Τουρκικό παζάρι: Από τα πρωτόκολλα με την Αρμενία στην ένταξη της Σουηδίας

Τα Πρωτοκόλλα έπρεπε να επικυρωθούν και από τα αντίστοιχα Κοινοβούλια εν μέσω εκατέρωθεν έντονων αντιδράσεων για την υπογραφή τους. Η Αρμενία αντιμετώπιζε αντιδράσεις στο εσωτερικό της, αλλά και στο εξωτερικό, από την αρμενική διασπορά. Η Τουρκία επίσης αντιμετώπιζε αντιδράσεις στο εσωτερικό, αλλά και έξωθεν, από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο αντιτίθετο στην ομαλοποίηση των σχέσεων της Τουρκίας με την Αρμενία, ενόσω το ζήτημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ ήταν σε εκκρεμότητα.

Παρά τις αντιδράσεις η Αρμενία ήταν αποφασισμένη να προχωρήσει τη διαδικασία επικύρωσης στο Κοινοβούλιο, ενώ η Τουρκία δεν έδειξε την ίδια αποφασιστικότητα. Κωλυσιεργούσε, υπαναχώρησε από τα συμφωνηθέντα, η εκκρεμότητα διαρκούσε και τελικά ενώπιον του αδιεξόδου, η Αρμενία προχώρησε στην ακύρωση τους.

Στο σημείο αυτό υπενθυμίζω ότι το Σχέδιο Ανάν, όπως προτάθηκε για επίλυση του Κυπριακού το 2004, έπρεπε να επικυρωθεί και από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση, μετά που θα είχε υπερψηφισθεί σε χωριστά δημοψηφίσματα από τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους. Υπενθυμίζω επίσης ότι ο τότε ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ραούφ Ντενκτάς, ο οποίος ήταν πολέμιος του σχεδίου, μετέβη στην Τουρκία και τόσο δημόσια, όσον και σε ομιλία του ενώπιον του τουρκικού Κοινοβουλίου, κάλεσε τους Τούρκους βουλευτές να το καταψηφίσουν.

Αυτό σημαίνει ότι εάν το σχέδιο υιοθετείτο θα ξεκινούσε άμεσα η εφαρμογή του, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι θα είχαν άμεσα οφέλη, με την Τουρκία να έχει και δυνατότητες άμεσης ανάμιξης στα τεκταινόμενα. Οι δε Βρετανοί θα ενίσχυαν την παρουσία των βάσεων τους στην Κύπρο και οι Ελληνοκύπριοι – εν μέσω πολιτικής και οικονομικής αποσταθεροποίησης, όπως ανέλυσα σε πρόσφατο άρθρο μου στις 14 Ιανουαρίου 2024 – θα ανέμεναν πότε θα ολοκληρώνονταν οι συνταγματικές διαδικασίες στην Τουρκία, αν ολοκληρώνονταν ποτέ. Εν μέσω αυτής της αβεβαιότητας η Κυπριακή Δημοκρατία θα είχε πάψει να υπάρχει και είναι αμφίβολο εάν θα ήτο δυνατή αποτελεσματική κρατική αντίδραση της Λευκωσίας.

Αρμενία και Σουηδία

Υπάρχουν και πιο πρόσφατες περιπτώσεις αναφορικά με διαδικασίες επικύρωσης στο τουρκικό Κοινοβούλιο, όπως αυτές με το αίτημα της Φινλανδίας και της Σουηδίας για ένταξη στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Παρακολουθούμε τη μείωση στην οποία υποχρέωσε η Τουρκία την Φινλανδία όταν της επέβαλε να προβεί σε νομοθετικές τροποποιήσεις που απαιτούσε – και που η ίδια δεν επιθυμούσε – προκειμένου να συναινέσει στο αίτημα της. Απαιτεί μάλιστα και διαδικασίες ελέγχου και επαλήθευσης ότι εφαρμόζει αυτά που ανέλαβε να διεκπεραιώσει.

Το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε και με τη Σουηδία, η οποία επίσης υποχρεώθηκε σε ακούσιες τροποποιήσεις της νομοθεσίας της που απαιτούσε η Άγκυρα, ώστε να συναινέσει. Και ενώ έκανε σχεδόν αγόγγυστα ό,τι της ζητήθηκε, ανέμενε εδώ και μήνες πότε η Τουρκική Εθνοσυνέλευση θα θελήσει να επικυρώσει τη Συμφωνία για την ένταξη της (όπου μόλις σήμερα επικυρώθηκε το σχετικό πρωτόκολλο ένταξης).

Βεβαίως, ο κοινοβουλευτικός έλεγχος είναι και θεμιτός και επιβεβλημένος στο πολιτικό γίγνεσθαι μιας Πολιτείας. Ένα, όμως, είναι ο κοινοβουλευτικός έλεγχος και άλλο η χειραγώγηση των θεσμών…