Τριπλό αυτογκόλ από τον πρόεδρο Αναστασιάδη

Δυσαρέσκεια και καχυποψία των ΗΠΑ και της Ρωσίας –ταυτόχρονα– έχει επιτύχει να συσσωρεύσει ο Κύπριος πρόεδρος Αναστασιάδης σε μια κρισιμότατη περίοδο, λόγω της εισβολής της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Μεγαλονήσου. Η διπλή αποτυχία, έναντι Ουάσινγκτον και Μόσχας, εξελίσσεται πλέον σε τριπλή αποτυχία, μετά την κατάρρευση των προσδοκιών της Λευκωσίας (και της Αθήνας) για την επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ στην Τουρκία. Το γεγονός αυτό προκαλεί ασφυκτικό διπλωματικό περιβάλλον για την ελληνική κυβέρνηση που θα αναδειχθεί στις εκλογές της Κυριακής.

Αιτία της ταυτόχρονης δυσαρέσκειας της Ουάσινγκτον και της Μόσχας είναι οι διαβεβαιώσεις που είχε δώσει, σε αμφότερες τις πλευρές, ο Αναστασιάδης για την (υπέρ καθεμιάς) στάση της Λευκωσίας στο θέμα της αυξημένης παρουσίας του ρωσικού στόλου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και ειδικά σε κυπριακά λιμάνια. Η αντιπαράθεση έχει ενταθεί τόσο πολύ, ώστε οι ΗΠΑ στέλνουν κατά διαστήματα –από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα– δύο αεροπλανοφόρα και τα πλοία συνοδείας τους στην περιοχή, αντί της συνήθους ανάπτυξης λιγότερων μονάδων επιφανείας.

Σύμφωνα με ελληνικές και ξένες διπλωματικές πηγές, η αμερικανική πλευρά διαμαρτυρήθηκε επανειλημμένα, με το σκεπτικό ότι οι πολλοί και συχνοί ελλιμενισμοί πλοίων του ρωσικού ναυτικού στην Κύπρο δεν εξυπηρετούν συνήθεις ανάγκες επιμελητείας ή επισκευών, αλλά αποτελούν μέρος ευρύτερου σχεδίου. Προς αποφυγήν της πλάνης ότι ο Αναστασιάδης δήθεν σήκωσε το ανάστημά του προς τις ΗΠΑ, διευκρινίζεται πως οι κυπριακοί ισχυρισμοί ήταν “δικολαβίστικοι”, με συνοδευτικά σχόλια ότι το θέμα κρίνεται ήσσονος σημασίας.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι χειρισμοί της Λευκωσίας εξόργισαν την Ουάσινγκτον. Ευχαριστημένη, όμως, δεν έμεινε ούτε η Μόσχα, καθώς διαπιστώθηκε ψυχρότητα κατά τη συνάντηση των προέδρων Πούτιν και Αναστασιάδη, στα τέλη Απριλίου, στο περιθώριο της συνόδου του “One Belt, One Road” στο Πεκίνο. Ακολούθησε νέα παρασκηνιακή αντιπαράθεση, με αμερικανικά διαβήματα κατά της συμμετοχής της Ρωσίας σε πολυεθνική αεροναυτική άσκηση έρευνας και διάσωσης εντός της ΑΟΖ της Κύπρου, στα τέλη Μαΐου.

Ανεπιτυχείς χειρισμοί

Η Λευκωσία προσπάθησε ξανά να αποφύγει τον επικίνδυνο σκόπελο, μεταβάλλοντας τον σχεδιασμό και το σενάριο της άσκησης, ώστε οι μονάδες των ΗΠΑ (καταδρομικό και αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας) και της Ρωσίας (φρεγάτα και βοηθητικό πλοίο) να συμμετάσχουν σε διαφορετικές ημέρες και να μη διασταυρωθούν ούτε επιχειρησιακά ούτε καν εθιμοτυπικά.

Ωστόσο, για δεύτερη φορά, οι χειρισμοί αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς: Οι ΗΠΑ δυσαρεστήθηκαν με την αρχική πολυήμερη εμμονή της Λευκωσίας υπέρ της Μόσχας, ενώ η Ρωσία εξοργίστηκε με το εφεύρημα των διαφορετικών ημερών και τελικά αποχώρησε από την άσκηση με δική της πρωτοβουλία.

Ίσως τα προαναφερθέντα περιστατικά να μην είχαν σημασία σε άλλες εποχές ή, ενδεχομένως, να μπορούσαν να δικαιολογηθούν από την ανάγκη τήρησης ισορροπιών μιας μικρής χώρας έναντι δύο παγκόσμιων δυνάμεων. Η αντιπαράθεση, όμως, ΗΠΑ-Ρωσίας είναι τόσο μεγάλη και οξεία, ώστε παρόμοια διπλωματικά τεχνάσματα δεν πετυχαίνουν. Ειδικά μετά την επικράτηση των στρατηγικών σχεδιασμών της Μόσχας στη Συρία και την –επίσης στρατηγική– απόφαση της Ουάσινγκτον και του ΝΑΤΟ για δυναμική επιστροφή τους στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Ήτο ατυχής

Στο πλαίσιο αυτό, οι ΗΠΑ απάντησαν προ ημερών στη Λευκωσία με την αιφνιδιαστική ένταξη –στο νομοσχέδιο των γερουσιαστών Μενέντεζ και Ρούμπιο για την Ανατολική Μεσόγειο– τροπολογίας που συνδέει την άρση του αμερικανικού εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία με δύο όρους: Πρώτον, την απαγόρευση ελλιμενισμού ρωσικών πλοίων στα λιμάνια της. Δεύτερον, με τη συνέχιση της συνεργασίας κατά δικτύων ξεπλύματος μαύρου χρήματος.

Ο Νίκος Αναστασιάδης αντέδρασε, δηλώνοντας «έχω την εντύπωση ότι η τροπολογία ήτο ατυχής» και διαβεβαιώνοντας ότι επιδιώκει ενδυνάμωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, χωρίς να ομολογήσει τη μεγάλη ήττα, ή να ανοίξει τα χαρτιά του για την επόμενη φάση των σχέσεων Ρωσίας-Κύπρου. Η ειρωνεία είναι ότι οι κυπριακές αρχές ήταν απόλυτα ικανοποιημένες από την πρόσφατη “επιθεώρηση” του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ στα θέματα διακίνησης μαύρου χρήματος.

Η ένταξη της τροπολογίας στο νομοσχέδιο κρίθηκε απαραίτητη, ώστε να εξασφαλιστεί η έγκρισή του από την Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας και στη συνέχεια από την ολομέλειά της και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, πριν υποβληθεί στον Λευκό Οίκο.
Ο Μενέντεζ παραμένει, ασφαλώς, πρωταγωνιστής του ελληνικού λόμπι στις ΗΠΑ, αλλά λέγεται πως “δεν χαρίζεται” στα θέματα ρωσικής επιρροής. Έχει προβεί, μάλιστα, σε σχετικές παρατηρήσεις προς τον πρωθυπουργό Τσίπρα και τον υπουργό Εξωτερικών Κατρούγκαλο κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, στα τέλη Απριλίου.