Βρετανικά σενάρια με “εποικοδομητική ασάφεια” για Κυπριακό

Τρία σενάρια εξετάζονται στο διπλωματικό παρασκήνιο με στόχο την επανέναρξη μιας νέας διαδικασίας στο Κυπριακό. Με πρωταγωνιστές την ομάδα του Φόρεϊν Όφις, που ασχολείται επισταμένα με το ζήτημα αυτό, επιχειρείται να αξιοποιηθεί η παρουσία των βασικών παικτών στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο ενόψει της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, για να ξεκινήσουν διεργασίες.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα σενάρια αυτά είναι τα εξής: Πρώτον, πριν τη μετάβαση στη Νέα Υόρκη να ανταλλάξουν επιστολές προθέσεων οι Αναστασιάδης και Τατάρ. Θα πρόκειται για μιας μορφής άτυπη δέσμευση για να αρχίσει η διαδικασία, όπου θα μπορούν να παρουσιάζονται και θέσεις που θα ικανοποιούν την άλλη πλευρά. Αυτό θα επέτρεπε στα Ηνωμένα Έθνη να ξεκινήσουν μια νέα προσπάθεια, έχοντας ενώπιόν τους βασικούς άξονες των εκατέρωθεν προθέσεων. Αυτό το σενάριο φαίνεται να μπαίνει στο συρτάρι καθώς θεωρείται δύσκολο ως εγχείρημα να πραγματοποιηθεί.

Δεύτερο, να γίνει η συνάντηση Αναστασιάδη και Τατάρ με τον Γενικό Γραμματέα με στόχο να εκδοθεί ένα κοινό ανακοινωθέν, όπως εκείνο του Φεβρουαρίου 2014. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι τότε με παρέμβαση της Αμερικανίδας υφυπουργού, Βικτόρια Νούλαντ, συμφωνήθηκε μεταξύ Αναστασιάδη και Έρογλου ένα κείμενο-βάση για τις παραπέρα συνομιλίες.

Τρίτο, να εκδοθεί μια ανακοίνωση από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών που, χωρίς να υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες, ενδεχομένως και να αποφεύγει αναφορές που ενοχλούν εκατέρωθεν, να καλεί σε μια νέα προσπάθεια στο Κυπριακό. Θα είναι, όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, μια δήλωση που θα χαρακτηρίζεται από εποικοδομητική ασάφεια.

Τι “ψήνεται” στο Κυπριακό

Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν πως ο βρετανικός παράγοντας, που πρωταγωνιστεί όπως πάντα στο παρασκήνιο, επικεντρώνεται σε αυτή τη φάση στο δεύτερο σενάριο, αυτό της έκδοσης κοινής δήλωσης. Η ομάδα του αρμόδιου για το Κυπριακό στο Φόρεϊν Όφις, Ajay Sharma, φέρεται να έχει επεξεργασθεί και κείμενο, το οποίο θα παρουσιάσει στους εμπλεκόμενους σε μεταγενέστερο στάδιο, σίγουρα πριν τη μετάβασή τους στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών. Δεν αποκλείεται τον ρόλο της βολιδοσκόπησης να τον αναλάβει η απεσταλμένη του Διεθνούς Οργανισμού, Τζέιν Χολ Λουτ, η οποία δήλωσε την πρόθεσή της να επισκεφθεί την περιοχή στο τέλος Αυγούστου-αρχές Σεπτεμβρίου.

Το ζητούμενο, βέβαια, είναι τι θα γράφει η κοινή ανακοίνωση και γιατί, για παράδειγμα, να αλλάξει εκείνη της 11ης Φεβρουαρίου 2014 των Αναστασιάδη και Έρογλου. Τότε στο ανακοινωθέν επτά σημείων περιγραφόταν ( σημείο 3) η μορφή της λύσης, επαναλαμβάνοντας ότι «η λύση θα βασίζεται σε μία Δικοινοτική Διζωνική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ και τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου. Η ενωμένη Κύπρου ως μέλος των ΗΕ θα έχει μια και μόνη διεθνή ακεραιότητα και μια και μόνη κυριαρχία η όποια καθορίζεται ως η κυριαρχία που απολαμβάνουν όλα τα κράτη-μέλη των ΗΕ δυνάμει του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ και η οποία εκπηγάζει από Ε/κ και Τ/κ…».

Το γεγονός ότι δεν θα στηριχθούν σε εκείνο το ανακοινωθέν εντάσσεται στην προσπάθεια να μην υπάρξει μια διατύπωση που δεν θα γίνει αποδεκτή από τους Τούρκους, οι οποίοι προτάσσουν τη λύση δυο κρατών. Οι Βρετανοί σημειώνουν πως το ζητούμενο είναι να ξεκινήσουν συνομιλίες και όλα θα προκύψουν στην πορεία και πως σημασία έχει η κατάληξη. Οι ίδιοι σημειώνουν πως στη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία μπορούν «να χωρέσουν πολλά», δίνοντας το μήνυμα πως στη διαπραγμάτευση όλα μπορούν να συμφωνηθούν.

Όπως είπε και η Ελίζαμπεθ Σπέχαρ ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας, δεν είναι περιοριστικά τα ψηφίσματα. Αλλά και η κ. Λουτ στο τελευταίο της ταξίδι στην Κύπρο βολιδοσκόπησε τις προθέσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς για το ενδεχόμενο να είχε συμπεριληφθεί στην έκθεση Καλών Υπηρεσιών για το Κυπριακό, που κατατέθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Ιούλιο, αναφορά σε «αυτοδιοικούμενες περιοχές». Το επιχείρημα της κ. Λουτ ήταν πως με αυτή την αναφορά στην έκθεση θα ικανοποιηθούν οι «ανησυχίες» των Τουρκοκυπρίων, παραπέμποντας σε εκχώρηση κυριαρχίας στο κατοχικό καθεστώς. Αυτό, τελικά, εγκαταλείφθηκε καθώς απορρίφθηκε τόσο από την ελληνοκυπριακή όσο και από την τουρκοκυπριακή πλευρά.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ παρουσιάζεται να είναι επιφυλακτικός για μια νέα προσπάθεια μπροστά τον φόβο μιας νέας αποτυχίας. Θέλει προφανώς να εξασφαλίσει κάποιες διαβεβαιώσεις. Είναι όμως σαφές πως ενόψει του γεγονότος ότι οι Βρετανοί επιμένουν, θα κάνει και το επόμενο βήμα, έχοντας ως τελευταία επιλογή την έκδοση μιας δικής του δήλωσης, που θα προδίδει εν πολλοίς μια κίνηση χαμηλών προσδοκιών και προσπάθειας διατήρησης εν ζωή του Κυπριακού. Θα καλεί στην επανέναρξη συνομιλιών, γνωρίζοντας πως οι συνθήκες δεν ευνοούν αυτή τη στιγμή μια τέτοια εξέλιξη. Κυρίως με τα όσα διαδραματίζονται επί του εδάφους από τουρκικής πλευράς και την επιμονή της για λύση δυο κρατών.

Βρετανικές υποδείξεις για “δώρα”

Το ζητούμενο είναι πώς αντιμετωπίζεται το χάσμα θέσεων που καταγράφεται σε συνδυασμό και με τις τουρκικές ενέργειες για την επιβολή νέων τετελεσμένων στην Αμμόχωστο. Αυτό θα γίνει με την εποικοδομητική ασάφεια ή θεωρούν οι όποιοι μεσολαβούντες πως με την έναρξη συνομιλιών θα βρεθεί η χρυσή τομή; Κι αυτό τι θα σημαίνει; Μια φόρμουλα μεταξύ ΔΔΟ και των δυο κρατών. Μια συνομοσπονδία δυο κρατών, που είναι και το σενάριο που ευνοεί η τουρκική πλευρά. Όπως ανέφερε ξένος διπλωμάτης, με εμπειρίες στο Κυπριακό, μπορεί τη λύση να την ονομάσουν όπως θέλουν, σημασία έχει το περιεχόμενο. Αλλά και κατά πόσο θα λειτουργήσει.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, θα έχει χωριστές συναντήσεις με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη  με στόχο στη συνέχεια να τα πουν και οι τρεις. Παράλληλα, ανοικτό είναι το ενδεχόμενο τα Ηνωμένα Έθνη να εμπλέξουν και τις λεγόμενες εγγυήτριες δυνάμεις. Αυτό θα εξαρτηθεί από δυο παράγοντες. Τι θα του μεταφέρει η Τζέιν Χολ Λουτ από τις επαφές της στο νησί, ενδεχομένως και στην περιοχή, και, δεύτερο, από το αποτέλεσμα της συνάντησης Γκουτέρες, Αναστασιάδη και Τατάρ. Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία θα αναμένουν το πράσινο φως από τον ΟΗΕ για να παραστούν -εάν χρειαστεί- σε μια νέα πενταμερή διάσκεψη, αυτή τη φορά στη Νέα Υόρκη.

To Κυπριακό, μετά και το σταδιακό άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της κατεχόμενης Αμμοχώστου και την τουρκική επιμονή για λύση δύο κρατών, έχει μπει στο ψυγείο, σύμφωνα με εκτιμήσεις ξένων διπλωματών. Οι τελευταίοι θεωρούν πως θα υπάρξουν κι άλλες κινήσεις από πλευράς της Άγκυρας που θα επιδεινώσουν το κλίμα. Το Λονδίνο, πάντως, υποδεικνύει προς τη Λευκωσία πως ενόσω δεν ξεκινούν συνομιλίες η Τουρκία θα προχωρεί σε νέα τετελεσμένα. Είναι σαφές πως η απουσία διαδικασίας προσφέρεται για τους Τούρκους για νέες κινήσεις για επιβολή τετελεσμένων.

Το θέμα δεν είναι η διαπίστωση αυτή, που δεν είναι καινούργια, αλλά πώς θα επαναρχίσουν συνομιλίες. Και σε αυτό το σημείο φαίνεται πως οι διάφοροι “καλοθελητές” στρέφονται προς την ελληνική πλευρά για να είναι “γενναιόδωρη” και να διευκολύνει τις προσπάθειες για να αρχίσει μια νέα διαδικασία στο Κυπριακό. Πολλές φορές αυτή η υπόδειξη λειτουργεί και εκβιαστικά. Είτε θα δοθούν “δώρα” είτε η Τουρκία θα προχωρά σε τετελεσμένα επί του εδάφους, απομακρύνοντας την επίτευξη συμφωνίας. Αυτή η τακτική όμως ενθαρρύνει την κατοχική Τουρκία και σίγουρα δεν διευκολύνει τις προοπτικές για μια διαδικασία που θα έχει αποτελέσματα.