμένεται να δούμε ανάπτυξη ενός πρωτο-σμήνους ναυτικών drones, που θα είναι όμως σκηνοθετημένο. Η τεχνολογία τους είναι θεωρητικά άρτια (δεν πρόκειται για καινοτομίες), αλλά αδοκίμαστη. Η δοκιμή υπό αυτές τις συνθήκες, εφόσον δεν έχει δοκιμαστεί εκτενώς, θα είναι απλά μια σκηνοθεσία για να αποφευχθούν τα όποια τεχνικά προβλήματα ενέχει μια αδοκίμαστη τεχνική. Οπωσδήποτε, όμως, η Τουρκία θα θελήσει να αναδείξει τα drones, εναέρια και θαλάσσια, τα οποία αποτελούν και οπλικά συστήματα προς εξαγωγή.

Αναμφίβολα θα δούμε εντυπωσιακές εικόνες πλοίων να πλέουν σε παράταξη, όπως δεν κάνουν σε σύγχρονες ναυτικές επιχειρήσεις. Επίσης θα δούμε κάποιες αποβατικές ενέργειες περιορισμένης κλίμακας και κάποιες καταδρομικές ενέργειες. Μάλλον φέτος οι καταδρομείς δεν θα χρειαστεί να κάνουν επιδρομές στο Ιράκ και τη Συρία, οπότε θα κληθούν να αναλάβουν κάποιες πιο θεαματικές φάσεις, ώστε να αποδείξουν το αξιόμαχό τους. Χαρακτηριστικός είναι ο μικρός αριθμός αεροσκαφών που θα συμμετάσχει, γεγονός που υποδηλώνει και την πενία μέσων και προσωπικού που μαστίζει την τουρκική αεροπορία λόγω των διώξεων και της έλλειψης ανταλλακτικών.

Συνοψίζοντας η “Γαλάζια Πατρίδα 2021” είναι ταυτόχρονα και μεγάλη άσκηση, αλλά και μέσο ψυχολογικού πολέμου, με την έννοια ότι προσπαθεί να εδραιώσει στη συνείδηση των κρατών της περιοχής, πρωτίστως της Ελλάδας, ότι οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι πανίσχυρες, ικανές να διεξάγουν επιχειρήσεις σε όλα τα θαλάσσια μέτωπα γύρω από την Μικρά Ασία. Το πόσο πειστικό είναι το τουρκικό εγχείρημα εξαρτάται και από την ικανότητα του στόχου, εν προκειμένω της Ελλάδας να αξιολογήσει ψύχραιμα και αντικειμενικά τις επιδόσεις των τουρκικών μονάδων που θα λάβουν μέρος στην άσκηση.