Το τρίγωνο Κύπρος-Ευρωπαϊκή Ένωση-Τουρκία

Κινητικότητα σημειώνεται σε ένα τρίγωνο, που περιλαμβάνει την ΕΕ, τον ΟΗΕ και τις ΗΠΑ και αφορά το Κυπριακό, τα ευρωτουρκικά και τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή μας. Η Κύπρος προωθεί διάφορες πρωτοβουλίες σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο ενώ εμπλέκει κι άλλους ισχυρούς παίκτες με στόχο να στραφούν προς την κατεύθυνση της Τουρκίας. Είναι σαφές πως οι άξονες, στους οποίους επενδύει η κυπριακή πλευρά, είναι πρωτίστως τα ευρωτουρκικά και ο ρόλος της στην περιοχή και κινείται ώστε να αξιοποιήσει τις συγκυρίες και τις εξελίξεις.

Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία η κατοχική πλευρά φαίνεται να θέτει στις προτεραιότητες της την ενίσχυση των σχέσεων της με την ΕΕ, κι αυτό θέλει να το αξιοποιήσει η κυπριακή κυβέρνηση.

Ενόψει τούτου, είναι σαφές πως, παρά την αρνητική στάση της τουρκικής πλευράς, την επιμονή της σε ακραίες θέσεις, ανοίγουν κανάλια επικοινωνίας. Αν και επί της ουσίας δεν διαπιστώνεται διάθεση για διαφοροποίηση, ωστόσο είναι προφανές πως μπαίνει στην εξίσωση και αυτή η παράμετρος.

Κύπρος: Η πρόσκληση από Ράμα

Στη Βουδαπέστη, ο Πρόεδρος έθεσε ψηλά στις επαφές του το θέμα των ευρωτουρκικών ενώ είχε, όπως είναι γνωστό και συνομιλία τόσο με τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσο και με τον υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν. Με τον τελευταίο φαίνεται πως έγινε πιο εκτενής και ουσιαστική κουβέντα.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας , εκεί στον προθάλαμο της αίθουσας που φιλοξενούσε τη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, στη Βουδαπέστη, βρέθηκε, με τους Ερντογάν και Φιντάν προς τους οποίους ανέφερε πως «δεν πρέπει να φοβόμαστε να κουβεντιάζουμε, να συζητούμε». Οπότε εκείνη τη στιγμή, ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, ο οποίος καθόταν στο ίδιο τραπέζι, πίνοντας καφέ με τους υπόλοιπους (εκεί και ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης), στράφηκε προς όλους και δήλωσε πως θα ήθελε να φιλοξενήσει μια συνάντησή τους. «Ελάτε σε εμάς, να σας φιλοξενήσουμε», είπε λέγοντας ότι θα δώσει συνέχεια στην πρόσκλησή του.

Το ζητούμενοι είναι τι θέλει η Τουρκία από την Ευρωπαϊκή Ένωση και επιδιώκει προσέγγιση; Είναι σαφές πως επιδιώκει να ενισχύσει τις οικονομικές σχέσεις.

Πρώτο, η Άγκυρα επιδιώκει διακαώς την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης Τουρκίας-ΕΕ, για οικονομικούς πρωτίστως λόγους. Ο όγκος ευρωτουρκικών συναλλαγών το 2023 ήταν 206 δις ευρώ και στην περίπτωση αναβάθμισης θα υπερδιπλασιαστεί. Κι αυτό θα ωφελήσει την ΕΕ, πολύ περισσότερο, όμως, την Τουρκία. Αν και δεν χρειάζεται ομοφωνία για να προχωρήσει η Ένωση προς αυτή την κατεύθυνση, είναι προφανές ότι λαμβάνουν υπόψη τις ενστάσεις και ανησυχίες ενός κράτους-μέλους, όπως είναι στην προκειμένη περίπτωση η Κυπριακή Δημοκρατία.

Δεύτερο, η κατοχική δύναμη επιθυμεί αμυντική συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, με στόχο να προσεγγίσει περισσότερο την Ευρώπη, αλλά πρωτίστως να πωλεί οπλικά συστήματα στην ΕΕ. Σημειώνεται ότι ο ΕΟΑ, έχει δημιουργηθεί το 2004, μετέχουν όλα τα κράτη-μέλη και ο Οργανισμός βοηθά στην ανάπτυξη των στρατιωτικών πόρων και σε κοινές αμυντικές ικανότητες. Ο ΕΟΑ έχει συνάψει συμφωνίες συνεργασίας με εκτός Ένωσης κράτη, όπως η Νορβηγία, Ελβετία, Σερβία, Ουκρανία. Έχει, επίσης, υπογράψει διοικητική διευθέτηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το υπουργείο Άμυνας της χώρας, η οποία προβλέπει συνεργασία στον τομέα της άμυνας σε συγκεκριμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής πληροφοριών. Η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί βέτο στη συμμετοχή της Τουρκίας στον ΕΟΑ και είναι σαφές πως για να το άρει πρέπει να κάνει κινήσεις η Άγκυρα στο Κυπριακό.

Τη διασύνδεση των ευρωτουρκικών με το Κυπριακό έθεσαν στην τουρκική ηγεσία και εταίροι μας, όπως ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του. Το Παρίσι υποδεικνύει στην Άγκυρα ότι ναι μεν είναι προς το συμφέρον όλων μια ευρωτουρκική προσέγγιση, καλό είναι που συζητούν Αθήνα και Άγκυρα, αλλά είναι και το Κυπριακό, ένα ζήτημα, που αφορά ένα κράτος-μέλος. Η τουρκική πλευρά στις επαφές της στη Βουδαπέστη, όταν τέθηκε αυτή η παράμετρος απέφυγε σκοπίμως να σχολιάσει. Αντίθετα παρέπεμψε στα ελληνοτουρκικά και στο «καλό κλίμα».

Η εποχή Τραμπ

Την ίδια ώρα, η προσοχή είναι στραμμένη στην Ουάσινγκτον ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας από τον κ. Ντόναλντ Τραμπ, στις 20 Ιανουαρίου 2025. Η Λευκωσία, όπως ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, ανέφερε (συνέντευξη στον Σταύρο Κυπριανού στο ΡΙΚ), προεκλογικά είχε συνάντηση με τεχνοκράτη, από το επιτελείο του εκλεγέντα Προέδρου των ΗΠΑ. Όπως συναφώς πληροφορούμαστε η Λευκωσία δίνει συνέχεια και μετεκλογικά, ενισχύοντας τα κανάλια επικοινωνίας με τη νέα κυβέρνηση.

Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, στο κάδρο των αμερικανικών σχεδιασμών στην περιοχή, πέραν από την προώθηση και υλοποίηση των όσων δρομολογήθηκαν από την κυβέρνηση Μπάιντεν, είναι και η ενίσχυση των συνεργασιών με τις χώρες της περιοχής και τη συμμετοχή των Αμερικανών στις γνωστές τριμερείς, που επηρεάσθηκαν εκ των πραγμάτων, από τον πόλεμο στη Γάζα.

Στο Μπακού ο Πρόεδρος, εκεί και ο Γκουτέρες

Στο Αζερμπαϊτζάν θα βρεθεί μεθαύριο Τρίτη ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, για να συμμετάσχει στην ετήσια Παγκόσμια Σύνοδο Ηγετών για το Κλίμα, την οποία διοργανώνει ΟΗΕ και αυτή τη φορά φιλοξενεί το Μπακού. Παρών θα είναι και ο γγ του Διεθνούς Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω θέτει το κλίμα ψηλά στις προτεραιότητές του. Δεν θα πρέπει να αποκλείεται, πάντως, Γκουτέρες και Χριστοδουλίδης να τα πουν στο Μπακού. Ο Πρόεδρος θα έχει την ευκαιρία και για διμερείς επαφές με αρχηγούς κρατών και επικεφαλής θεσμών. Εκεί θα βρίσκεται και ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.