Τουρκικές κραυγές χωρίς αντίκρισμα στην κυπριακή ΑΟΖ

Οι δηλώσεις Ερντογάν αυτές τις ημέρες δείχνουν ότι η Τουρκία δεν θα παραμείνει αδρανής εν όψει της γεωτρήσεως που θα πραγματοποιήσει τις επόμενες ημέρες η αμερικανική ExxonMobil στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Σύμφωνα με ενδείξεις, η Άγκυρα θα χρησιμοποιούσε το σκάφος-γεωτρύπανο “Πορθητής”. Προς το παρόν, όμως, αυτό αρχίζει να πραγματοποιεί γεώτρηση ανοικτά της τουρκικής παραλιακής περιοχής Αλάνια, εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.

Δεδομένου ότι για το επόμενο μεγάλο διάστημα δεν θα μπορεί να μετακινηθεί, ο “Πορθητής” είναι εκτός παιγνίου. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται να πραγματοποιήσει γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ βορείως ή νοτίως της Μεγαλονήσου. Από τις πληροφορίες που έχουν γίνει γνωστές, το τουρκικό σκάφος-γεωτρύπανο δεν είναι επιχειρησιακώς πλήρως έτοιμο. Ούτε η Άγκυρα έχει εξασφαλίσει τις αναγκαίες συνεργασίες με τις εξειδικευμένες εταιρείες, ώστε να φέρει εις πέρας μία τόσο από τεχνικής απόψεως σύνθετη εργασία.

Εκτός αυτών, είναι σαφές πως η πραγματοποίηση τουρκικής γεωτρήσεως στα οριοθετημένα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κύπρου, θα έφερνε το καθεστώς Ερντογάν αντιμέτωπο με τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες έχουν αγοράσει τα δικαιώματα, και κατ’ επέκτασιν με τις κυβερνήσεις των χωρών τους. Αυτό που συνέβη τον Φεβρουάριο του 2018 δεν μπορεί να επαναληφθεί με τις προγραμματισμένες γεωτρήσεις της αμερικανικής ExxonMobil και της γαλλικής Total.

Τόσο η Ουάσιγκτον όσο και το Παρίσι έχουν στείλει ξεκάθαρο μήνυμα πως δεν πρόκειται να συμπεριφερθούν όπως η Ρώμη, όταν τουρκικά πολεμικά σκάφη είχαν εμποδίσει το ειδικό σκάφος της ιταλικής ΕΝΙ να πραγματοποιήσει προγραμματισμένη γεώτρηση. Είναι ενδεικτικό ότι αυτό το διάστημα στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκονται ναυτικές μονάδες των ενδιαφερομένων δυτικών χωρών.

Η πείρα, ωστόσο, μας διδάσκει ότι η αδυναμία της Άγκυρας να εμποδίσει τη γεώτρηση της ExxonMobil θα την εξωθήσει να προχωρήσει σε προκλήσεις εκεί που θεωρεί πως μπορεί να το πράξει χωρίς αξιόλογο κόστος. Τέτοιες κινήσεις είναι η δέσμευση μεγάλων περιοχών μεταξύ της γραμμής Ρόδος-Κρήτη και Κύπρου τόσο για τη διεξαγωγή αεροναυτικών ασκήσεων όσο και για την πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών από το σκάφος “Μπαρμπαρός”. Οι περιοχές αυτές διεισδύουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα δυτικώς και στην κυπριακή ΑΟΖ ανατολικώς, έτσι όπως μπορούν να υπολογισθούν με βάση την αρχή της μέσης γραμμής. Έχουν, άλλωστε, επανειλημμένως δημοσιευθεί στην τουρκική Εφημερίδα Κυβερνήσεως σχετικοί χάρτες.

Επιθετική ρητορική Ερντογάν

Ο Ερντογάν θα ήθελε πολύ να μπορεί να ακυρώσει το πρόγραμμα ερευνών και γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Επιδιώκει, άλλωστε, να καλλιεργήσει την εντύπωση ότι το μεγαλύτερο τμήμα της Ανατολικής Μεσογείου είναι περίπου “γκρίζα ζώνη” και ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει τίποτα στην περιοχή, χωρίς την έγκριση της Άγκυρας. Η Ανατολική Μεσόγειος, ωστόσο, διαφέρει από το Αιγαίο. Εκεί υφίστανται διεθνείς συμφωνίες, οι οποίες οριοθετούν τις ΑΟΖ, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Αιγύπτου και του Ισραήλ.

Εκτός αυτού η στρατηγικής σημασίας αυτή θαλάσσια περιοχή ενδιαφέρει τις μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες είναι παρούσες με ναυτικές μονάδες, οι οποίες στέλνουν το μήνυμα, διεξάγοντας ασκήσεις. Και βεβαίως δεν επιθυμούν καθοριστική παρουσία της Τουρκίας. Ακόμα περισσότερο όταν αυτή δεν έχει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο. Η διεθνής κοινότητα δεν επιθυμεί αμφισβητήσεις διεθνών οριοθετήσεων που δημιουργούν πρόβλημα στη σταθερότητα και στην ασφάλεια δικαίου.

Επιλογή και της Λευκωσίας και της Αθήνας είναι να αποφεύγουν τη διμερή αντιπαράθεση με την Άγκυρα. Ο Ερντογάν, άλλωστε, αδυνατεί να εμποδίσει τις γεωτρήσεις λόγω αμερικανικών και γαλλικών προειδοποιήσεων και όχι λόγω ελληνικής στρατιωτικής παρουσίας. Είναι επιτυχία το γεγονός ότι η υπόθεση αυτή έχει καταστεί πρόβλημα της Τουρκίας και των κρατών, από όπου προέρχονται οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες έχουν αγοράσει τα δικαιώματα στα θαλάσσια οικόπεδα.

Αδυνατώντας, λοιπόν, να αντιδράσει με στρατιωτικά μέσα στην εξέλιξη του προγράμματος ερευνών και γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, το καθεστώς Ερντογάν έχει υψώσει τους τόνους, υιοθετώντας μία επιθετική ρητορική. Ταυτοχρόνως, το ερευνητικό σκάφος “Μπαρμπαρός” βρίσκεται στο θαλάσσιο όριο, όπου θεωρητικά, εάν ίσχυε η αρχή της μέσης γραμμής, θα εφάπτονταν η κυπριακή ΑΟΖ και η ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Όσο Αθήνα και Λευκωσία αποφεύγουν να παρασυρθούν στο παιχνίδι της έντασης που καλλιεργεί η Άγκυρα, τόσο πιθανότερο είναι ο Ερντογάν να ανάψει το πράσινο φως για σεισμικές έρευνες κυρίως εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σε σημεία που η τουρκική πλευρά αμφισβητεί με τον ισχυρισμό ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Σε μία τέτοια περίπτωση, η Αθήνα θα υποχρεωθεί να αντιδράσει με κάποιον τρόπο, αλλά η γεώτρηση της ExxonMobil θα πραγματοποιηθεί και ως εκ τούτου θα έχει δημιουργηθεί ένα νέο συμβατό με το διεθνές δίκαιο τετελεσμένο στην περιοχή.