Τουρκικά μηνύματα για νηνεμία στο Αιγαίο και μποφόρ στην κυπριακή ΑΟΖ

Μηνύματα επικείμενης υλοποίησης των, έως τώρα, θεωρητικών απειλών της για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, ως αντίδραση στις έρευνες της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποστέλλει η Τουρκία. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, τόσο από την συνάντηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όσο και από τις επαφές αξιωματούχων της Άγκυρας με συμμαχικές χώρες, προκύπτει μια συγκεχυμένη εικόνα.

Συγκεκριμένα, στο κεφάλαιο του Αιγαίου, οι Τούρκοι αξιωματούχοι φέρεται να καθησυχάζουν τους συνομιλητές τους ότι υπάρχουν οι απαραίτητοι αποτελεσματικοί μηχανισμοί ελέγχου της έντασης, υποβαθμίζοντας τις συνέπειες ακόμα και ενός ενδεχόμενου αεροπορικού ή ναυτικού ατυχήματος. Εκφράζουν, επίσης, την άποψη ότι οι κατά καιρούς υπηρεσιακές επαφές μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών (διερευνητικές επαφές, μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης κ.λπ.) και των αρχηγών ΓΕΕΘΑ ναυάρχου Ευάγγελου Αποστολάκη και στρατηγού Χουλουσί Ακάρ (που ανέλαβε από τις 10 Ιουλίου καθήκοντα υπουργού Άμυνας) έχουν καταλήξει σε σύμπτωση απόψεων σε πολλά θέματα.

Για τα υπόλοιπα θέματα, στα οποία υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις, οι Τούρκοι αξιωματούχοι δηλώνουν ετοιμότητα αναζήτησης εναλλακτικών νομικών λύσεων. Προφανώς, πρόκειται για άσκηση προπαγάνδας σε υπερβολικό βαθμό, καθώς τέτοια εικόνα δεν προκύπτει ούτε από τις συνομιλίες Τσίπρα-Ερντογάν της 12ης Ιουλίου, ούτε από τις λιγότερο προβεβλημένες (αλλά εξίσου δύσκολες και λεπτομερειακές) συνομιλίες των υπουργών Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά και Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις 27 Απριλίου.

Άλλωστε, θα αποτελούσε διεθνή διπλωματική πρωτοτυπία, αν οι διμερείς επαφές, οι οποίες οπωσδήποτε χρειάζονται για την εκτόνωση της έντασης, αναβαθμίζονταν σε συγκεκριμένες νομικές συζητήσεις (ή παρεκτρέπονταν σε διεθνείς δικαστικούς διαύλους) για όσο διάστημα κρατούνται ως όμηροι δύο Έλληνες στρατιωτικοί και συνεχίζεται η παραβατική συμπεριφορά της γειτονικής χώρας στο Αιγαίο.

Γαλλική παρουσία

Ωστόσο, αντίθετα με την εικόνα ελεγχόμενης έντασης στο Αιγαίο, η τουρκική πλευρά εμφανίζεται προς όλους τους συνομιλητές της εκρηκτικά απειλητική για την Κύπρο και τις έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην εκεί ΑΟΖ. Η Άγκυρα απειλεί ευθέως ότι είναι πλέον έτοιμη να προχωρήσει σε γεώτρηση, αν η νόμιμη κυβέρνηση της Λευκωσίας ασκήσει προηγουμένως το δικό της αναφαίρετο δικαίωμα συνέχισης και επέκτασης των ερευνών.

Η τουρκική απειλή αναφέρεται στο τμήμα των ερευνητικών και γεωτρητικών εργασιών που συνδέεται με τα οικόπεδα της ΑΟΖ για τα οποία διαθέτει άδεια η γαλλική TOTAL και για το αντίστοιχο της ιταλικής ΕΝΙ, η οποία μετά την άτακτη υποχώρησή της πέρυσι το Νοέμβριο, εναποθέτει τις ελπίδες της σε εμπορική συνεργασία με το Παρίσι.

Σε αυτό το πλαίσιο, η γαλλική κυβέρνηση και το γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό έχουν αναβαθμίσει ακόμα περισσότερο -και, κυρίως, χωρίς περιττή δημοσιότητα- την αμυντική τους συνεργασία με την Κύπρο. Μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη παρουσία μίας εκ των φρεγατών Fremm του Γαλλικού Ναυτικού, με μεγάλες ανθυποβρυχιακές δυνατότητες, στα κυπριακά χωρικά ύδατα και σε άλλες ευαίσθητες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου.

Το Παρίσι είναι σαφές ότι, όπως και το καλοκαίρι του 2017, θα θωρακίσει τις περαιτέρω εργασίες της TOTAL τους επόμενους μήνες και, ταυτόχρονα, υλοποιεί ένα μακροπρόθεσμο αμυντικό σχέδιο για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο που συνδέεται με την προώθηση των λεγόμενων «ψηφιακών» φρεγατών Belharra στην Ελλάδα με το σκεπτικό ότι «προστατεύουν τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας των συμμάχων της Γαλλίας».

Προσοχή με τους Αμερικανούς

Επί του θέματος των παρόμοιων ερευνών της αμερικανικής ExxonMobil τον Οκτώβριο, η τουρκική πλευρά τηρεί σιγή ιχθύος, ενώ η Ουάσιγκτον έχει διαβεβαιώσει τη Λευκωσία και την Αθήνα ότι θα ληφθούν όλα τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να μην ανακύψει σημαντικό πρόβλημα. Η αμερικανική πλευρά, αρκετά πριν από την υιοθέτηση της παρόμοιας γαλλικής στάσης, είχε πρώτη διαμηνύσει ότι τα μέτρα προστασίας της ExxonMobil δεν θα δημοσιοποιηθούν.

Σύμφωνα πάντως με άριστα ενημερωμένες ξένες πηγές, η Άγκυρα, παρά τη γνωστή ένταση με την Ουάσιγκτον σε πολλά μέτωπα, είναι πολύ προσεκτική στο θέμα της ExxonMobil. Είναι ενδεικτικό ότι ο κρατικός όμιλος πετρελαιοειδών TPAO έχει συνεταιριστεί, για τις έρευνες κοντά στη Μεγαλόνησο, με θυγατρική της κρατικής εταιρίας του Αζερμπαϊτζάν SOCAR (γνωστή στην Ελλάδα από την ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ).

Η τελευταία με τη σειρά της, συνδέεται με πολλούς ενεργειακούς ομίλους των ΗΠΑ. Επίσης, η TRAO και η SOCAR έχουν ενημερώσει την Ουάσιγκτον (ειλικρινώς ή μη και πιθανόν με σκοπό η Τουρκία «να αγοράσει χρόνο») ότι οι έρευνες, προς το παρόν, σχεδιάζεται να διεξαχθούν σε σχετικά μικρή απόσταση από τις τουρκικές ακτές, χωρίς να απειλούν τα κυπριακά συμφέροντα.

Σημειώνεται ότι, με βάση τις ίδιες αξιόπιστες πηγές, η Ουάσιγκτον και η Άγκυρα αναζητούσαν λύση στο πρόβλημα της παράδοσης των ρωσικών S-400 μέσω επαφών για την πώληση συστοιχιών του αμερικανικού πυραυλικού συστήματος Patriot/PAC-3 στην Τουρκία, όπως επιβεβαιώθηκε δημόσια την περασμένη εβδομάδα.

Με βάση όλα αυτά τα μηνύματα της Τουρκίας και τη «δύσκολη» συζήτηση Τσίπρα-Ερντογάν, διατηρείται η ανησυχία για εκβιαστική σύνδεση των θεμάτων της Κύπρου και του Αιγαίου σε ένα «ενιαίο διπλωματικό πακέτο» που μόνον κινδύνους θα προκαλούσε για τα ελληνικά συμφέροντα.