Τουρκική γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ

Αντιμέτωπος με το κόκκινο φως που του έχει ανάψει η Δύση, ο Ερντογάν δεν έχει περιθώριο να εμποδίσει το πρόγραμμα των ερευνών και γεωτρήσεων που έχει δρομολογήσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Στην Άγκυρα θεωρούσαν πως τα πράγματα δεν θα έφθαναν στο σημείο που είναι σήμερα. Θεωρούσαν πως στην πρόσφατη Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό θα προέκυπτε τελικώς μία αλά τούρκα ενδιάμεση συμφωνία που θα οδηγούσε σε πάγωμα το πρόγραμμα των ερευνών και γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ.

Πράγματι, ο πρόεδρος Αναστασιάδης ικανοποίησε με την γραπτή πρότασή του τις περισσότερες από τις τουρκικές απαιτήσεις στην εσωτερική πτυχή του Κυπριακού. Η Αθήνα, όμως, δεν έκανε πίσω από τη θέση της ότι όρος για την επίτευξη συμφωνίας είναι η κατάργηση των εγγυήσεων και η πλήρης αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων στο πλαίσιο ενός σφιχτού χρονοδιαγράμματος.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την τουρκική ανελαστικότητα, οδήγησε στο ναυάγιο. Μία συμφωνία αλά τούρκα στο μέτωπο του Κυπριακού θα επέτρεπε στην Άγκυρα, μέσω των Τουρκοκυπρίων, να βάλει νομίμως χέρι στα όποια κοιτάσματα υδρογονανθράκων ανακαλυφθούν στην κυπριακή ΑΟΖ. Μέχρι τότε, μάλιστα, ο Ερντογάν απαιτούσε να παγώσουν οι σεισμικές έρευνες και το πρόγραμμα των γεωτρήσεων.

Σύμμαχός του ήταν και ο Άιντε (χειριστής του Κυπριακού για λογαριασμό της Γραμματείας του ΟΗΕ), ο οποίος παγίως ζητούσε το πάγωμα με τον ισχυρισμό ότι οι γεωτρήσεις εμποδίζουν τη λύση του Κυπριακού! Μετά το ναυάγιο της Πενταμερούς Διάσκεψης, όμως, αυτού του τύπου τα επιχειρήματα έχουν χάσει την όποια εμβέλειά τους.

Τουρκική γεώτρηση

Οι Τούρκοι δεν θέλουν να εδραιωθεί η άποψη διεθνώς πως η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί το κυριαρχικό δικαίωμά της να εκμεταλλευθεί τα όποια κοιτάσματα στην ΑΟΖ της. Από την άλλη πλευρά, όμως, όπως έχουμε δείξει, έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο, με την έννοια ότι είναι απαγορευτική μία στρατιωτική αντίδρασή τους, λόγω της εμπλοκής πετρελαϊκών κολοσσών που έχουν πίσω τους τις κυβερνήσεις των μεγάλων Δυτικών κρατών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, για να βγουν από το αδιέξοδό τους στην Άγκυρα σχεδιάζουν την πραγματοποίηση τουρκικής γεώτρησης στο “οικόπεδο” 6. Επειδή, όμως, καμία μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία δεν δέχεται να συμπράξει σε μία τόσο κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, σχεδιάζουν ή να ενοικιάσουν ή ακόμα και να αγοράσουν πλωτό γεωτρύπανο και να το εγκαταστήσουν εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Με άλλα λόγια, δεν θα είναι οι Τούρκοι που θα δράσουν επιθετικά για να εμποδίσουν το κυπριακό ενεργειακό πρόγραμμα. Θα δημιουργήσουν τετελεσμένο, πετώντας το μπαλάκι στην Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία θα πρέπει με κάποιον τρόπο να αντιδράσει. Μέχρι τότε, όμως, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να καλλιεργούν την ένταση και να επιδίδονται σε προκλήσεις. Γι’ αυτό και η Αθήνα και η Λευκωσία έχουν υιοθετήσει χαμηλούς τόνους.

Οι ισχυρισμοί της Άγκυρας

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κύπρου. Μια ματιά στον χάρτη το δείχνει. Ακόμα και οι πιο τραβηγμένες από τα μαλλιά ερμηνείες του διεθνούς δικαίου δεν μπορούν να της δώσουν νομικό έρεισμα. Γι’ αυτό και όσον αφορά τα άλλα “οικόπεδα” (εκτός του 6) εμφανίζεται να δρα για λογαριασμό των Τουρκοκυπρίων. Για την ακρίβεια, προβάλλει δύο ισχυρισμούς:

• Πρώτον, ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να συνάπτει καμία διεθνή συμφωνία (όπως η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και το Ισραήλ) πριν λυθεί το Κυπριακό.
• Δεύτερον, ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο (και στην ΑΟΖ νοτίως της Μεγαλονήσου) και δεν παραιτούνται απ’ αυτά.

Η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυπριακή κυβέρνηση έχει όλα τα σχετικά δικαιώματα. Η κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου από τουρκικά στρατεύματα δεν επιτρέπει στη Λευκωσία να ασκεί την εξουσία της εκεί, αλλά δεν της περιορίζει τα άλλα δικαιώματά της. Κατά συνέπεια, ο ισχυρισμός ότι δεν μπορεί να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες είναι αυθαίρετος σε βαθμό γελοιότητας. Η επίλυση του Κυπριακού είναι μια τελείως ανεξάρτητη διαδικασία από την τρέχουσα άσκηση της κυριαρχίας.

Ας πάμε τώρα στον δεύτερο τουρκικό ισχυρισμό. Η διατύπωση «οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο» είναι παραπλανητική. Σε αντίθεση με τη διεθνή κοινότητα που αναγνωρίζει ένα κράτος στην Κύπρο, η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι ισχυρίζονται ότι από το 1983, οπότε ανακήρυξαν την “Τουρκική Δημοκρατία Βορείου Κύπρου”, στην Κύπρο υπάρχουν δύο κράτη.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την ίδια την τουρκική θέση, οι Τουρκοκύπριοι έχουν πλήρη δικαιώματα στη βόρεια Κύπρο, άρα και στην ΑΟΖ που της αντιστοιχεί. Δεν έχουν, όμως, κανένα δικαίωμα στην ελεύθερη Κύπρο και κατ’ επέκτασιν στην ΑΟΖ που της αντιστοιχεί.

Σε δύο ταμπλό

Η Άγκυρα και η τουρκοκυπριακή ηγεσία παίζουν σε δύο ταμπλό. Αναλόγως με το τι κάθε φορά τις βολεύει, άλλοτε επικαλούνται τη δική τους επίσημη θέση για ύπαρξη δύο κρατών κι άλλοτε τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου (συμφωνίες ίδρυσης της συνεταιρικής Κυπριακής Δημοκρατίας), τις οποίες κατέλυσαν με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους.

Ας σημειωθεί ότι μπορούν και παίζουν αυτό το παιχνίδι, επειδή και η Λευκωσία και η Αθήνα αποφεύγουν να καταγγείλουν αυτή την αντίφαση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, φοβούμενες καθ’ υπερβολή μήπως θεωρηθεί έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Εάν από τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό προκύψει ένα κοινό κράτος, τότε, βεβαίως, οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν τα δικαιώματα που θα προβλέπονται από το νέο Σύνταγμα. Μέχρι τότε, όμως, δεν έχουν κανένα δικαίωμα. Ο ενεργειακός πλούτος, άλλωστε, ανήκει στο νόμιμο κράτος και όχι σε κάθε πολίτη ξεχωριστά. Γι’ αυτό και ήταν απολύτως λάθος οι δηλώσεις ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν μέρισμα απ’ αυτό τον πλούτο.

Ακόμα και τον καιρό που στις δυτικές πρωτεύουσες υπήρχαν πολλοί υποστηρικτές της Τουρκίας, αυτοί ποτέ δεν αμφισβήτησαν ευθέως το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευθεί τα όποια κοιτάσματα στην ΑΟΖ της. Είχαν προσπαθήσει, όμως, να υπονομεύσουν αυτό το δικαίωμα, σχετικοποιώντας το, μετατρέποντάς το σε διαφορά και διασυνδέοντάς το με άσχετες διπλωματικές διελκυστίνδες, όπως η λύση του Κυπριακού. Πολύ περισσότερο σήμερα που στη Δύση, η Τουρκία του Ερντογάν δεν είναι καθόλου αυτή που ήταν πριν μερικά χρόνια.