Τράμπα με Βαρώσια και αεροδρόμιο Τύμπου θέλει η Λευκωσία

Την πρόταση που διασυνδέει την επιστροφή της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου με τη λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου της κατεχόμενης Τύμπου θα επαναφέρει η Λευκωσία (Αμμόχωστος-Τύμπου). Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν πως σε μια προσπάθεια να βρεθούν τρόποι “να σπάσει το παρατεταμένο αδιέξοδο, να ανακοπούν κινήσεις επιβολής τετελεσμένων”, η Κυπριακή Δημοκρατία θα προχωρήσει στην παρουσίαση ιδεών, που ενδεχομένως να προκαλέσουν κινητικότητα. Μια τέτοια κίνηση, εκτιμάται στη Λευκωσία, συνάδει και με την προσέγγιση των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.

Η πρόταση δεν είναι καινούργια, πρόκειται ουσιαστικά για ξαναζεσταμένο φαγητό, που επαναφέρεται ενίοτε στο προσκήνιο αλλά και στο παρασκήνιο, όταν οι συζητήσεις περιέρχονται σε αδιέξοδο ή καθίσταται δύσκολο το εγχείρημα για επανεκκίνηση διαπραγματεύσεων. Υπενθυμίζεται συναφώς πως όσες φορές κατατέθηκε μια παρόμοιας λογικής και φιλοσοφίας πρόταση, με διάφορες παραλλαγές, απορρίφθηκε από την τουρκική πλευρά.

Η προσπάθεια αυτή τη φορά είναι να ξεκινήσει συζήτηση για τις λεπτομέρειες, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα “εμπλουτισμού” των βασικών αξόνων με στόχο να δημιουργήσει κινητικότητα. Υπάρχει, βέβαια, και η εκτίμηση ότι η λογική των ΜΟΕ, τα οποία ευνοούν τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, συνιστούν εν πολλοίς απλή “ασπιρίνη”, που στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορεί να θεραπεύσει τον ασθενή, που βρίσκεται εδώ και καιρό σε “κώμα”.

Η πρόταση της Λευκωσίας εστιάζεται λοιπόν στην Αμμόχωστο και η επιδίωξη είναι να τεθεί υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και να επιστρέψουν οι νόμιμοι κάτοικοι. Παράλληλα, να λειτουργήσει υπό τον ΟΗΕ το αεροδρόμιο στην κατεχόμενη Τύμπου. Η δεύτερη παράμετρος της πρότασης, σύμφωνα με την προσέγγιση της Λευκωσίας, θα συνιστά το δέλεαρ για την τουρκική πλευρά, η οποία ισχυρίζεται μονίμως ότι βρίσκεται σε “απομόνωση” και πως γι’ αυτό ευθύνεται η ελληνική πλευρά.

Αμμόχωστος-Τύμπου

Για την πρόθεση της Λευκωσίας να καταθέσει την πρόταση αυτή φαίνεται να έχει ενημερωθεί και η Αθήνα, κατά τις συνομιλίες που είχε την περασμένη Τετάρτη με τον Έλληνα Πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών, ο Κύπριος ΥΠΕΞ, Ιωάννης Κασουλίδης. Ο τελευταίος μιλώντας στην κρατική τηλεόραση είπε πως το θέμα των ΜΟΕ συζήτησε γενικά με τον Ύπατο Αντιπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική της Ένωσης, Μπορέλ και πως ο ίδιος θα το θέσει ξανά. Στόχος να παρέμβει η ΕΕ προς την Άγκυρα.

Για το τί περιέχει η πρόταση, θα πρέπει να αναζητηθούν οι λεπτομέρειες στα έγγραφα που έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν. Επί του θέματος τούτου διαμορφώθηκε ολοκληρωμένη πρόταση, με λεπτομέρειες από την περίοδο της διακυβέρνησης Παπαδόπουλου, με την εμπλοκή και της ΕΕ, τις προεδρίες, μεταξύ άλλων, του Λουξεμβούργου και της Φινλανδίας. Τον Δεκέμβριο του 2013, επί διακυβέρνησης Αναστασιάδη, κατατέθηκε στον ΟΗΕ πρόταση (σε non paper), στην οποία περιλήφθηκε και το λιμάνι της Αμμοχώστου, για απευθείας εμπόριο, εξαγωγές από τα κατεχόμενα, υπό την εποπτεία της ΕΕ, στη βάση του διεθνούς δικαίου και του πρωτοκόλλου 10. Με βάση την πρόταση, τόσο η περίκλειστη περιοχή όσο και το αεροδρόμιο της Τύμπου θα μετατρέπονταν σε περιοχές «αστικής χρήσης». Στην περίπτωση της περίκλειστης περιοχής θα ενωνόταν με τη νεκρή ζώνη που ξεκινά από τη Δερύνεια.

Μια άλλη προσπάθεια ήταν κατά την περσινή χρονιά. Σημειώνεται συναφώς ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ενημέρωσε το Συμβούλιο Αρχηγών, τον Ιανουάριο του 2021, ότι στις 31.12.2020 απέστειλε επιστολή στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, ενόψει της επίσκεψης, αρχές του χρόνου, της απεσταλμένης του, Τζέιν Χολ Λουτ. Στην επιστολή ο Πρόεδρος σημείωνε πως ο στόχος των ΜΟΕ που πρότεινε, ήταν η δημιουργία καλού κλίματος.

Επιστολή Αναστασιάδη

Σαφή διασύνδεση της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου με το αεροδρόμιο της Τύμπου:
–Προτάθηκε να τεθούν υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ τα Βαρώσια και να ξεκινήσει η διαδικασία επιστροφής των κατοίκων. Σημειώνεται ότι στην πρόταση του 2013, η ανοικοδόμηση θα χρηματοδοτείτο από την ΕΕ και άλλους Οργανισμούς.
–Το αεροδρόμιο της Τύμπου να μπει υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ και να λειτουργεί με βάση το διεθνές δίκαιο -με ένα FIR. Η λειτουργία να γίνεται στη βάση της Σύμβασης του Σικάγου και του ICAO (Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας).

–Η λειτουργία του κλειστού, με απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1974, λιμανιού της Αμμοχώστου να τεθεί υπό την εποπτεία της ΕΕ (ευθύνη της Κομισιόν). Προϋπόθεση να εφαρμοστεί χωρίς διακρίσεις το πρωτόκολλο της Άγκυρας για τα κυπριακά πλοία και να δοθεί πρόσβαση στα τουρκικά λιμάνια.
–Υδρογονάνθρακες: Να γίνει καταπιστευτικός λογαριασμός (escrow account) νοουμένου ότι η Τουρκία θα αναγνωρίσει την κυπριακή ΑΟΖ.

Το θέμα της λειτουργίας του αεροδρομίου εμπεριέχει πολλούς κινδύνους και γι’ αυτό υπάρχουν και από κάποιους από την ελληνική πλευρά επιφυλάξεις καθώς μπορεί να τύχει πολιτικής εκμετάλλευσης από την κατοχική Τουρκία για αναβάθμιση του ψευδοκράτους. Υπενθυμίζεται πως με ενθάρρυνση των Ηνωμένων Εθνών, ο Γ.Γ. του ICAO, Ρέιμοντ Μπέντζαμιν, υπέβαλε πρόταση, τον Απρίλιο του 2011, στον τότε Πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια, για τη λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου. Η Λευκωσία είδε με ιδιαίτερο προβληματισμό την πρόταση, γι’ αυτό και δεν προχώρησε.

Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως μια πρόταση, όπως αυτή της διασύνδεσης Αμμοχώστου-Τύμπου, έστω και με διαφοροποιήσεις, που απορρίφθηκε από τουρκικής πλευράς, δύσκολα γίνεται αποδεκτή. Αυτό προφανώς και το γνωρίζουν στη Λευκωσία. Το ζητούμενο, άλλωστε, δεν είναι τα ΜΟΕ, αλλά η λύση. Σήμερα με τους όρους που θέτει η κατοχική Τουρκία, για αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος, δύσκολα μπορεί να υπάρξει διέξοδος. Σίγουρα διέξοδος δεν είναι ούτε και τα ΜΟΕ.

Κασουλίδης και διασύνδεση Αμμόχωστος-Τύμπου

Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών, Ιωάννης Κασουλίδης, ετοιμάζει βαλίτσες για την Ουάσινγκτον. Την 1η Φεβρουαρίου θα γίνει δεκτός από τον Αμερικανό ομόλογό του, Άντονι Μπλίνγκεν, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η πρόσκληση είχε σταλεί αρχικά για τον προκάτοχο του κ. Κασουλίδη, Νίκο Χριστοδουλίδη. Με την παραίτηση Χριστοδουλίδη, οι Αμερικανοί έστειλαν εκ νέου πρόσκληση για τον νέο ένοικο του τρίτου ορόφου του κυπριακού ΥΠΕΞ. Πρόκειται για σημαντική επίσκεψη, με ευρεία ατζέντα, αν και οι συζητήσεις πέραν από το Κυπριακό αναμένεται ότι θα επικεντρωθούν στις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή. Οι Αμερικανοί έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και η Κύπρος, ως γεωπολιτικός χώρος, αξιοποιείται από την Ουάσινγκτον στο έπακρο.

Η ιδέα για τα ΜΟΕ (Αμμόχωστος-Τύμπου), είχε διατυπωθεί από τον Ιωάννη Κασουλίδη πριν αναλάβει το υπουργείο Εξωτερικών. Υπενθυμίζεται πως τον περασμένο Ιούλιο, ο κ. Κασουλίδης σε τηλεοπτική εμφάνισή του στο “Σίγμα”, μαζί με τον υπεύθυνο για το Κυπριακό στο ΑΚΕΛ, κ. Τουμάζο Τσελεπή, ανέφερε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε μια καλή κίνηση με την εισήγησή του για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με την παράδοση του αεροδρομίου της Τύμπου στα Ηνωμένα Έθνη για να λειτουργεί πλέον νόμιμα, κάτι το οποίο θα οδηγήσει στην άρση του εμπάργκο με αντάλλαγμα την παράδοση της πόλης της Αμμοχώστου στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών όπως προνοούν τα ψηφίσματα 550 και 789.

Συμπλήρωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε να κτίσει πάνω σε αυτή την πρόταση με στόχο την κατ’ αρχή συμφωνία Τουρκίας – Ελληνοκυπρίων. «Θα μπορούσαμε αντί της παράδοσης του αεροδρομίου της Τύμπου στα Ηνωμένα Έθνη, να μετατρέψουμε την πρότασή μας ως ενέργεια της Κυπριακής Δημοκρατίας προς τον ICAO (Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας) για μετατροπή του αεροδρομίου της Τύμπου σε Διεθνές Αεροδρόμιο» (πρόκειται για διαφοροποίηση της πρότασης).

Από την πλευρά του ο κ. Τσελεπής αναφέρθηκε σε διαχρονική διαφωνία του ΑΚΕΛ σχετικά με το αεροδρόμιο της Τύμπου. «Η νομιμοποίηση του αεροδρομίου δημιουργεί κίνδυνο για το πώς θα αξιοποιηθεί από την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Αν ήταν εκεί ο Ακιντζί ή ο Ταλάτ δεν θα ήμουν τόσο κατηγορηματικός, αλλά ο Τατάρ θα μπορούσε να σκεφτεί ότι έχει όλα τα χαρακτηριστικά που θα μπορούσε να έχει ένα κράτος παράνομα», είπε.