Win-win λύση με την Τουρκία για το φυσικό αέριο της Κύπρου

Σε μία προσπάθεια για ανακοπή των τουρκικών γεωτρήσεων ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης πρότεινε την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά. Κάλεσε τον Γ.Γ. του ΟΗΕ να παρέμβει προς τη πλευρά της Τουρκίας για να σταματήσει την επιθετική της δραστηριότητα στη κυπριακή ΑΟΖ. Έχω την αίσθηση ότι το θέμα της ΑΟΖ έχει από καιρό ξεπεράσει σε προτεραιότητα και σημασία το Κυπριακό κάτι που έχει μάλιστα δηλωθεί και από επίσημα τουρκικά χείλη.

Η πρόταση Ακιντζί ενισχύει αυτή μου τη θέση. Εκτιμώ, επίσης, πως η Τουρκία δεν πρόκειται να αναστείλει τις επιθετικές δραστηριότητες της στην ΑΟΖ απλά για να συνεχίσουν οι διαπραγματεύσεις του Κυπριακού από εκεί που έμειναν. Πιθανότατα θα ζητήσει αμοιβαίο μορατόριουμ ερευνών για υδρογονάνθρακες και καταληκτικό χρονοδιάγραμμα για τις όποιες διαπραγματεύσεις του Κυπριακού. Εναλλακτικά θα είναι έτοιμη για να διαπραγματευτεί τα του φυσικού αερίου και της ΑΟΖ σε μία παράλληλη ή και ανεξάρτητη διαδικασία.

Ήδη με μία δυναμική και έξυπνη κίνηση της η Τουρκία βελτίωσε τη πρόταση της για δικοινοτική επιτροπή διαχείρισης του φυσικού αερίου, εμπλέκοντας σε αυτή τον ΟΗΕ και την ΕΕ. Την ίδια στιγμή οι ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Τουρκίας κρίνονται αδύναμες και ανεπαρκείς. Η δε Ελλάδα επί του παρόντος δεν δείχνει έτοιμη να ανταποκριθεί πλήρως στις ευθύνες της ως εγγυήτρια δύναμη, προστατεύοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σημειωτέο ότι ΗΠΑ, Βρετανία αλλά προσφάτως και η Ρωσία προτρέπουν σε διάλογο μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Τουρκίας για επίλυση των όποιων διαφορών τους στη θάλασσα. Ειδικότερα, η Βρετανία ξεκαθαρίζει ότι αυτές οι διαφορές αφορούν μόνο τις επικαλυπτόμενες ζώνες δυτικά της Κύπρου, όπως αυτές προκύπτουν με βάση τις συντεταγμένες που οι δύο χώρες κατέθεσαν στον ΟΗΕ και δεν αφορούν την οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ νοτίως της Κύπρου.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων θεωρώ ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να ετοιμάζεται για μία σκληρή διαπραγμάτευση στη λογική της αμοιβαίας ωφέλειας (win-win). Θυμίζω το παράδειγμα του 2004. Τότε η Τουρκία απειλούσε την Κυπριακή Δημοκρατία με αντίδραση άνευ ορίων, δηλαδή ακόμα και με πόλεμο, σε περίπτωση ένταξης στην ΕΕ. Τελικά η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ έγινε, αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβηκε.

Συμφωνία μεταξύ κυρίων

Πίσω από τη μη αντίδραση της Τουρκίας βρισκόταν μία συμφωνία κυρίων που έγινε με τη συμβολή της ΕΕ. Σε αυτή αναφέρθηκε μετά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν ο τότε αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φερχόιγκεν, μιλώντας για understanding ανάμεσα σε όλες τις πλευρές. Η συμφωνία περιλάμβανε τα εξής: Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ελληνοκύπριοι θα έπαιρναν ανεξαρτήτως λύσης του Κυπριακού την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Η Τουρκία θα έπαιρνε την ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων.

Οι δε Τουρκοκύπριοι θα εξασφάλιζαν την αναβάθμιση τους είτε στο πλαίσιο της λύσης ως συνιστούν κρατίδιο είτε ως τουρκοκυπριακή οντότητα με την υιοθέτηση των διαφόρων ευρωπαϊκών κανονισμών. Έτσι όλες οι εμπλεκόμενες τελικά κέρδισαν από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ που τελικά έγινε ως Κυπριακή Δημοκρατία, αφού το σχέδιο Ανάν είχε απορριφθεί από τους Ελληνοκυπρίους.

Σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών –και για να αποφευχθεί μία περαιτέρω κλιμάκωση των τουρκικών ενεργειών στη κυπριακή ΑΟΖ οριοθετημένη και μη οριοθετημένη– θα πρέπει και πάλι με τη βοήθεια του διεθνούς παράγοντα (ΕΕ, Βρετανία και ΗΠΑ) τα εμπλεκόμενα μέρη να φτάσουν σε ένα συμβιβασμό όπου όλοι οι παίκτες να κερδίζουν κάτι(win-win solution). Η Κυπριακή Δημοκρατία να κερδίσει την απρόσκοπτη συνέχιση και ολοκλήρωση του ενεργειακού της προγράμματος. Η Τουρκία να πετύχει την ενσωμάτωση της στην ενεργειακή εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου. Οι Τουρκοκύπριοι να κερδίσουν τη διασφάλιση του οικονομικού μεριδίου τους στο φυσικό αέριο ακόμα και στη προ της λύσης περίοδο.

Λύση win-win 

Για να φτάσουμε σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα πρέπει να υπάρξει ένας νέος συνολικός πολιτικός σχεδιασμός τον οποίο Κυπριακή Δημοκρατία και Ελλάδα να συνδιαμορφώσουν. Η αναμενόμενη επίσκεψη στη Κύπρο του νέου πρωθυπουργού της Ελλάδας κ. Κυριάκου Μητσοτάκη είναι η κατάλληλη στιγμή για να γίνει αυτό. Θα πρέπει να τεθεί στο τραπέζι των συζητήσεων των ηγετών των δύο χωρών η ιδέα της win-win λύσης στα θέματα της ΑΟΖ.

Σε πρώτη φάση θα ήταν εφικτό να υιοθετηθεί επί της αρχής η ιδέα και να δοθούν οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές στους συνεργάτες τους, οι οποίοι θα εργαστούν και θα ετοιμάσουν στις λεπτομέρειες της κοινής στρατηγικής. Η στρατηγική αυτή για να είναι αποτελεσματική θα πρέπει απαραιτήτως να περιλαμβάνει και μία ανανεωμένη και με ευρωπαϊκές προδιαγραφές μορφή του ενιαίου αμυντικού δόγματος.

Το ανανεωμένο δόγμα θα πρέπει να έχει ευρωπαϊκό χαρακτήρα και να στηρίζεται στις ρήτρες της συνθήκης της Λισσαβόνας περί αμοιβαίας συνδρομής (άρθρο 42, παρ.7 της ΣΕΕ) και αλληλεγγύης (άρθρο 222). Θα πρέπει, επίσης, να προβλέπει  το συντονισμό και τη συνεργασία των δύο χωρών στα θέματα της PESCO. Επιπρόσθετα θα πρέπει να υπάρχει πρόνοια και για συντονισμό τους στα θέματα της περιφερειακής αμυντικής συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο.