Τούρκικες συνταγές για αδιέξοδο – Σενάρια για την επόμενη ημέρα στο Κυπριακό

Με παλιές ξαναζεσταμένες συνταγές, η κατοχική Τουρκία, επιχειρεί να οδηγήσει τις συζητήσεις στο Κυπριακό σε αδιέξοδο, ώστε να προχωρήσει στην υλοποίηση των σχεδιασμών της, έχοντας ενώπιον της διάφορες εναλλακτικές επιλογές. Όπως πληροφορούμαστε, το καθεστώς Ερντογάν επαναφέρει, μεταξύ άλλων, την παλιά φόρμουλα Ντενκτάς για αναγνώριση του ψευδοκράτους για 24 ώρες και μετά «να συζητηθεί και η ομοσπονδία».

Αυτό το σενάριο έχει συζητηθεί στην Άγκυρα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο και η γραμμή διαβιβάσθηκε προς το κατοχικό καθεστώς. Πρόκειται, βέβαια, για μια πρόταση, η οποία είναι αδύνατον να προχωρήσει, καθώς δεν υπάρχει ηγεσία στην ελληνική πλευρά, η οποία θα μπορούσε να αποδεχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η Άγκυρα υποστηρίζει πως η αποδοχή της κυριαρχικής ισότητας από την ελληνοκυπριακή πλευρά, θα ανοίξει το δρόμο για να είναι η Τουρκία πιο «ευέλικτη» στις συζητήσεις. Αυτή η προσέγγιση έχει διαβιβασθεί μέσω τρίτων και στη Λευκωσία, από την οποία ζητείται να  επιδείξει «βούληση» για να διευκολυνθούν οι προσπάθειες.

Είναι σαφές πως η κατοχική Τουρκία θέτει διάφορα ζητήματα, προτάσσει τις αξιώσεις της και αφήνει να διαρρεύσουν διάφορα σενάρια τρόμου, για να εξασφαλίσει το μέγιστο των επιδιώξεων της. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Τσαβούσογλου, κατά τη συνάντησή του με την απεσταλμένη του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, στις 22 Μαρτίου στην Άγκυρα, υποστήριξε πως η τουρκική πλευρά συζητά «μόνο λύση δυο κρατών και όχι οτιδήποτε άλλο».

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως η αξιωματούχος του Διεθνούς Οργανισμού απάντησε ότι η συζήτηση εκτός του πλαισίου προϋποθέτει απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, κάτι που όμως δεν αναμένεται ότι θα μπορούσε να συμβεί. Σημειώνεται, πάντως, ότι τα Ηνωμένα Έθνη έχουν αποδεχθεί τον τουρκικό όρο, στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη, που θα πραγματοποιηθεί στις 27-29 Απριλίου, στη Γενεύη, να συζητηθούν όλες οι θέσεις, περιλαμβανομένης και αυτής των δυο κρατών.

Είναι πρόδηλο ότι η κατοχική Τουρκία προσέρχεται στην Διάσκεψη, ξεκαθαρίζοντας τις επιδιώξεις της. Αξιώνει κυριαρχική ισότητα και ίσο διεθνές καθεστώς, κάτι που  παραπέμπει σε δυο κράτη. Η Άγκυρα, μέσα από μια α λά τούρκα πολιτική ισότητα, επιχειρεί η εσωτερική ισότητα να αντανακλάται και διεθνώς. Θα το επιδιώξει αυτό διακαώς, θέλοντας να εξασφαλίσει δυο βασικά πλεονεκτήματα: Πρώτον, να έχει παρουσία στην ΕΕ, μέσω του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κρατιδίου, και δεύτερον, να έχει ρόλο και λόγο στα ενεργειακά.

Κυπριακό και επόμενη ημέρα

Εάν αυτό το σενάριο δεν πετύχει, τότε το σχέδιο Β περιλαμβάνει, μέσα από διαδοχικά αδιέξοδα, ένα βελούδινο διαζύγιο. Αυτό προϋποθέτει την αναγνώριση δυο κρατών. Είναι, πάντως, ξεκάθαρο ότι η επόμενη ημέρα μιας αποτυχίας έτυχε ήδη επεξεργασίας στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών. Τι εξετάζουν οι Τούρκοι;

Πρώτον, εξετάζεται το ενδεχόμενο προσάρτησης, που εάν γίνει θα περάσει μέσα από δημοψήφισμα στα κατεχόμενα και έγκρισης από την τουρκική Μεγάλη Εθνοσυνέλευση. Δεν θα πρέπει, πάντως, να μη ληφθούν υπόψη τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας προ ημερών στην τουρκική Μιλιέτ. Μεταξύ άλλων, σημειώνεται στο δημοσίευμα και το εξής, που εξετάζεται και σήμερα: «Όπως είχε δηλώσει σε μια ομιλία του στη Βουλή το 1997 ο Μπουλέντ Ετζεβίτ, η ‘’ΤΔΒΚ’’ και η Τουρκία θα πρέπει να περάσουν σε ένα μοντέλο αυτόνομου κράτους, που να είναι αυτόνομο στο εσωτερικό και να υπάγεται στην Τουρκία σε θέματα εξωτερικών υποθέσεων και άμυνας. Και το όνομα του κράτους αυτού πρέπει να είναι Τουρκική Δημοκρατία Κύπρου».  Αυτό το ενδεχόμενο φαίνεται πως θα επανέρχεται.

Δεύτερον, εξετάζεται το ενδεχόμενο να ξεκινήσει μια εκστρατεία αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Κράτη- δορυφόροι της Άγκυρας μπορούν κάνουν την αρχή. Ήδη ο Ερντογάν απευθύνθηκε προ ημερών στο Συμβούλιο Συνεργασίας Τουρκόφωνων Κρατών για έμπρακτη αλληλεγγύη προς τους Τουρκοκύπριους. Με αυτά λοιπόν τα δεδομένα, θα προσέλθει στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη στη Γενεύη (27-29 Απριλίου) η Λευκωσία, η οποία ετοιμάζεται να υποδεχθεί εκ νέου την κ. Λουτ, την ερχόμενη εβδομάδα ( έρχεται Σάββατο, θα έχει επαφές την Κυριακή, θα αναχωρήσει την επομένη).

Ωστόσο, παρά τα αρνητικά δεδομένα που διαμορφώνονται, λόγω της τουρκικής ατζέντας, η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει βασικά εργαλεία στα χέρια της. Καμία από τις επιδιώξεις της Τουρκίας δεν μπορεί να γίνει πραγματικότητα εάν δεν την αποδεχθεί η ελληνική πλευρά. Επιπλέον έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει την τουρκική απαίτηση για εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ, θέτοντας όρους.

Ο ρόλος της ΕΕ

Όλοι, βέβαια, οι σχεδιασμοί μπορούν να ανατραπούν εάν ο Ερντογάν προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές τον ερχόμενο Ιούνιο. Για να κερδίσει τις εκλογές θα πρέπει να εξασφαλίσει, έξωθεν, ενέσεις στην οικονομία και ενδεχομένως μια θεαματική κίνηση εκτός συνόρων. Αναμένεται πως ενόψει εκλογών θα σκληρύνει ακόμη περισσότερο τη στάση του έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου.

Η κατοχική Τουρκία επιμένει στον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ και θέλει εξελίξεις στο πεδίο αυτό πολύ σύντομα. Αυτό είναι και το βασικό θέμα συζήτησης που θα έχουν, την ερχόμενη Τρίτη στην Άγκυρα με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οι Πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η Λευκωσία, από την πλευρά της έχει επί τούτου ξεκαθαρίσει, πως πριν τη Σύνοδο του Ιουνίου δεν τίθεται θέμα να ανοίξει μια τέτοια συζήτηση. Το συνδέει δε με τη στάση της Τουρκίας στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη της Γενεύης ( 27-29 Απριλίου). Τόσο η Αθήνα  όσο και η Λευκωσία  έχουν, πάντως, τη δυνατότητα –εάν το θελήσουν– να θέσουν ζητήματα στους όρους εντολής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προς την Κομισιόν για τη  διαπραγμάτευση του εκσυγχρονισμού της Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία. Τα θέματα αυτά, όπως και το Κυπριακό, συζητήθηκαν και κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης που είχαν, την περασμένη Παρασκευή, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο Σαρλ Μισέλ, ενόψει της επίσκεψης του δεύτερου στην Άγκυρα.

Παλαιομοδίτικη προπαγάνδα

Οι Βρυξέλλες θα επιχειρήσουν να πείσουν τον Ερντογάν να αποδεχθεί τη συμμετοχή της Ε.Ε. στην άτυπη Πενταμερή, αν και τα Ηνωμένα Έθνη είναι αυτά που απευθύνουν τις προσκλήσεις, ως οικοδεσπότες. Είναι σαφές πάντως, πως παρά τις ενστάσεις της Άγκυρας και του Λονδίνου, η συμμετοχή της ΕΕ με καθεστώς παρατηρητή θεωρείται δεδομένη. Η προσπάθεια των δύο προφανώς και αποσκοπεί στο να “ξεδοντιαστεί” ο ρόλος της Ένωσης στις συζητήσεις για το Κυπριακό, πρωτίστως ως προς τη συμβατότητα της συμφωνίας με το κοινοτικό κεκτημένο.

Την ίδια ώρα, μέσα από τις κινήσεις ασφυκτικού ελέγχου των κατεχομένων και περιορισμού των αντιδράσεων των Τουρκοκυπρίων και σε συνδυασμό με μια ξεπερασμένη προπαγανδιστική τακτική, η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργηθεί κλίμα έντασης. Η έναρξη –όχι τυχαία την 1η Απριλίου, επέτειο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα– της προβολής, από την τουρκική κρατική τηλεόραση, της σειράς “Κάποτε στην Κύπρο” αποτελεί μέρος αυτών των σχεδιασμών.

Είναι προφανές πως επιχειρείται να χρησιμοποιηθεί μια τηλεοπτική σειρά για να “αποδειχθεί” το αδύνατο της συμβίωσης και να ενισχυθεί, ενόψει της Πενταμερούς, και το αφήγημα για δύο κράτη. Πρωτίστως, αυτή η προπαγάνδα –που ειρήσθω εν παρόδω παραποιεί τα γεγονότα– απευθύνεται στο εσωτερικό της Τουρκίας και των κατεχομένων. Δεν θα πρέπει, επίσης, να θεωρείται τυχαίο ότι ο Τούρκος Αντιπρόεδρος, Φουάτ Οκτάι, παρέστη στην έναρξη της προβολής –στην κατεχόμενη Αμμόχωστο– ενώ τον περασμένο Φεβρουάριο είχε επισκεφθεί τους χώρους των γυρισμάτων.