Υβριδικός πόλεμος και fake news – Το κοκτέιλ της Άγκυρας στον Έβρο

Τα συμβαίνοντα το τελευταίο διάστημα στην ελληνοτουρκική μεθόριο (χερσαία και θαλάσσια σύνορα) σχετίζονται με τη φιλοσοφία και τις αρχές του λεγόμενου υβριδικού πολέμου. Και λέμε λεγόμενου, διότι, ο ορισμός, τι είναι υβριδικός πόλεμος, είναι αρκετά ασαφής. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, πολιτικοί, στρατιωτικοί και διπλωμάτες, δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε έναν κοινώς αποδεκτό ορισμό, για το τι συνιστά ακριβώς, μία υβριδική απειλή και συνεπώς, τι είναι ένας υβριδικός πόλεμος.

Ωστόσο, μπορούμε να περιγράψουμε (ευρύτερη έννοια του ορισμού), τι εννοούμε, όταν αναφερόμαστε στον υβριδικό πόλεμο και την υβριδική απειλή, με την προϋπόθεση ότι η περιγραφή μένει “ανοιχτή” προκειμένου να συμπληρωθεί. Υβριδικός πόλεμος λοιπόν, είναι η χρήση συμβατικών ή μη συμβατικών, τακτικών ή άτακτων, στρατιωτών, πολιτικών, διπλωματικών, επικοινωνιακών μέσων, προκειμένου να εξουδετερωθεί η πιθανή συμβατική ανωτερότητα του αντιπάλου (πχ στρατιωτική). Να καμφθεί η θέληση για αντίσταση του αμυνόμενου λαού ώστε να επιτύχει ο επιτιθέμενος τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα.

Μάλιστα, η πολεμική αναμέτρηση γίνεται χωρίς να χρησιμοποιηθούν οι εθνικές στρατιωτικές δυνάμεις ή απλούστερα να εξουδετερωθούν, δια της αδυναμίας αντιδράσεως. Ασφαλώς, οι υβριδικές απειλές εκμεταλλεύονται όλο το φάσμα του σύγχρονου πολέμου. Ειδικότερα, δεν περιορίζονται μόνο στο συμβατικό πεδίο μάχης, αλλά επεκτείνονται στον κυβερνοπόλεμο, την τρομοκρατία, την προπαγάνδα και στην αξιοποίηση κάθε μη σύμμετρης απειλής.

Αναλυτικότερα, οι υβριδικές απειλές χρησιμοποιούν κυρίως μη συμβατικές τακτικές, συνδυαστικά, με επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, με την παραπληροφόρηση, αξιοποιώντας στο έπακρο τα ΜΜΕ, κυρίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παράλληλα, χρησιμοποιούν μη συμβατικές τακτικές συνδυαστικά με τη δημιουργία οικονομικών και πολιτικών προβλημάτων στην οντότητα (κυρίως κρατική), η οποία υφίσταται τις υβριδικές απειλές και τον υβριδικό πόλεμο, που είναι –ούτως ειπείν– μια μορφή “ψυχρού πολέμου”.

Παράδειγμα υβριδικού πόλεμου είναι η “βίαιη” προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, χωρίς να χρησιμοποιηθούν οι συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η Ουκρανία απώλεσε εθνικό εδάφους (Κριμαία) μέσω του υβριδικού πολέμου, που εξαπέλυσε σε βάρος της η Ρωσία. Αλλά και οι δραματικές εξελίξεις του εμφύλιου πολέμου στη Συρία, συνιστούν και μορφή υβριδικού πολέμου.

Ο υβριδικός πόλεμος στον Έβρο

Η Τουρκία, κινήθηκε βάσει καλά οργανωμένου σχεδίου και εξαπέλυσε υβριδική επίθεση σε βάρος της Ελλάδας το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Η Τουρκία χρησιμοποίησε ως εμπροσθοφυλακή άμαχους και κατατρεγμένους ανθρώπους, αλλά και κακοποιούς (οικογένειες μεταναστών, μαζί με κακοποιούς και τζιχαντιστές). Με την καθοδήγηση της τουρκικής στρατοχωροφυλακής και των πρακτόρων της ΜΙΤ (Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών), επιχείρησε εισβολή στη συνοριακή γραμμή του Έβρου, με στόχο την είσοδό τους στην ελληνική επικράτεια.

Η χρησιμοποίηση των αμάχων ως εμπροσθοφυλακή έγινε για να εξουδετερώσει τον στρατιωτικό μηχανισμό της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα δέχτηκε μια υβριδική απειλή. Εννοείται ότι, δεν υπήρχε περίπτωση, ο Ελληνικός Στρατός, να ανοίξει πυρ εναντίον αμάχων. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλος δήλωσε: «Η μαζική και οργανωμένη μετακίνηση πληθυσμών στα σύνορά μας, με όρους πραγματικής εισβολής, συνιστά αποσταθεροποιητική ενέργεια και υβριδική απειλή εναντίον της χώρας μας, με υποκίνηση της Τουρκίας».

Επομένως, στόχος της Τουρκίας ήταν να ακυρώσει τα αποτρεπτικά συνοριακά σχέδια της Ελλάδας και να εξευτελίσει τον Ελληνικό Στρατό (αδυναμία φύλαξης συνόρων). Ακόμα στόχος της ήταν να περάσουν από τον Έβρο 40.000-60.000 ή και περισσότεροι πρόσφυγες-μετανάστες, μουσουλμάνοι, ομάδες τζιχαντιστών και να εγκλωβιστούν στη Θράκη, αφού τα σύνορα από την Ελλάδα προς την Ευρώπη είναι ερμητικά κλειστά. Και τα υπόλοιπα θα τα αναλάμβανε το τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής!

Αυτή η εξέλιξη (κατάρρευση των συνόρων, εγκλωβισμός εισβολέων από χώρες της Μέσης Ανατολής) θα προκαλούσε σοβαρότατο πολιτικό πρόβλημα στην Ελλάδα, με ισχυρές κοινωνικές και οικονομικές παρενέργειες. Πιθανόν και να κατέρρεε το πολιτικό σύστημα της. Τα σχέδια της Τουρκίας απέτυχαν, επειδή οι ελληνικές αρχές, Στρατός, Αστυνομία, Εθνοφύλακες, Λιμενικό, αντιμετώπισαν αποτελεσματικά την τουρκική επιθετική ενέργεια και κράτησαν κλειστά τα σύνορα στον Έβρο.

Προπαγάνδα και fake news

Η άλλη πτυχή της υβριδικής απειλής, είναι η προπαγάνδα, η παραπληροφόρηση από την Τουρκία, σχετικά με τα γεγονότα στην ελληνοτουρκική μεθόριο. Μια από τις βασικές παραμέτρους, σε καταστάσεις έκτακτες, σε κρίσεις, σε εμπόλεμες καταστάσεις και κυρίως στον υβριδικό πόλεμο, είναι η παραπληροφόρηση, τα fake news. Στόχος της παραπληροφόρησης, όπως και κάθε μορφής προπαγάνδας, είναι η ευαισθητοποίηση και η αντίδραση της διεθνούς κοινής γνώμης, με προοπτική να μορφοποιηθεί, προς μια πολύ συγκεκριμένη κατεύθυνση και δράση.

Θυμίζω για παράδειγμα τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία, που το ΝΑΤΟ είχε βαφτίσει “ανθρωπιστικούς” και τα θύματα “παράπλευρες απώλειες”. Η αλήθεια ήταν φυσικά εντελώς διαφορετική. Η Τουρκία, στην πρόσφατη κρίση που έχει δημιουργήσει στην ελληνοτουρκική μεθόριο, εργαλειοποιώντας το προσφυγικό-μεταναστευτικό, χρησιμοποιεί ως επικοινωνιακό μέσο την προπαγάνδα και τις ψευδείς ειδήσεις. Θα αναφέρω δύο από τις δεκάδες προπαγανδιστικές δηλώσεις και τα fake news Τούρκων κυβερνητικών αξιωματούχων.

1. Δήλωση Ερντογάν: «Οι Έλληνες, που χρησιμοποιούν κάθε μέσο προκειμένου να εμποδίσουν τους μετανάστες να εισέλθουν στο έδαφός τους, έφτασαν μέχρι το σημείο να τους πνίγουν ή να τους σκοτώνουν. Στον Έβρο Έλληνες στρατιώτες σκότωσαν πέντε πρόσφυγες».
2. Δήλωση Τσαβούσογλου: «Η Ελλάδα έχει πυροβολήσει στις βάρκες των προσφύγων, τις έχει βυθίσει στο Αιγαίο, πνίγοντας τους μετανάστες και σε άλλες περιπτώσεις, με τη βία τους επιστρέφει, αρκετούς από αυτούς τραυματισμένους, στην Τουρκία».

Η ελληνική απάντηση

Θα προσθέσω και μία ακόμη δήλωση Τούρκου κυβερνητικού αξιωματούχου: «Οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, αποτελούν τρανή απόδειξη για την ασυνεπή, παράνομη και απάνθρωπη πολιτική που ακολουθεί αυτή η χώρα. Η Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει τους μετανάστες που έρχονται στα σύνορά της, ως εχθρούς, χρησιμοποιεί χημικά, εναντίον τους χωρίς να ξεχωρίζει γυναίκες και παιδιά, θυμίζοντας τις ναζιστικές πρακτικές, και τους στέλνει στη χώρα μας. Με αυτές τις πρακτικές, η Ελλάδα δεν προστατεύει τα σύνορα της ΕΕ, όπως ισχυρίζεται. Αντίθετα, υπονομεύει όλες τις αρχές και τις αξίες στις οποίες στηρίζεται η ΕΕ», ανέφερε ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Χαμί Ακσόι.

Η απάντηση του εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρου Γεννηματά, στην παραπάνω δήλωση έχει ως εξής: «Η χώρα που για πρώτη φορά στην Ιστορία χρησιμοποίησε μετανάστες ως πολιορκητικό κριό εναντίον άλλων χωρών, δεν δικαιούται να ομιλεί για δίκαιο και ανθρώπινα δικαιώματα. Άλλωστε, είναι γνωστές οι επιδόσεις της Τουρκίας στους συγκεκριμένους τομείς. Επιπλέον, είναι απολύτως απαράδεκτη η επιλογή της να επιδεικνύει, επανειλημμένως μάλιστα, ασέβεια στα θύματα του Ολοκαυτώματος.

»Μας έχει συνηθίσει σε κυνικές παραβατικές συμπεριφορές κάθε κανόνα δικαίου, είτε αφορούν κράτος δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία ή σχέσεις καλής γειτονίας στον άμεσο περίγυρο και την ευρύτερη περιοχή. Στοιχεία που άλλωστε καταγράφονται κάθε χρόνο σε εκθέσεις της ΕΕ και διεθνών οργανισμών, μεταξύ άλλων. Τα κροκοδείλια δάκρυα ουδένα πείθουν. Της συστήνουμε αυτεπίγνωση».

Η Τουρκία, θα συνεχίσει τις υβριδικές επιθέσεις της σε βάρος της Ελλάδας. Είναι εξαιρετικά πιθανό, να προκαλέσει και θερμό (στρατιωτικό) επεισόδιο, προκειμένου να υποχρεώσει την Ελλάδα να προσέλθει στο τραπέζι του διαλόγου, αλλά με την ατζέντα να την διαμορφώνει ο Ερντογάν. Δηλαδή μέσω της απειλής πολέμου, να υποχρεώσει την Ελλάδα να διαπραγματευθεί κυριαρχικά της δικαιώματα. Ωστόσο, μια τέτοια εξέλιξη (στρατιωτικό επεισόδιο στην ελληνοτουρκική μεθόριο), το πιθανότερο είναι να έχει “απρόβλεπτη” για τα ερντογανικά σχέδια απόληξη.