Υπάρχει τρόπος να αποκρουστεί τουρκική απόβαση σε μικρά ελληνικά νησιά;

Η τουρκική στρατιωτική απειλή εστιάζεται στα πολλά μικρά νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Κάποια από αυτά βρίσκονται δυτικότερα από τα μεγάλα νησιά και ως εκ τούτου είναι τα λιγότερο ευπρόσβλητα και δεν θα μας απασχολήσουν στο παρόν. Όσα μικρά νησιά βρίσκονται πλησίον των τουρκικών ακτών είναι εύκολος στόχος απόβασης για δημιουργία τετελεσμένου.

Η Άγκυρα διεκδικεί σαν “τουρκικά” 152 μικρά νησιά και βραχονησίδες. «Η Ελλάδα έχει μόνο εκ των πραγμάτων και προσωρινά, κανόνα κυριαρχίας πάνω στα νησιά με την ονομασία EGAYDAAK και η διοίκηση της εκεί δεν αναιρεί το γεγονός ότι τα νησιά αυτά είναι έδαφος της Τουρκικής Δημοκρατίας», είχε πει ο Τσαβούσογλου στην Εθνοσυνέλευση το 2018.

Το αρκτικόλεξο EGAYDAAK (Egemenligi Anlasmalarla Yunanistan’a devredilmemis Ada Adacik ve Kayaliklar) υποδηλώνει νησιά και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα (σύμφωνα με τους Τούρκους) δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα με συμφωνίες. Σε περίπτωση σύρραξης κύριοι στόχοι θα είναι αφενός το σύμπλεγμα του Καστελλορίζου (λόγω απόστασης και ΑΟΖ), αφετέρου τα 152 EGAYDAAK.

Πολλά από αυτά είναι ακατοίκητα, άνυδρα, και στερούμενα υψηλής χλωρίδας, γεγονός που δεν προσφέρεται για άμυνα. Το ίδιο ισχύει και για όποιον τα καταλάβει. Ο επιτιθέμενος μπορεί ίσως εύκολα να τα καταλάβει, αλλά δεν μπορεί να παραμείνει επ’ αυτών εκτός αν είναι διατεθειμένος να καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες για την στήριξη τους. Επιπλέον τα ακατοίκητα νησιά μπορούν να δεχτούν καταιγισμό ναυτικών και αεροπορικών πληγμάτων, αλλά και βολές πυροβολικού από κοντινά μεγαλύτερα νησιά, χωρίς φόβο πρόκλησης φίλιων απωλειών.

Πιθανοί στόχοι είναι οι Φούρνοι, η Θύμαινα, οι Οινούσσες , η Ικαρία, το Αγαθονήσι, η Σύρνα, η Κίναρος, το Γυαλί, το Πλατύ, η Καλόλιμνος, το Φαρμακονήσι, οι Αρκοί, όλα στη λίστα των “τουρκικών νησιών υπό ελληνική κατοχή”! Πρόβλημα είναι τα μικρά νησιά που κατοικούνται και η κατάληψη των οποίων δεν είναι απλά θέμα γοήτρου ή απώλειας εδάφους, αλλά και ξένης κατοχής επί Ελλήνων πολιτών.

Το αμυντικό τοπίο στα μικρά νησιά

Τα μικρά νησιά είναι συνήθως βραχώδη με απόκρημνους ορεινούς και ημιορεινούς όγκους και με ελάχιστες προσφερόμενες για απόβαση παραλίες. Σε κάποια μόνο από το λιμάνι μπορεί να γίνει απόβαση, ενώ σε άλλα μόνο ελαφρά πλωτά μέσα ή ελικόπτερα μπορούν να αποβιβάσουν μικρά στρατιωτικά τμήματα.

Το δίλημμα για την ΑΣΔΕΝ (Ανώτερη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικού και Νήσων) που έχει επιφορτιστεί με την άμυνα στο Αιγαίο είναι πόσο θα διασπείρει τις δυνάμεις της και σε ποια νησιά, ποιες θα κρατήσει ως εφεδρεία και πως θα τις χρησιμοποιήσει. Όπως αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο για την άμυνα στα μεγαλύτερα νησιά, αυτά έχουν επαρκείς δυνάμεις για να αμυνθούν, προκαλώντας και σοβαρές απώλειες στον αντίπαλο.

Σε μικρότερα νησιά, όμως, υπάρχουν δυνάμεις τάγματος, ή απλά φυλάκια με διμοιρία ή και ομάδα. Δηλαδή δυνάμεις που μπορούν να εξουδετερωθούν εύκολα εάν ο εχθρός τα προσβάλει με πολύ ισχυρότερες δυνάμεις. Σε περίπτωση αιφνιδιαστικής απόβασης σε μικρό κατοικημένο νησί, θα χρησιμοποιήσει προπαρασκευαστικά πυρά για να “μαλακώσει” την άμυνα, χωρίς να υπολογίσει τις απώλειες αμάχων. Στο Καστελλόριζο, μάλιστα, πιθανόν να επιδιώξει τον αφανισμό των κατοίκων και τον αποικισμό του, ώστε να εδραιώσει την τουρκική κατοχή.

Οι δάσκαλοι της άμυνας στα μικρά νησιά

Η τέχνη της οχύρωσης και άμυνας μικρών νήσων έφτασε στο αποκορύφωμά της από τους Ιάπωνες. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αμύνθηκαν σε πλέγματα μικρών νησιών σε όλο τον Ειρηνικό, κάποια εκ των οποίων ήταν ηφαιστιογενή, ενώ άλλα κοραλιογενείς ατόλες. Στα βραχώδη νησιά, οι Ιάπωνες χρησιμοποίησαν στο έπακρο τη διαμόρφωση του εδάφους και όλα τα ντόπια υλικά για να δημιουργήσουν οχυρώσεις. Ελάχιστο σκυρώδεμα ή χάλυβας μπορούσε να προωθηθεί από την Ιαπωνία. Έσκαψαν το έδαφος, δημιουργώντας σήραγγες που συνέδεαν οχυρές αμυντικές θέσεις που παρείχαν αλληλοκαλυπτόμενα πυρά.

Τα όπλα καμπύλης τροχιάς, πυροβόλα και όλμοι, τάσσονταν στα πρανή λόφων πίσω από την κορυφογραμμή, έτσι ώστε τα ίδια να μπορούν να βάλουν, αλλά να μην είναι ορατά από τους Αμερικανούς παρατηρητές στις ακτές και να είναι δυσπρόβλητα από εχθρικά πυρά πυροβολικού, λόγω των χαρακτηριστικών της τροχιάς. Μέγιστη έμφαση δινόταν στην παραλλαγή των θέσεων, που με μεγάλη επιτυχία απέτρεπε τους Αμερικανούς πιλότους αναγνωριστικών αεροσκαφών να εντοπίσουν τον εχθρό.

Οι αμυνόμενοι Ιάπωνες άφηναν τους Αμερικανούς να αποβιβαστούν στις ακτές και να συνωστίζονται εκεί πριν εξαπολύσουν καταιγιστικά πυρά με όλα τα διαθέσιμα μέσα. Οι μονάδες πεζικού που είχαν θέση στα πρανή, ή και στα απέναντι αντιπρανή άφηναν τους Αμερικανούς να περάσουν ανάμεσα τους και τους χτυπούσαν όταν πλέον βρισκόντουσαν ανάμεσα σε πολλά διασταυρούμενα πυρά. Μεγάλη έμφαση δόθηκε και στην δημιουργία ψευδών θέσεων και οχημάτων για να προκαλούν άσκοπα πυρά από πλευράς των επιτιθεμένων.

Τι μας δίδαξε η Λέρος;

Στην περίπτωση του αιγαίου, το ζήτημα είναι αν το πεζικό μπορεί να ανταπεξέλθει. Στο παρελθόν, υπήρξαν επιδρομές και καταλήψεις νήσων από τον Ιερό Λόχο και Βρετανούς κομάντος. Ταυτόχρονα υπήρξαν και οδυνηρές ήττες στην εκστρατεία του Τσώρτσιλ να καταλάβει τα Δωδεκάνησα, με την Μάχη της Λέρου (1943) να διδάσκεται μέχρι σήμερα.

Οι επιτιθέμενοι Γερμανοί, κυρίως αλεξιπτωτιστές, παρά τις μεγάλες απώλειές τους, μπόρεσαν να χωρίσουν αρχικά στα δύο τις υπέρτερες δυνάμεις των αμυνομένων Βρετανών και Ιταλών που είχαν συμμαχήσει. Η έλλειψη επικοινωνιών, όμως, λειτούργησε εις βάρος των αμυνομένων. Οι βρετανικές και ιταλικές δυνάμεις βρέθηκαν διεσπαρμένες στο νησί και παρά την αριθμητική τους υπεροχή αποκόπηκαν και συνελήφθησαν τμηματικά.

Μονάδες δεν είχαν καμμία επαφή με τα ανώτερα κλιμάκια, ούτε εικόνα για την εξέλιξη της μάχης. Το ιταλικό πυροβολικό σπατάλησε τα πυρομαχικά του και το βρετανικό ναυτικό δεν μπόρεσε να ανεφοδιάσει τους αμυνομένους. Η Λουφτβάφε απέκτησε σύντομα την αεροπορική υπεροχή, προκαλώντας μεγάλες απώλειες στους αμυνομένους και βυθίζοντας πολλά πλοία, μεταξύ των οποίων και το ελληνικό αντιτορπιλικό “Βασίλισσα Όλγα”.

Όροι για επιτυχή άμυνα μικρών νησιών

Προϋπόθεση για επιτυχή άμυνα σε μικρά νησιά είναι η προετοιμασία. Επειδή ο επιτιθέμενος έχει την πρωτοβουλία κινήσεων, ο αμυνόμενος οφείλει να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση. Ευτυχώς, λόγω μεταναστευτικού και το Λιμενικό και του Πολεμικό Ναυτικό βρίσκονται σε επιφυλακή και επίσης έχει τοποθετηθεί πλήθος αισθητήρων. Αυτό έχει καταστήσει πολύ δύσκολο το πέρασμα των υδάτινων συνόρων, αποτρέποντας, εν μέρει, τον αιφνιδιασμό. Οι Τούρκοι, βέβαια, θα μηχανευτούν τρόπους για να διαπεράσουν τις ναυτικές δυνάμεις, ή θα τις εμπλέξουν αλλού για να τις απασχολήσουν. Δεν αποκλείεται καταδρομείς να μεταμφιεστούν σε μετανάστες.

Θεωρούμε ότι στον αέρα η ελληνική Αεροπορία θα επικρατήσει, αλλά και πάλι ο εχθρός θα προσπαθήσει να απασχολήσει τις ελληνικές δυνάμεις μακριά από τον στόχο του. Έχοντας εμπλέξει Ναυτικό και Αεροπορία σε άλλα μέρη, θα στείλει τις δυνάμεις εφόδου που θα προηγηθούν (με ταχύπλοα ή ελικόπτερα) και τις κυρίως αποβατικές δυνάμεις που θα ακολουθούν.

Θεωρώντας ότι οποιοδήποτε από τα μικρότερα νησιά μπορεί να είναι ο στόχος οι υπεύθυνοι διοικητές πρέπει να μελετήσουν το ανάγλυφο του εδάφους και να αναγνωρίσουν θέσεις που προσφέρονται για άμυνα και εναλλακτικές θέσεις διασποράς και ανασυγκρότησης. Πρέπει να δημιουργηθούν νέες θέσεις και οχυρώσεις, καθώς και ορύγματα επικοινωνίας. Όλα αυτά απαιτούν μόχθο και καλή γνώση του εδάφους.

Οι μονάδες πρέπει να ασκούνται συνεχώς ώστε με ελάχιστη προειδοποίηση να καταλάβουν τις προκαθορισμένες από τα σχέδια θέσεις, να τάξουν τα όπλα υποστηρίξεως, αλλά και όπλα που θα αντιμετωπίσουν τα αποβατικά σκάφη και αγήματα. Τα κατευθυνόμενα αντιαρματικά θα παίξουν σημαντικό ρόλο κατά των αργοκίνητων αποβατικών. Τα υψηλότερα σημεία που δίνουν οπτική επιτήρηση των πιθανών σημείων απόβασης πρέπει να επανδρώνονται συνεχώς και να ξέρουν οι στρατιώτες το διακύβευμα.

Άμεση επέμβαση 

Οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ασκούνται συνεχώς σε επιχειρήσεις ενίσχυσης μικρών νησιών μετά το φιάσκο στα Ίμια. Τέτοιες επιχειρήσεις διεξάγουν οι Μοίρες Αμφιβίων Καταδρομών, τα Ειδικά Τμήματα Εθνοφυλακής, η 71η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία, αλεξιπτωτιστές, καταδρομείς, πεζοναύτες και το 547ο Αερομεταφερόμενο Τάγμα Πεζικού.

Δυστυχώς τα μεγαλύτερα νησιά δεν διαθέτουν πλωτά μέσα για μεταφορά πεζικού και βαρέων όπλων προς ενίσχυση της άμυνας στα μικρότερα νησιά. Μπορούν, όμως, να χρησιμοποιηθούν πολιτικά σκάφη επιταγμέντα ή με εκούσια προσφορά, αλλά οι μονάδες δεν έχουν εκπαιδευτεί για τέτοιες επιχειρήσεις. Όσο και να φαίνεται εύκολο να μπεις σε ένα τρεχαντήρι και να κατέβεις πηδώντας σε μισό μέτρο νερό, δεν είναι και μάλιστα με φορτίο μάχης.

Οι ειδικές δυνάμεις εκπαιδεύονται στη χρήση σειράς μεταφορικών μέσων για ακριβώς τέτοιους λόγους. Το πεζικό, όμως, το οποίο αποτελεί την ραχοκοκαλιά της άμυνας των νησιών, δεν έχει κατάλληλη εκπαίδευση για να δράσει “εκτός έδρας”. Πρέπει, λοιπόν, να εξεταστεί, αν δεν έχει ήδη εξεταστεί, ο τρόπος μεταφοράς εφεδρειών και εφοδίων από μεγαλύτερα σε μικρότερα νησιά που θα υποστούν επίθεση, χωρίς να αναμένονται δυνάμεις που θα μεταφερθούν από την ηπειρωτική Ελλάδα με ελικόπτερα ή πλοία, εκτιθέμενες σε μεγάλους κινδύνους. Τέλος, πρέπει να υπάρχουν επιθετικά ελικόπτερα της Αεροπορίας Στρατού για να δράσουν εναντίον των αποβατικών δυνάμεων.

Όπως προαναφέρθηκε, ιδιαίτερο κίνδυνο διατρέχει το Καστελλόριζο ευρισκόμενο στην εσχατιά της ελληνικής επικράτειας. Γι’ αυτό πρέπει να εκπονηθούν ειδικά σχέδια και για μεταφορά δυνάμεων και για αεροπορική και ναυτική υποστήριξη. Η απώλεια ακόμα και του μικρότερου νησιού είναι βαριά ήττα και η επιχείρηση ανακατάληψης έχει μεγάλες δυσκολίες λόγω της ελάχιστης απόστασης από τις τουρκικές ακτές. Για την επιχείρηση ανακατάληψης, όμως, θα μιλήσουμε σε επόμενο άρθρο.