Ξεκαθαρίζει το τοπίο στον δρόμο προς την Πενταμερή

Ξεκαθαρίζει το τοπίο ως προς τις προθέσεις των βασικών παικτών στο Κυπριακό ενόψει της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης, που χρονικά τοποθετείται στις 27-29 Απριλίου στη Γενεύη. Τα Ηνωμένα Έθνη διαμηνύουν πως θα γίνει μια ανοικτή συζήτηση, ο καθένας μπορεί να θέσει ελεύθερα τις θέσεις του και στη συνέχεια ο Γενικός Γραμματέας θα αναλάβει –εάν συναινέσουν οι εμπλεκόμενοι– να προτείνει “γεφυρωτικές προτάσεις”.

Ως εκ τούτου, δεν φαίνεται επί του παρόντος να ισχύουν όσα επιδιώκει η ελληνική πλευρά για «συνέχιση των συζητήσεων από εκεί που έχουν σταματήσει» και προφανώς το παιχνίδι θα διαδραματισθεί σε ένα άλλο καινούργιο γήπεδο. Είναι δε σαφές πως θα επιχειρηθεί, αμέσως μετά την άτυπη Πενταμερή να τεθεί ένα χρονοδιάγραμμα (μέχρι τον Ιούνιο), για να συγκληθεί επίσημη Διάσκεψη.

Είναι ξεκάθαρο πως επιχειρείται να διαμορφωθούν συνθήκες, που θα μας οδηγήσουν ενώπιον ασφυκτικών διλημμάτων. Δηλαδή, μεταξύ ενός μοντέλου συνομοσπονδιακού, ανεξαρτήτως πώς θα παρουσιασθεί-ονομαστεί και νέων ακραίων ενεργειών και τετελεσμένων επί του εδάφους από τουρκικής πλευράς. Η τουρκική πλευρά θα επιχειρήσει να διασφαλίσει, αρχίζοντας κάπως στην άτυπη, αλλά κυρίως στην επίσημη Πενταμερή του Ιουνίου, ότι στο θέμα της πολιτικής ισότητας θα κατοχυρώνει το δικαίωμά της να ελέγχει το κράτος.

Η κυριαρχική ισότητα θα παραμείνει στο τραπέζι μέχρι τέλους, όπως και το θέμα των δυο κρατών. Ωστόσο, η τουρκική πλευρά είναι πιθανό, ελισσόμενη, να μπει σε μια συζήτηση για να βρεθεί μια φόρμουλα με την οποία, αρχίζοντας από την μια διευρυμένη “πολιτική ισότητα” θα οδηγεί σε κυριαρχική ισότητα. Αυτό σημαίνει πως η τουρκική εκδοχή της πολιτικής ισότητας θα πρέπει εξ αρχής να είναι πολύ κοντά στην κυριαρχική ισότητα, στην οποία θα “μετακινηθεί” τελικά η τουρκική πλευρά.

Ο στόχος της Τουρκίας στο Κυπριακό

Είναι σαφές πως ο στρατηγικός στόχος της κατοχικής Τουρκίας είναι ο πλήρης έλεγχος της Κύπρου, που μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα μέσα από ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο. Πάντως δεν μπορεί να προκύψει συνομοσπονδιακό μοντέλο δύο κρατών παρά μόνο αν αποδεχθεί τούτο η ελληνοκυπριακή πλευρά. Είναι γι’ αυτό που στο παρασκήνιο συζητείται το αφήγημα η ονοματολογία να καλύψει τις ανάγκες για την προώθηση εσωτερικά του μοντέλου. Μια συνομοσπονδία που θα παρουσιαστεί σαν ομοσπονδία.

Εάν οι συζητήσεις αποτύχουν, τότε η κατοχική δύναμη θα κινηθεί σε νέες ενέργειες επιβολής τετελεσμένων. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε πρώτη φάση θα προχωρήσουν με νέα βήματα στην περίκλειστη περιοχή της κατεχόμενης Αμμοχώστου και στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτές τις πληροφορίες έχουν μεταφέρει, μεταξύ άλλων και οι Βρετανοί στην προσπάθεια τους να πειθαναγκάσουν την ελληνική πλευρά να είναι “ευέλικτη” και “γενναιόδωρη”.

Περαιτέρω, ανοικτό παραμένει για την τουρκική πλευρά το θέμα της προσάρτησης των κατεχομένων, στα πρότυπα της Κριμαίας, διενεργώντας και ελεγχόμενο δημοψήφισμα. Πάντως, οι τελευταίες “εκλογές” στα κατεχόμενα και η επιλογή του Ερσίν Τατάρ επιβεβαιώνουν πως η κατοχική δύναμη καθορίζει τα αποτελέσματα. Αυτό θα γίνει και σε περίπτωση δημοψηφίσματος για προσάρτηση, παρά το γεγονός ότι αναμένεται να υπάρξουν έντονες αντιδράσεις και από τους Τουρκοκύπριους.

Δεν είναι τυχαίο, που την τελευταία περίοδο, σε συζητήσεις η τουρκική πλευρά φαίνεται να αντιδρά σε μια διαχρονικά επαναλαμβανόμενη αναφορά σε ψηφίσματα, εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα ότι «αποκλείεται η ένωση και απόσχιση». Αυτή η έμμεση, αλλά σαφής αντίδραση, παραπέμπει στην προετοιμασία του εδάφους για προσάρτηση που, ούτως ή άλλως, γίνεται με την αλλαγή δομών του ψευδοκράτους και της προσαρμογής του στο μοντέλο του τουρκικού κράτους.

Το προηγούμενο της Κριμαίας

Για το θέμα της απόσχισης η τουρκική πλευρά θεωρεί πως αυτό έγινε με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, τον Νοέμβριο του 1983, και απομένει η διεθνής αποδοχή του (όχι η διεθνής αναγνώριση του). Και έκτοτε, υποστηρίζουν οι Τούρκοι, έγιναν βήματα επί εδάφους με τη δημιουργία δομών και λειτουργίας τους. Παραπέμπουν δε στο γεγονός ότι διεθνείς παράγοντες συνεργάζονται με αυτές τις δομές, ανεξαρτήτως εάν δηλώνουν πως δεν τις αναγνωρίζουν.

Είναι σαφές πως το σχέδιο της προσάρτησης δεν είναι εύκολο εγχείρημα, καθώς θα υπάρξουν διεθνείς αντιδράσεις. Στην Άγκυρα, αν και η σύγκριση είναι ατυχής, σημειώνουν πως στην περίπτωση της Κριμαίας οι αντιδράσεις δεν επηρέασαν την πορεία των πραγμάτων. Η Τουρκία φαίνεται να συνδέει το σχέδιο για την προσάρτηση με τους εορτασμούς για τα 100 χρόνια τουρκικού κράτους, καθώς έχει εξαγγείλει πως τότε η χώρα θα είναι μεγαλύτερη εδαφικά. Ωστόσο, είναι πρόδηλο πως η Τουρκία δεν είναι Ρωσία κι αυτό το γνωρίζουν καλά στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.

Η ελληνική πλευρά στην Κύπρο πρέπει να αποφύγει τα διλήμματα, που επιχειρείται να τεθούν ενώπιον της: Ή θα δεχθεί τους τουρκικούς όρους ή θα προελάσει με νέα τετελεσμένα η κατοχική δύναμη. Αυτό το δίλημμα μπορεί να μην τεθεί ποτέ, εάν υπάρχει μια ολοκληρωμένη τακτική, που θα υιοθετηθεί στην άτυπη Πενταμερή. Αυτό μπορεί να γίνει θέτοντας από την αρχή τι μπορεί να συζητηθεί και τι όχι. Κι αυτό μπορεί να γίνει από τώρα με επιστολή στον Γενικό Γραμματέα, ο οποίος έχει υιοθετήσει την προσέγγιση πως “όλα θα είναι στο τραπέζι”.

Δεν συζητείται το μοντέλο συνομοσπονδίας και ως εκ τούτου η κυριαρχική ισότητα. Τι συζητείται ως πρώτο θέμα ενόψει της παρουσίας και των εγγυητριών δυνάμεων; Το θέμα της Ασφάλειας. Όταν συμφωνηθεί τούτο, θα συζητηθούν και τα υπόλοιπα. Να γίνει, δηλαδή, αυτό που έπρεπε να ισχύσει εξαρχής, μετά το 1974.

Το παιχνίδι των Βρετανών

Η βρετανική πλευρά επιχειρεί να ποδηγετήσει τη διαδικασία. Γι’ αυτό και δεν θέλει, μεταξύ άλλων και την παρουσία της ΕΕ στην Πενταμερή. Η Λευκωσία παρουσιάζεται ενοχλημένη με τις μεθοδεύσεις του Λονδίνου. Ιδιαίτερα για τις αναφορές στη φόρμουλα του Φόρεϊν Όφις σε communitystates, που προδήλως παραπέμπουν σε κοινότητες και όχι στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Δηλαδή,  να μετατραπεί το κράτος σε κοινότητα, κάτι που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Είναι δεδομένο πως οι μεθοδεύσεις αυτές αποφασίζονται στο Λονδίνο και ο εδώ πρέσβης είναι ο αγγελιαφόρος. Σημειώνεται τούτο γιατί επιχειρείται να δημιουργηθεί η εντύπωση πως όλα ξεκινούν από τον πρέσβη, του οποίου γενικά η στάση προκαλεί αντιδράσεις.

Η Άγκυρα ζητά από το Βερολίνο να καταγραφούν θετικά μηνύματα, αν όχι και αποφάσεις, στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που χρονικά τοποθετείται στις 25-26 Μαρτίου. Η τουρκική πλευρά σημειώνει πως μια τέτοια εξέλιξη θα βοηθήσει και την οικονομία της, η οποία αναζητά επειγόντως ανάσες και σωσίβια. Η κατοχική Τουρκία βρισκόμενη σε στάση αναμονής μέχρι να ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της η νέα αμερικανική κυβέρνηση, έχει στραφεί προς την ΕΕ, από την οποία ζητά, ωστόσο, δώρα χωρίς να δίνει.

Είναι γι’ αυτό που από πλευράς του λεγόμενου τουρκικού λόμπι στην ΕΕ, με επικεφαλής την καγκελάριο Μέρκελ, έχει ξεκινήσει το παραμύθι πως η Άγκυρα έχει κάνει κινήσεις εκτόνωσης της έντασης και πως βελτιώθηκε το κλίμα! Στα πλαίσια αυτά, ενώ το θέμα των κυρώσεων είναι στο τραπέζι, τέτοιο ζήτημα δεν θα συζητηθεί στο επικείμενο Συμβούλιο και όλα μετατίθενται (για μια ακόμη φορά) για τον Ιούνιο. Σύμφωνα με την ενημέρωση του Προέδρου Αναστασιάδη προς το Εθνικό Συμβούλιο, η Γερμανία μπορεί να βοηθήσει τεχνικά με συνταγματολόγους για τις δομές της ομοσπονδίας.