Υπ’ ατμόν η Ειρηνευτική Δύναμη στην Κύπρο

Στο τελευταίο ψήφισμα για την ανανέωση της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) εμπεριέχονται στοιχεία τα οποία υποδεικνύουν ότι οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η υφιστάμενη κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να συνεχισθεί επ’ αόριστον. Θα ήταν θετική εξέλιξη εάν η προσπάθεια διαφοροποίησης του status quo παρέπεμπε σε μια πολιτική για άρση των κατοχικών δεδομένων. Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Στη σημερινή συγκυρία οι ΗΠΑ δημιούργησαν νέα δεδομένα χρησιμοποιώντας την αναγκαιότητα για ανανέωση της εξάμηνης θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Επιπρόσθετα, πέραν της ουσίας του Κυπριακού, η προσπάθεια αυτή εντάσσεται και στους στόχους της κυβέρνησης Τραμπ για μείωση των δαπανών για τον ΟΗΕ. Εκ των πραγμάτων η κίνηση αυτή ευνοεί την Τουρκία και τους σχεδιασμούς της. Και τούτο λαμβάνει χώρα σε μια συγκυρία κατά την οποία οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας διέρχονται από μια σοβαρή κρίση.

Υπενθυμίζεται ότι αμέσως μετά από το 1974 η ελληνοκυπριακή πλευρά εξέφραζε την αντίθεση της προς το status quo και καλούσε τη διεθνή κοινότητα να παρέμβει για την επίλυση του Κυπριακού. Η Τουρκία δεν είχε κόστος για την αδιάλλακτη στάση της. Στα αρχικά στάδια της κατοχής η επαφή της τουρκοκυπριακής κοινότητας με τις ελεύθερες περιοχές καθώς και τον κόσμο γενικότερα ήταν πολύ περιορισμένη. Στην πραγματικότητα απρόσκοπτη επαφή υπήρχε μόνο με την Τουρκία.

Στην πορεία του χρόνου με τις συνεχείς παραχωρήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς το διαπραγματευτικό κεκτημένο διαφοροποιήθηκε άρδην. Έτσι φθάσαμε στο Σχέδιο Ανάν το οποίο, αναμφίβολα, δεν ήταν ισοζυγισμένο. Άλλωστε γι’ αυτό η συντριπτική πλειοψηφία (76%) των Ελληνοκυπρίων το απέρριψε ενώ η πλειοψηφία (65%) των Τουρκοκυπρίων και των εποίκων ψήφισε υπέρ. Η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων κατανοούσε ότι ενώ το status quo ήταν/είναι απαράδεκτο υπήρχαν ταυτόχρονα και χειρότερα ενδεχόμενα. Μια μικρή μειοψηφία θεωρεί ότι οποιαδήποτε λύση είναι προτιμότερη από τη μη λύση.

Εξίσωση των κοινοτήτων

Από τη δική της πλευρά η Τουρκία συνέχισε και συνεχίζει τις προσπάθειες εξίσωσης των δύο οντοτήτων στην Κύπρο και την αντικατάσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας από ένα τρικέφαλο κρατικό μόρφωμα στο οποίο καμία σημαντική απόφαση δεν θα λαμβάνεται χωρίς τη δική της συγκατάθεση. Παράλληλα ανεξάρτητα από το ποιός είναι ο ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας, η κατοχική οντότητα ακολουθεί την πορεία της Άγκυρας.

Μετά το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος δίστασε να προχωρήσει στην επανατοποθέτηση του Κυπριακού. Αντίθετα προτίμησε να ακολουθήσει μια προσέγγιση επαναπροσδιορισμού της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας «με το σωστό περιεχόμενο». Ούτε και αυτό πέτυχε καθώς λοιδωρήθηκε εντός και εκτός Κύπρου.

Σημειώνεται συναφώς ότι το 2006 κατά τη διάρκεια επίσκεψης του στη Σουηδία ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος δήλωσε ότι στην απουσία μιας συμφωνίας που να βελτιώνει την υφιστάμενη κατάσταση το status quo είναι προτιμότερο (“Τhis is the second best”). Για τη δήλωση του αυτή δέχθηκε σκληρή κριτική στη Λευκωσία και ανακάλεσε. Η σχετική κυβερνητική ανακοίνωση παρέπεμψε σε παρερμηνεία της δήλωσης.

Παρά τις υποχωρήσεις που έλαβαν χώρα μεταγενέστερα από τους Προέδρους Χριστόφια και Αναστασιάδη με την υιοθέτηση συμφωνίας για ισότιμα συνιστώντα κράτη δεν έχει επιτευχθεί διευθέτηση. Και τούτο ως αποτέλεσμα του τουρκικού μαξιμαλισμού.

Το τίμημα των λανθασμένων επιλογών

Είναι προφανές ότι πέραν των σκοπιμοτήτων των ΗΠΑ και άλλων παραγόντων της διεθνούς κοινότητας, η χώρα μας καταβάλλει το τίμημα λανθασμένων πολιτικών επιλογών καθώς και παραλήψεων. Ούτως η άλλως, θα πρέπει να εμπεδωθεί ότι μια λύση στη βάση του υφιστάμενου διαπραγματευτικού κεκτημένου είναι αδύνατο να είναι λειτουργική και βιώσιμη.

Για παράδειγμα, εκφράζονται σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσον ένα τρικέφαλο κράτος θα μπορεί να λειτουργήσει με τους σκληρούς κανόνες Ευρωζώνης. Πρέπει επίσης να κατανοηθεί από τη δική μας πλευρά ότι το status quo δεν είναι στατικό ούτε και δεδομένο. Μεταξύ άλλων, υπογραμμίζεται συναφώς ότι στην κατεχόμενη Κύπρο ο εποικισμός συνεχίζεται, η τουρκοκυπριακή κοινότητα αλλοιώνεται και ο έλεγχος της Τουρκίας είναι αδιαμφισβήτητος.

Είναι επιτακτική ανάγκη η Κυπριακή Δημοκρατία να ενεργοποιηθεί προς πάσαν κατεύθυνση καθώς ελλοχεύει ο μέγας κίνδυνος η πλευρά μας να βρεθεί ενώπιον οδυνηρών διλημμάτων. Το κεντρικό μήνυμα θα πρέπει να είναι ότι ενώ το status quo είναι απαράδεκτο, μια διευθέτηση που θα το επιδεινώνει αφ’ ενός θα ευνοεί τους σχεδιασμούς της Τουρκίας και αφ’ ετέρου θα έχει αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα.

Επανέρχεται εκ των πραγμάτων και πάλιν το ζήτημα του αφηγήματος καθώς και της ανάγκης να πεισθούν οι ΗΠΑ και η Βρετανία για διαφοροποίηση της στάσης τους. Ενώ η διεθνής κοινότητα δεν έχει αποθαρρύνει την Τουρκία από τις επεκτατικές και παράνομες μεθοδεύσεις της στη Μεγαλόνησο, τουλάχιστον ας μην ενθαρρύνει τη δημιουργία καταστάσεων που θα οδηγήσουν στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας ή την αναγνώριση και νομιμοποίηση των κατοχικών δεδομένων.